Χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο μεταξύ 2006 και 2012 και δεν έχουν ακόμη κινηθεί οι διαδικασίες από τον e-EΦΚΑ και το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) για τη νόμιμη αναζήτησή τους είναι αυτά που παραγράφονται, καθώς εκδόθηκε η αναμενόμενη εγκύκλιος και τίθεται σε εφαρμογή η διάταξη που θέτει πλέον ως νέο όριο για την παραγραφή οφειλών τα 10 έτη.
Υπολογίζεται ότι η παραγραφή αφορά ήδη οφειλές ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ, έναντι συνολικών οφειλών προς τον ΕΦΚΑ και το ΚΕΑΟ που ξεπερνούν τα 45,5 δισ. ευρώ. Οι ειδικοί βέβαια εκτιμούν ότι περισσότερο ευνοημένοι από τη διάταξη, που ήρθε σε κύρωση απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι με χρέη παρελθόντων ετών, οι οποίοι μέσω της παραγραφής βλέπουν την πόρτα της συνταξιοδότησης να ανοίγει.
Προσοχή όμως. Οπως ξεκαθαρίζει ρητά και η σχετική εγκύκλιος που εκδόθηκε χθες, η παραγραφή αφορά μόνο μη βεβαιωμένες από τον e-ΕΦΚΑ οφειλές. Αναλυτικά, η εγκύκλιος ορίζει σε 10 χρόνια –από 20 που ίσχυε μέχρι σήμερα– τον χρόνο που έχει στη διάθεσή του ο e-ΕΦΚΑ προκειμένου να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές. Εάν η απαίτηση του e-ΕΦΚΑ δεν βεβαιωθεί και η οφειλή δεν κοινοποιηθεί στον ασφαλισμένο μέσα σε αυτό το διάστημα, οι οφειλές παραγράφονται.
Η παραγραφή αφορά όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενους, αγρότες). Και δεν απαιτείται αίτηση ασφαλισμένου. Η διαδικασία παραγραφής των βεβαιωμένων οφειλών θα γίνεται κεντρικά και μαζικά κάθε έτος από τις υπηρεσίες του KEAO και οι εν λόγω οφειλές δεν θα εμφανίζονται πλέον στην καρτέλα του οφειλέτη. Σε περίπτωση βέβαια που ο ασφαλισμένος θέλει να υποβάλει ένσταση σχετικά με την παραγεγραμμένη οφειλή, μπορεί να το πράξει απευθυνόμενος στην τοπική διεύθυνση του e-ΕΦΚΑ στην οποία ανήκει.
Το ενδεχόμενο παραγραφής παύει να ισχύει όταν ο e-ΕΦΚΑ ή το ΚΕΑΟ –εντός της 10ετίας– ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή: με δικαστικό επιμελητή-κλητήρα, επιστολή, ηλεκτρονική ειδοποίηση, εφόσον υπάρξει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης, επιβολή κατάσχεσης επί κινητής/ακίνητης περιουσίας ή απαίτησης εις χείρας τρίτου, προσδιορισμός προγράμματος πλειστηριασμού κ.λπ.).
Το μέτρο αφορά κατά κύριο λόγο μη μισθωτούς που αναμένουν την παραγραφή ενός μέρους των οφειλών τους, προκειμένου στη συνέχεια να διακανονίσουν τα υπόλοιπα –έως 20.000 ευρώ όπως ο νόμος ορίζει– και να ξεκινήσει η διαδικασία συνταξιοδότησής τους.
Η εγκύκλιος ορίζει ότι μετά την παραγραφή (ακόμη και στην περίπτωση 20ετίας βάσει της προϊσχύουσας νομοθεσίας), οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι δικαιούνται, κατόπιν αίτησής τους η οποία υποβάλλεται ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, να ζητήσουν τον συνυπολογισμό τόσο για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού τους δικαιώματος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξής τους, του συνόλου ή μέρους του ασφαλιστικού χρόνου, για τον οποίο οι αξιώσεις του ΕΦΚΑ έχουν παραγραφεί. Βασική προϋπόθεση, να καταβάλουν το σύνολο των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών και των πάσης φύσεως πρόσθετων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται.
Ετσι, για παράδειγμα, αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 και οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης, θα δει τις εισφορές αυτές να παραγράφονται. Αν βέβαια, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ασφάλισης, τότε έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο. Εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής), τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών. Αν σε άλλη περίπτωση, π.χ. το 2019, βεβαιώθηκε κάποια οφειλή και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, αυτή η οφειλή με βάση τη νέα διάταξη παραγράφεται. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διαγραφή της υπολειπόμενης παραγεγραμμένης οφειλής του. Μπορεί όμως να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
Αν πάλι κάποιος οφείλει ασφαλιστικές εισφορές για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος το 2018 και δεν τις έχει καταβάλει, η παραγραφή της οφειλής του ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν δεν έχει ειδοποιηθεί ότι χρωστάει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2028, η απαίτηση παραγράφεται. Εάν όμως βεβαιωθεί η οφειλή και του έλθει ατομική ειδοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2021, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2031. Εάν στη συνέχεια γίνει κάποια πράξη διοικητικής εκτέλεσης (λ.χ. κατάσχεση κάποιου περιουσιακού στοιχείου) στις 10 Μαρτίου 2030, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2041.
Οσο για τους εργαζομένους των οποίων οι εργοδότες έχουν οφειλές στο διάστημα μεταξύ 2006 και 2011 που παραγράφονται, η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει πως δεν χάνουν τα ασφαλιστικά δικαιώματά τους.
Να σημειωθεί ότι βάσει νόμου, οι οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα 5 χρόνια, ώστε οι χρόνοι παραγραφής των ασφαλιστικών οφειλών να προσεγγίζουν αυτές των φορολογικών.
