Ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο οι περικοπές της παραγωγής των ΑΠΕ τις αργίες του Πάσχα για να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήματος λόγω υποχώρησης της ζήτησης και υψηλής παραγωγής ΑΠΕ. Η πιο δύσκολη ημέρα ήταν η Κυριακή του Πάσχα και συγκεκριμένα οι μεσημεριανές ώρες, όταν η παραγωγή των ΑΠΕ κορυφώθηκε λόγω της υψηλής παραγωγής των φωτοβολταϊκών και οι μετασχηματιστές στο δίκτυο του ∆Ε∆∆ΗΕ με το οποίο είναι συνδεδεμένα 7,5 χιλιάδες μεγαβάτ διάσπαρτα μικρά φωτοβολταϊκά, αντί να μεταφέρουν ενέργεια από την υψηλή στη μέση τάση δούλευαν σε αντίστροφη ροή.
Οπως μεταφέρουν στην Καθημερινή αρμόδια στελέχη, λόγω της χαμηλής ζήτησης η ροή της ενέργειας άλλαξε και μεταφερόταν από τη μέση τάση στην υψηλή, μετατρέποντας ουσιαστικά το δίκτυο του ∆Ε∆∆ΗΕ από δίκτυο διανομής σε δίκτυο παραγωγής.
Η ζήτηση στο σύστημα υψηλής τάσης ήταν αρνητική και ο Α∆ΜΗΕ για να κρατήσει το σύστημα όρθιο και να αποτρέψει ένα γενικευμένο μπλακ άουτ, χρειάστηκε να θέσει εκτός για πρώτη φορά το σύνολο της παραγωγής των ΑΠΕ που ήταν σε λειτουργία, περίπου 2,5 χιλιάδες μεγαβάτ, και να δώσει εντολή στον ∆Ε∆∆ΗΕ να βγάλει επίσης εκτός λειτουργίας 1.000 μεγαβάτ φωτοβολταϊκών.
Σωτήρια αποδείχθηκε ωστόσο η απόφαση που ελήφθη μία εβδομάδα νωρίτερα για την παύση των εισαγωγών ρεύματος από τις γειτονικές χώρες. Πρόκειται για ένα «υπερέκτακτο» μέτρο που προϋποθέτει την υποβολή σχετικού αιτήματος προς τους ∆ιαχειριστές των γειτονικών ηλεκτρικών συστημάτων και τη σύμφωνη γνώμη τους για να μη θεωρηθεί παραβίαση του ευρωπαϊκού πλαισίου που στηρίζει και ενισχύει το διασυνοριακό εμπόριο. Ο Α∆ΜΗΕ είχε αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη των ∆ιαχειριστών της Ιταλίας, Βόρειας Μακεδονίας, Αλβανίας και Τουρκίας για την παύση των εισαγωγών το διάστημα από 3 έως 7 Μαΐου από τις 8 το πρωί έως και τις 5 το απόγευμα και της Βουλγαρίας για τον περιορισμό των εισαγωγών στα 100 μεγαβάτ για δύο πρωινές ώρες και στα 250 μεγαβάτ από τις 4 έως τις 5 το απόγευμα. Η παύση εισαγωγών μάλιστα δεν αφορούσε μόνο την ημερήσια δυναμικότητα των διασυνδέσεων αλλά και την ετήσια για την οποία έχει δεσμευτεί ο Α∆ΜΗΕ έναντι των χρηστών και βάσει των σχετικών συμβάσεων θα πρέπει να αποζημιώσει.
Το κόστος σε πρώτη φάση θα καλυφθεί από τον «κουμπαρά» των χρεώσεων χρήσης διασυνοριακών διασυνδέσεων, ωστόσο κάποια στιγμή θα μετακυλιστεί στην κατανάλωση. Το μέτρο πάντως αποδείχθηκε «σωτήριο», όπως τονίζουν από τον Α∆ΜΗΕ, αφού ακόμη και μετά τις περικοπές η ζήτηση στο σύστημα εμφανιζόταν αρνητική τις μεσημεριανές ώρες την Κυριακή του Πάσχα αλλά και για κάποιες ώρες τη ∆ευτέρα και χθες. Περικοπές «πράσινης» ενέργειας είχαμε και τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο, αλλά και τη ∆ευτέρα και Τρίτη του Πάσχα. Το τελευταίο διήμερο την κατάσταση έσωσαν κάπως και οι εξαγωγές, αφού για τις γειτονικές χώρες δεν είναι αργίες και η ζήτηση είναι αυξημένη.
