Σαν τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο αντιμετωπίζεται για μία ακόμα φορά η αποχή από τις εκλογές, καθώς όλοι βλέπουν το πρόβλημα αλλά κανένας δεν συζητά γι’ αυτό, τουλάχιστον την ώρα που πρέπει. Τα κομματικά επιτελεία προετοιμάζονται για υψηλά ποσοστά αποχής και τις τελευταίες ημέρες η μάχη που δίνεται είναι όχι τόσο για να προσελκύσουν νέους ψηφοφόρους, όσο για να πείσουν τους «πυρήνες» του εκλογικού σώματος να προσέλθουν στην κάλπη και να ψηφίσουν.
Το ίδιο κλίμα επικρατεί και στο υπουργείο Εσωτερικών και στη Διεύθυνση Εκλογών. Υψηλόβαθμη πηγή του υπουργείου μιλώντας στη Realnews επισημαίνει ότι είναι πολύ πιθανό στην κάλπη της 9ης Ιουνίου να καταγραφεί ιστορικό υψηλό αποχής σε εθνική κάλπη κατά τη Μεταπολίτευση. Οι ίδιες πηγές δεν αποκλείουν το ποσοστό συμμετοχής να κινηθεί οριακά πάνω από το 40%.
Οδηγός γι’ αυτές τις εκτιμήσεις είναι τα ίδια τα στατιστικά των εκλογών και η καθοδική πορεία της συμμετοχής ανά κάλπη, η οποία θεωρείται αδύνατο να αναστραφεί – ειδικά σε κάλπη η οποία θα στηθεί καλοκαιρινό μήνα. Στην καθοδική αυτή πορεία αναμένεται να συμβάλει και το γεγονός ότι για πρώτη φορά μετά το 2009 δεν θα διεξάγονται ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές και αυτές για την αυτοδιοίκηση, στοιχείο το οποίο αναμένεται να περιορίσει το ενδιαφέρον. Είναι χαρακτηριστικό ότι όποτε η ευρωπαϊκή κάλπη στήθηκε μόνη της, η διαφορά της συμμετοχής σε σχέση με τις προηγούμενες ή επόμενες εθνικές εκλογές προσέγγισε τις 20 ποσοστιαίες μονάδες. Στις εθνικές εκλογές του 2007 η συμμετοχή έφτασε στο 74,2%, καταγράφοντας ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής στη Μεταπολίτευση. Και όμως, δύο χρόνια αργότερα, στις ευρωεκλογές του 2009, όταν στήθηκε μόνο η ευρωκάλπη, σε ημερομηνία μάλιστα σχεδόν ίδια με αυτή που θα διεξαχθούν φέτος οι ευρωεκλογές (7/6/2009), η συμμετοχή έπεσε στο 52,5% – το μικρότερο ποσοστό συμμετοχής σε εθνικές εκλογές από το 1974. Το ότι η ευρωκάλπη ήταν ο λόγος που δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων και δεν επρόκειτο για γενικό φαινόμενο αποδείχθηκε τέσσερις μήνες αργότερα, όταν διεξήχθησαν εθνικές εκλογές και η συμμετοχή εκτοξεύθηκε ξανά στο 71%.
Τα στοιχεία είναι σαφή. Στις εθνικές εκλογές του περσινού Μαΐου η συμμετοχή έφτασε λίγο πάνω από το 61,8%. Ενάμιση μήνα αργότερα, στις εκλογές του Ιουλίου, η συμμετοχή «βούτηξε» στο 53,8%. Επιβαρυντικό στοιχείο το οποίο αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τη συμμετοχή αποτελεί και η εκλογική κόπωση των πολιτών, οι οποίοι πριν από έναν χρόνο προσήλθαν δύο φορές για να ψηφίσουν για ανάδειξη κυβέρνησης, ενώ τον περασμένο Οκτώβριο ξαναπήγαν στην κάλπη -σε πολλές περιπτώσεις σε δύο Κυριακές- για τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Η γλώσσα των αριθμών είναι αμείλικτη και δείχνει ξεκάθαρα ότι η συμμετοχή θα κινηθεί για πρώτη φορά κατά τη Μεταπολίτευση κάτω από το 50%. Υψηλόβαθμη πηγή του υπουργείου Εσωτερικών μιλώντας στην «R» εκτιμά ότι δεν θα αποτελεί έκπληξη αν το τελικό ποσοστό της συμμετοχής είναι κάτω από 45%, κοντά στο 43%. Υπενθυμίζεται ότι μόλις πέρυσι στον β’ γύρο των δημοτικών εκλογών η συμμετοχή ήταν μόλις 40% , ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, π.χ. στον δήμο Αθηναίων, η συμμετοχή ήταν μόλις 26%.
Ποιον ευνοεί;
Οι έμπειροι πολιτικοί αναλυτές λένε το προφανές. Βεβαιότητες όσον αφορά το ποιος θα ωφεληθεί από την αποχή δεν υπάρχουν. Εκτίμηση προγενέστερη της κάλπης δεν μπορεί να γίνει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η αποχή θα ευνοήσει μόνο όσα κόμματα καταφέρουν να πείσουν τους δικούς τους ψηφοφόρους να φτάσουν στην κάλπη. Σε θεωρητικό επίπεδο, πάντα, κόμματα τα οποία ποντάρουν σε νεότερες ηλικίες είναι πιθανότερο να υποστούν μεγαλύτερη πίεση, καθώς σε αυτές τις ηλικίες παρατηρούνται υψηλότερα ποσοστά αποχής.
Ξανά μαζί
Το ποσοστό της αποχής θα καθορίσει και τις επόμενες κινήσεις της κυβέρνησης. Η επιβεβαίωση του σεναρίου της μεγάλης αποχής, πολύ δε περισσότερο αν υπάρξει ιστορικό ρεκόρ, θα ανοίξει αυτομάτως τη συζήτηση για την επαναφορά της ταυτόχρονης διεξαγωγής αυτοδιοικητικών εκλογών και ευρωεκλογών. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ιστορικά το υψηλότερο ποσοστό αποχής σε εθνική κάλπη καταγράφηκε στις ευρωεκλογές του 2009, όταν στήθηκε μόνο ευρωκάλπη. Όπως προαναφέρθηκε τότε, το ποσοστό της αποχής εκτινάχθηκε στο 47,5%. Κυβερνητικές πηγές θεωρούν ότι η επαναφορά της ταυτόχρονης διεξαγωγής ευρωεκλογών και αυτοδιοικητικών εκλογών είναι μονόδρομος, από τις επόμενες κιόλας ευρωεκλογές, το 2029. Προκειμένου, όμως, να συμβεί αυτό, θα πρέπει υποχρεωτικά να υπάρξουν είτε νομοθετική διάταξη είτε εγκύκλιος η οποία θα επεκτείνει τη θητεία των νυν αυτοδιοικητικών Αρχών από τα πέντε στα πεντέμισι έτη για την τρέχουσα περίοδο.
