Η κούρσα για την αντικατάσταση του Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία του Συντηρητικού κόμματος και την πρωθυπουργία ξεκίνησε, μετά την πρωτοφανή πολιτική κρίση που οδήγησε στην παραίτησή του, με τον μέχρι πρότινος υπουργό Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ να είναι από τους πρώτους που στήθηκαν στην αφετηρία, διεκδικώντας τα αξιώματα.
Ο Τζόνσον παραιτήθηκε την Πέμπτη, αφού τον εγκατέλειψαν πολλά στελέχη της κυβέρνησης και του κόμματος, εξαιτίας των συνεχών σκανδάλων που σηματοδότησαν την τριετή παραμονή στην εξουσία αυτού του πρώην «ήρωα» του Brexit. Από την Τρίτη μέχρι την Πέμπτη, 60 υπουργοί, υφυπουργοί και άλλοι συνεργάτες του υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους, μην αφήνοντάς του άλλη επιλογή.
«Θα είμαι υποψήφιος για την ηγεσία του Συντηρητικού κόμματος και την πρωθυπουργία. Ας αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη, ας ανασυγκροτήσουμε την οικονομία και ας επανενώσουμε τη χώρα» ανέφερε ο Σουνάκ στο Twitter. «Οι αξίες μου είναι αδιαπραγμάτευτες, πατριωτισμός, δικαιοσύνη και σκληρή δουλειά» πρόσθεσε, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της οικογένειας.
Δημοσκόπηση μεταξύ 493 μελών του κόμματος, για λογαριασμό του καναλιού Channel 4, δείχνει ότι ο Σουνάκ είναι ο υποψήφιος που προτιμούν οι Συντηρητικοί, με ποσοστό 25%. Έπεται η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, με 21%. Ο υπουργός Άμυνας Μπεν Ουάλας, που σε προηγούμενη δημοσκόπηση, αυτήν την εβδομάδα, ερχόταν πρώτος στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων, τώρα περιορίστηκε στην τρίτη θέση, με ποσοστό 12%. Σοβαροί υποψήφιοι για το αξίωμα θα μπορούσαν ακόμη να είναι η υπουργός Εξωτερικού Εμπορίου Πένι Μόρντοντ και ο πρώην υπουργός Υγείας Σάτζιντ Τζάβιντ, όμως κανένας από τους δύο δεν έχει εκφράσει τέτοια πρόθεση προς το παρόν.
Ο Ρίσι Σουνάκ, 42 ετών, ήταν από τους πρώτους που «πέταξαν την πετσέτα» το βράδυ της Τρίτης, προφανώς χωρίς καν να προειδοποιήσει τον Τζόνσον. Οι παραιτήσεις του Σουνάκ και του Τζάβιντ, με διαφορά λίγων λεπτών μεταξύ τους, άνοιξαν τον δρόμο για ένα τσουνάμι αποχωρήσεων, με κάποιους βουλευτές να κατηγορούν τον Τζόνσον για έλλειψη ακεραιότητας.
Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε μεν, αλλά δεν εγκατέλειψε την Ντάουνινγκ Στριτ, επιμένοντας ότι θα παραμείνει στην εξουσία μέχρι να οριστεί ο διάδοχός του. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να συνεχιστεί μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου, κάτι που οργίζει πολλούς καθώς η χώρα είναι αντιμέτωπη με πληθωρισμό ρεκόρ, ύψους 9% (ο υψηλότερος μεταξύ των χωρών της G7) και κοινωνική αναταραχή, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Μπόρις Τζόνσον «είναι αποδεδειγμένα ψεύτης, βουτηγμένος στη διαφθορά, δεν γίνεται να περάσουμε άλλους δυο μήνες έτσι», σχολίασε η «υπ’ αριθμόν 2» του Εργατικού κόμματος, η Άντζελα Ρέινερ, ζητώντας να διοριστεί ένας μεταβατικός πρωθυπουργός. «Αν δεν το κάνουν (…) θα υποβάλουμε πρόταση μομφής πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές» της 22ας Ιουλίου, όταν δηλαδή θα κλείσει η Βουλή των Κοινοτήτων, πρόσθεσε μιλώντας στο BBC.
Ο εκπρόσωπος του Τζόνσον απέκλεισε το ενδεχόμενο να αναλάβει μεταβατικός πρωθυπουργός ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ντόμινικ Ράαμπ. Ο πρωθυπουργός «παραμένει πρωθυπουργός μέχρι να εκλεγεί ένας νέος ηγέτης του κόμματος και στο διάστημα αυτό η κυβέρνηση συνεχίζει τη δουλειά της», είπε.
Ο νέος υπουργός Παιδείας Τζέιμς Κλέβερλι διαβεβαίωσε ότι η διαδικασία ανάδειξης του νέου ηγέτη των Συντηρητικών θα διεξαχθεί «με επαγγελματισμό και γρήγορα». Ορισμένοι βουλευτές ωστόσο φοβούνται ότι το φετινό καλοκαίρι θα είναι χαοτικό.
Ο Τζόνσον διαβεβαίωσε εξάλλου μετά τον βιαστικό ανασχηματισμό της κυβέρνησής του (12 υπουργοί και υφυπουργοί διορίστηκαν χθες και άλλοι 7 σήμερα) ότι δεν θα επιδιώξει να εφαρμόσει κάποια νέα πολιτική, ούτε να κάνει σημαντικές αλλαγές. Οι αποφάσεις για τα οικονομικά θα ληφθούν από τον επόμενο πρωθυπουργό, τόνισε.
Η διαδικασία με την οποία θα γίνει η εκλογή του διαδόχου του αναμένεται ότι θα ανακοινωθεί την Δευτέρα από την Επιτροπή 1922 του Συντηρητικού κόμματος. Ο ορισμός του νέου ηγέτη, ο οποίος θα αναλάβει και την πρωθυπουργία αφού το κόμμα έχει την πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ανακοινωθεί πριν από το ετήσιο συνέδριο των Συντηρητικών, που είναι προγραμματισμένο για τις 2 Οκτωβρίου στο Μπέρμιγχαμ.
Και ήδη έχουν βγει τα μαχαίρια: ο Τζέικομπ Ρις-Μογκ, πιστός σύμμαχος του Τζόνσον και υπουργός για το Brexit, εξαπέλυσε επίθεση στον Σουνάκ, πριν καν ο τελευταίος να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του. «Ο Ρίσι Σουνάκ δεν ήταν επιτυχημένος υπουργός Οικονομικών. Ήταν ένας υπουργός των υψηλών φόρων, δεν αντιλαμβανόταν το πρόβλημα του πληθωρισμού», υποστήριξε.
Ανακοινώνοντας την παραίτησή του, ο 58χρονος Τζόνσον δεν είπε ούτε λέξη για τις άνευ προηγουμένου αποχωρήσεις στελεχών της κυβέρνησής του, ούτε για τις κατηγορίες ότι είπε ψέματα. Αντιθέτως, δήλωσε «απίστευτα υπερήφανος» για το έργο του και κατήγγειλε το «ισχυρό αίσθημα του κοπαδιού» στο Ουεστμίνστερ, μια ευθεία επίθεση σε εκείνους που τον εγκατέλειψαν ομαδικά.
