Όσο περισσότερο ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απειλεί με δασμούς τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, τόσο περισσότερο αυξάνεται η ανησυχία για ένα νέο κύμα πληθωρισμού σύμφωνα με τους αναλυτές και οικονομολόγους.
Η επίμονη αύξηση του πληθωρισμού αποτελούσε καίριο θέμα για μεγάλο μέρος του κόσμου ακόμη και πριν από την είσοδό του στον Λευκό Οίκο. Με τα μέτρα αυτής της εβδομάδας κατά της Κίνας να προσφέρουν την πρώτη απτή απόδειξη ότι ο Τραμπ δε μένει απλά στα λόγια, οι προοπτικές για τουλάχιστον κάποια κλιμάκωση και αντίμετρα αλλού αναγκάζουν τους αναλυτές να αναρωτηθούν πόσο μπορεί να κρατήσει ο παγκόσμιος αποπληθωρισμός.
«Οι πόλεμοι των δασμών είναι πληθωριστικοί, αυτό δεν τίθεται προς συζήτηση», δήλωσε ο Κάρστεν Μπρζέσκι, παγκόσμιος επικεφαλής μακροοικονομικών ερευνών της ING. «Σε πολλά μέρη, προστίθενται στις παρατεταμένες επιπτώσεις από το προηγούμενο πληθωριστικό σοκ, καθώς και στις μεγάλες διαρθρωτικές προκλήσεις, όπως η γήρανση των κοινωνιών και η κλιματική αλλαγή», είπε. «Προς το παρόν υπάρχουν πολύ λίγοι λόγοι να περιμένουμε ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει μόνιμα χαμηλός».
Ενώ η Κίνα δείχνει προς το παρόν ελάχιστα σημάδια ευπάθειας σε ένα σοκ τιμών, δεν ισχύει το ίδιο για τον υπόλοιπο κόσμο. Πολλαπλές οικονομίες αντιμετωπίζουν λανθάνουσες πληθωριστικές πιέσεις, είτε εγχώριες είτε εξωτερικές.
Η άφιξη του Τραμπ έχει εντείνει τις προϋπάρχουσες πληθωριστικές ανησυχίες. Παρά το γεγονός ότι ένας αξιωματούχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δήλωσε τον Οκτώβριο ότι η μάχη κατά του πληθωρισμού είχε «σχεδόν κερδηθεί», οι συμμετέχοντες στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον περασμένο μήνα έτρεφαν ανοιχτές αμφιβολίες.
Μια έρευνα της Bank of America τον Ιανουάριο υπέδειξε την επανεμφάνιση της παγκόσμιας αύξησης των τιμών καταναλωτή ως βασικό θέμα για το 2025. Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε επιβράδυνση του πληθωρισμού, αλλά εξακολουθούσε να προειδοποιεί ότι «θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο επίμονος από ό,τι αναμενόταν».
Αυτό ταιριάζει με τη συναίνεση των αγορών. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία έχουν αυξηθεί σημαντικά από τότε που ο Τραμπ αναδείχθηκε φαβορί για την προεδρία, με όλες να κυμαίνονται πάνω από το 2% αυτή την εβδομάδα.
Ειδικά για τις ΗΠΑ, οι αναλυτές αρχίζουν ανοιχτά να επανεκτιμούν τις προοπτικές του πληθωρισμού. Την Τρίτη, η Morgan Stanley ακύρωσε την πρόβλεψή της για μείωση των επιτοκίων της Fed τον Μάρτιο, με τον επικεφαλής οικονομολόγο των ΗΠΑ, Μάικλ Γκέιπεν, να λέει ότι «η αβεβαιότητα για τους δασμούς θα αυξήσει τα εμπόδια για τις μειώσεις της Fed».
Ένα πράγμα που είναι σαφές είναι το γεγονός πως η Fed θα πάρει το χρόνο της για να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των πολιτικών του Τραμπ. Η επικεφαλής της Fed του Σαν Φρανσίσκο, Μέρι Ντέιλι, δήλωσε πρόσφατα ότι η αμερικανική οικονομία βρίσκεται σε καλή θέση και ότι η κεντρική τράπεζα έχει την πολυτέλεια να είναι διεξοδική στην αξιολόγησή της.