Οι περικοπές πράσινης ενέργειας είναι ένα μέτρο που εφαρμόζεται από πέρυσι το Πάσχα σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, όπως είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο και σε όλο και μεγαλύτερη έκταση όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ. Το 2023 οι περικοπές άγγιξαν τις 228 γιγαβατώρες, ενώ μόνο τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024 έχουν περικοπεί πάνω από 300 γιγαβατώρες.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ο ετεροχρονισμός ζήτησης και παραγωγής ΑΠΕ. Για παράδειγμα, στη μέση της ημέρας τα νοικοκυριά καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια αφού πρόκειται για εργάσιμες ώρες. Ωστόσο, τις μεσημεριανές ώρες που ο ήλιος λάμπει, κορυφώνεται η παραγωγή ενέργειας των φωτοβολταϊκών με αποτέλεσμα να χάνεται η φθηνότερη ενέργεια, αφού πρέπει να περικοπεί για να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήματος. Παράλληλα, το βράδυ που πέφτει η παραγωγή των φωτοβολταϊκών μπαίνουν στο σύστημα ακριβές μονάδες φυσικού αερίου. Η μετατόπιση της ενέργειας από τις ώρες παραγωγής στις ώρες της κατανάλωσης μέσω της αποθήκευσης θα δώσει λύση στο πρόβλημα, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το δούμε να συμβαίνει σταδιακά από το 2026 και μετά, που θα τεθούν σε λειτουργία τα πρώτα έργα αποθήκευσης. Επί του παρόντος αναζητούνται λύσεις που θα περιορίσουν κατά το δυνατόν το τριπλό πρόβλημα, χαμηλής ζήτησης – αυξημένης παραγωγής ΑΠΕ και μηδενικές τιμές ρεύματος. Ενα ζήτημα που σύμφωνα με τους αρμόδιους φορείς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και θα απασχολήσει σύσκεψη στο ΥΠΕΝ που έχει προγραμματιστεί για τις 20 του μηνός, είναι ο τρόπος λειτουργίας των ΦΟΣΕ (Φορείς Συλλογικής Εκπροσώπησης). Οι ΦΟΣΕ διαχειρίζονται χαρτοφυλάκια μικρών παραγωγών ΑΠΕ αφού μπορούν να περιορίσουν σημαντικά το ρίσκο από την αυτόνομη συμμετοχή τους στην αγορά και να τους διασφαλίσουν καλύτερες αποδόσεις. Αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι οι ΦΟΣΕ ενώ δεν υποβάλλουν προσφορές στην προημερήσια αγορά, εμφανίζονται με παραγωγή στη real time αγορά. Η πρακτική αυτή που προκαλεί τεράστιες αποκλίσεις και στρεβλώσεις αποδίδεται στο γεγονός ότι οι ΦΟΣΕ δεν διαθέτουν συστήματα ελέγχου της παραγωγής τους με αποτέλεσμα να τη διαθέτουν στην αγορά στο σύνολό της χωρίς αυτή να έχει συμπεριληφθεί στον προγραμματισμό του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
«Οι ΦΟΣΕ θα πρέπει να ελέγχουν την παραγωγή τους. Οταν κάτι δεν πωλείται δεν πρέπει να παράγεται», τονίζουν κύκλοι του Α∆ΜΗΕ και περιγράφοντας το πρόβλημα που δημιουργείται στο σύστημα, αναφέρουν: «Είναι σαν να αφήνεις μια βρύση ανοιχτή και να τρέχει το νερό στον δρόμο».
