Όπως αναφέρει το BBC, η επιθυμία του Πεκίνου να αποκτήσει επιρροή στον Αρκτικό Κύκλο, έναν από τους ταχύτερα μεταβαλλόμενους γεωπολιτικούς χάρτες του πλανήτη, δεν είναι πια μυστική. Αν και η Κίνα απέχει γεωγραφικά, αυτοχαρακτηρίζεται «παρα-Αρκτική χώρα» και έχει προσπαθήσει να αποκτήσει γη, να συμμετάσχει σε λιμενικά έργα, ακόμη και να ιδρύσει ερευνητικά κέντρα στην περιοχή.
Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι ακαδημαϊκό. Η Αρκτική θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη, αποκαλύπτοντας πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο και πολύτιμα ορυκτά — αλλά και νέες εμπορικές διαδρομές, όπως η υποσχόμενη «Πολική Οδός του Μεταξιού» της Κίνας.
Το φιλέτο του Βορρά: Η Κίρκενες και η στρατηγική των λιμανιών
Η Κίρκενες, παλιά μεταλλευτική πόλη και πιθανός πρώτος ευρωπαϊκός σταθμός για τα φορτηγά πλοία από την Ασία, μοιάζει εγκαταλελειμμένη. Ο διευθυντής του λιμανιού, Τέργε Γέργκενσεν, οραματίζεται μία «Σιγκαπούρη του Αρκτικού» – έναν κόμβο μεταφόρτωσης ανάμεσα σε Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αμερική. Το όραμά του ωστόσο συνοδεύεται από ισχυρές επιφυλάξεις απέναντι στην κινεζική επιρροή: «Δεν χρειάζεται να πουλήσουμε γη σε καμία χώρα – ούτε στο Ηνωμένο Βασίλειο, ούτε στην Κίνα».
Η Νορβηγία έχει πρόσφατα θεσπίσει νόμους που απαγορεύουν την πώληση υποδομών εθνικής σημασίας. «Θέλουμε σχέση με την Κίνα», λέει ο Μέαλαντ, «αλλά όχι εξάρτηση. Η Ευρώπη πρέπει να αναρωτηθεί πόσο εξαρτημένη θέλει να είναι από αυταρχικά καθεστώτα».
Η σινορωσική προσέγγιση
Με τις επενδύσεις της στη Σκανδιναβία να αποτυγχάνουν, η Κίνα στρέφεται προς τον άλλο μεγάλο παίκτη της περιοχής: τη Ρωσία. Οι δύο χώρες συνεργάζονται στρατιωτικά και ενεργειακά, ενώ έχουν ήδη πραγματοποιήσει κοινές περιπολίες στην Αρκτική, με πυραυλοφόρα βομβαρδιστικά και ασκήσεις κοντά στην Αλάσκα.
Η Ρωσία κατέχει το 50% της ακτογραμμής του Αρκτικού και αναπτύσσει την παρουσία της σε όλα τα επίπεδα – με υποδομές LNG, λιμάνια, και κυρίως στρατηγικά όπλα στην Κόλα, όπου εδρεύει ο Βόρειος Στόλος και το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο της Μόσχας.
Νορβηγική άμυνα και ο φόβος του «νέου Ψυχρού Πολέμου»
Απέναντι από την Κόλα, η Νορβηγία υψώνει το δικό της τείχος άμυνας. Το κοινό αρχηγείο στρατού, ναυτικού και αεροπορίας της χώρας, μέσα σε βουνό από χαλαζία στο Μπόντε, παρακολουθεί 24/7 κάθε ύποπτη κίνηση. Από υποβρύχιες καλωδιώσεις και αγωγούς μέχρι πλοία ή αεροσκάφη που ενδέχεται να μεταφέρουν κατασκοπευτικό εξοπλισμό.
Σβάλμπαρντ: Ένα νησιωτικό σταυροδρόμι ανταγωνισμών
Το νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, στη μέση σχεδόν του Βόρειου Πόλου, μοιάζει σαν σύμβολο της τρέχουσας σύγκρουσης συμφερόντων. Παρότι νορβηγικό έδαφος, το διεθνές καθεστώς της επιτρέπει σε υπηκόους άλλων χωρών να εργαστούν εκεί. Παράλληλα, παρατηρούνται εντάσεις: στρατιωτικές παρελάσεις από τη ρωσική κοινότητα, σημαίες της Σοβιετικής Ένωσης, και υποψίες για χρήση κινεζικών ερευνητικών σταθμών ως κάλυψη στρατιωτικής κατασκοπείας.
Οι φωνές των ιθαγενών
Μέσα σε αυτό το νέο «Μεγάλο Παιχνίδι», οι ιθαγενείς λαοί της Αρκτικής – από τη Γροιλανδία ως τη Σιβηρία – νιώθουν πως μένουν στο περιθώριο. «Δεν είναι μια θεωρητική συζήτηση για εμάς. Είναι η ζωή μας», λέει η Μιγιούκι Νταοράνα, νεαρή ακτιβίστρια των Ινούιτ. Καταγγέλλει πως οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την «κλιματική κρίση» ως κάλυψη για αυτό που αποκαλεί «πράσινη αποικιοκρατία».
Από την συνεργασία στον ανταγωνισμό
Στο παρελθόν, οι χώρες του Αρκτικού είχαν δεσμευτεί σε έναν κώδικα συνεργασίας. Σήμερα, όμως, η λογική αυτή μοιάζει παρωχημένη. Η παγκόσμια πόλωση έχει φτάσει και εδώ. Κάθε βήμα μετριέται με γεωπολιτικό κόστος. Η απουσία εμπιστοσύνης και οι πιθανότητες παρερμηνείας ή σφάλματος είναι μεγαλύτερες από ποτέ.
Η Αρκτική, με τους πάγους που λιώνουν, τις στρατιωτικές περιπολίες, τις υποθαλάσσιες απειλές και την ενέργεια που διψά η ανθρωπότητα, έχει πάψει να είναι «ειδική περίπτωση». Έχει γίνει η νέα παγκόσμια μεθόριος.