«Η Fed πρέπει να είναι σε εγρήγορση για τους κινδύνους πληθωρισμού που απορρέουν από τις προτεινόμενες δασμολογικές πολιτικές», σύμφωνα με τη Σίμα Σα, επικεφαλής παγκόσμιας στρατηγικής της Principal Asset Management. «Ενώ οι κεντρικές τράπεζες συνήθως εξετάζουν την προσέγγισή τους μέσω των εφάπαξ αυξήσεων από τους δασμούς, πρέπει να έχουν κατά νου τον κίνδυνο οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό να αρχίσουν να διολισθαίνουν υψηλότερα».
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η έκταση της όποιας εμπορικής αντίδρασης μπορεί να αποτελέσει το σημαντικότερο στοιχείο αν ο Τραμπ εξαπολύσει δασμούς. Προς το παρόν, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τους έχουν υποβαθμίσει ως παράγοντα αύξησης των τιμών προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει υποστηρίξει ότι δεν «ανησυχεί υπερβολικά» για την εισαγωγή πληθωρισμού και ο διοικητής της BOE, Άντριου Μπέιλι, δήλωσε ότι οι επιπτώσεις των δασμών δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν.
Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη επιταχύνθηκε απροσδόκητα τον Ιανουάριο, ενώ οι προσδοκίες για τις τιμές πώλησης αυξήθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο σχεδόν ενός έτους για τις υπηρεσίες και στο ισχυρότερο επίπεδο σχεδόν δύο ετών στη μεταποίηση.
Οι αναλυτές είναι λιγότερο αισιόδοξοι από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, αυξάνοντας τις προοπτικές τους για τον πληθωρισμό το 2025 στις έρευνες της ΕΚΤ. Μια δημοσκόπηση του Bloomberg έδειξε ότι η πλειοψηφία των οικονομολόγων ανησυχεί πλέον περισσότερο για πιέσεις στις τιμές που θα υπερβούν το 2% μεσοπρόθεσμα.
Ακόμη και ορισμένοι αξιωματούχοι φαίνονται επιφυλακτικοί. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, προειδοποίησε ότι οι «τριβές» στο παγκόσμιο εμπόριο θα μπορούσαν να θολώσουν τις προοπτικές του πληθωρισμού και ότι θα μπορούσαν να προκύψουν «νέοι ανοδικοί κίνδυνοι». Ο συνάδελφός του στο Εκτελεστικό Συμβούλιο, Πιέρο Τσιπολόνε, επεσήμανε την πρόσφατη αύξηση του ενεργειακού κόστους ως λόγο για σύνεση. Κάποια «παρηγοριά» προσφέρει ένας δείκτης της ΕΚΤ για τις μελλοντικές αυξήσεις των μισθών που συνεχίζει να σηματοδοτεί απότομη επιβράδυνση.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια έρευνα της BOE σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις επεσήμανε αύξηση των μισθών και του κόστους παραγωγής για το επόμενο έτος. Μια ξεχωριστή έκθεση έδειξε ότι μία στις τέσσερις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών αύξησε τις τιμές στις αρχές του 2025 εν μέσω αυξανόμενων μισθολογικών δαπανών.
Αφού ξεκίνησε έναν κύκλο σύσφιξης πέρυσι, η κεντρική τράπεζα της Βραζιλίας προειδοποιεί τώρα ότι ο πληθωρισμός θα κυμανθεί πάνω από το εύρος ανοχής της για τους επόμενους έξι μήνες. Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Χιλής, εν τω μεταξύ, δήλωσαν ότι οι κίνδυνοι πληθωρισμού έχουν αυξηθεί, αφήνοντας όλες τις επιλογές τους ανοιχτές.
Ακόμα και στην Ασία, όπου οι τιμές έχουν επανέλθει σε μεγάλο βαθμό εντός του στόχου, τα ζητήματα εξακολουθούν να υφίστανται. Στην Ινδονησία, οι τιμές καταναλωτή υποχώρησαν τον Ιανουάριο κατά το μεγαλύτερο ποσοστό των τελευταίων 20 ετών λόγω της κρατικής επιδότησης ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε περισσότερο από το αναμενόμενο και η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να παρέμβει για να στηρίξει τη ρουπία.
Ο πληθωρισμός της Νότιας Κορέας επιταχύνθηκε τον Ιανουάριο λόγω των υψηλότερων τιμών ενέργειας και τροφίμων, όπως έδειξαν στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου. Στην Ιαπωνία -όπου η επιστροφή των αυξήσεων των τιμών είναι ευπρόσδεκτη μετά από δεκαετίες μάχης με τον αποπληθωρισμό- οι ονομαστικοί μισθοί αυξήθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων σχεδόν τριών δεκαετιών τον Δεκέμβριο, υποστηρίζοντας την τελευταία απόφαση της Τράπεζας της Ιαπωνίας για αύξηση των επιτοκίων και διατηρώντας την κεντρική τράπεζα σε τροχιά για περαιτέρω βήματα σύσφιξης.
Στην Αυστραλία, οι χρηματοπιστωτικές αγορές και οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η κεντρική τράπεζα θα ξεκινήσει τελικά έναν κύκλο χαλάρωσης στις 18 Φεβρουαρίου, έχοντας διατηρήσει το επιτόκιο σε υψηλό 13 ετών στο 4,35% από τον Νοέμβριο του 2023. Ωστόσο, ο αναλυτές του Bloomberg Economics, Τζέιμς Μάκινταϊρ, προειδοποιεί να μην θεωρηθεί δεδομένη μια μείωση, καθώς η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή και οι καταναλωτές εξακολουθούν να ξοδεύουν.
Σίγουρα, η Κίνα παραμένει σε περίοδο αποπληθωρισμού, με την αδύναμη εγχώρια ζήτηση να τροφοδοτεί φθηνότερες εξαγωγές και λιγότερες επενδύσεις στο εσωτερικό. Η προοπτική ενός εντεινόμενου εμπορικού πολέμου κάνει τους οικονομολόγους να αναμένουν πρόσθετες κινήσεις τόνωσης της οικονομίας οι οποίες θα στοχεύσουν στο να αντισταθμίσουν την πιθανή επιβάρυνση των εξαγωγών.
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, η Κίνα, συνεχίζει να κινείται αποπληθωριστικά», δήλωσε ο Ζιλ Μοέκ, επικεφαλής οικονομολόγος της AXA Investment Managers. «Δεδομένου του μεριδίου των κινεζικών προϊόντων στο παγκόσμιο εμπόριο, αυτό θα πρέπει να αποτελέσει λόγο παγκόσμιας εξασθένισης των τιμών των εμπορεύσιμων αγαθών».
Αν και υπάρχει ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τα επίπεδα των αμερικανικών δασμών, τη διάρκειά τους και τα πιθανά αντίποινα, είναι σαφές ότι δεν θα πιέσουν μόνο τις τιμές αλλά θα αποδυναμώσουν την ανάπτυξη παγκοσμίως. Πριν από λίγες εβδομάδες, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών προειδοποίησε ακόμη και για στασιμοπληθωρισμό, ένα σχετικά σπάνιο μείγμα επίμονου υψηλού πληθωρισμού, αδύναμων αγορών εργασίας και χλιαρής ανάπτυξης.
Όσον αφορά τις ΗΠΑ, ο Αντίτια Μπάβε, οικονομολόγος της Bank of America, προειδοποιεί ότι τόσο το όλο σκηνικό όσο και τα μέτρα του Τραμπ δεν είναι τα ίδια με αυτά που ήταν κατά την πρώτη θητεία του.
«Η ανησυχία όσον αφορά τις διαφορές με το 2018-2019 είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον όσον αφορά τον πληθωρισμό», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg. «Υπάρχει πιθανώς μεγαλύτερη προθυμία να μετακυλιστεί το κόστος – και επίσης αυτή τη φορά, τουλάχιστον προς το παρόν, οι δασμοί έχουν εφαρμοστεί και στα καταναλωτικά αγαθά».
