Nέα δεδομένα για τη θέρμανση θα ισχύσουν τον φετινό χειμώνα, καθώς δεν θα υπάρξει κανένα οριζόντιο μέτρο στήριξης για τους καταναλωτές που θα διατηρήσει τις τιμές σε σταθερά επίπεδα σε πετρέλαιο, ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο συγκριτικά με την περσινή χρονιά. Τη στιγμή που οι πιέσεις που ασκούνται στα νοικοκυριά από την επέλαση της ακρίβειας συνεχίζονται, οι δαπάνες για τη θέρμανση έρχονται να επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Με την αστάθεια στις ενεργειακές αγορές να δείχνει ότι το μέλλον μπορεί να κρύβει ανατροπές, τα δεδομένα είναι πιθανό να αλλάζουν και το αρνητικό σενάριο να διαδέχεται ένα θετικό. Φέτος, δεν θα υπάρξουν οριζόντιες επιδοτήσεις, αλλά πολύ στοχευμένες ενισχύσεις, όπως στο επίδομα θέρμανσης, αλλά και στο ρεύμα μέσω του κοινωνικού τιμολογίου, το οποίο θα διευρυνθεί ώστε να καλύψει και τις πολύτεκνες οικογένειες.
Ποιος είναι ο οικονομικότερος τρόπος θέρμανσης είναι το ερώτημα που κυριαρχεί στα νοικοκυριά. Με βάση τη σημερινή εικόνα, χαμηλότερο κόστος θέρμανσης θα έχουν όσοι καταναλώνουν φυσικό αέριο. Η τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται πέριξ των 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα, οπότε μία κιλοβατώρα θα κοστίζει φέτος κάτω από 8 λεπτά, χωρίς καμία επιδότηση. Οι ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου είναι σήμερα σχεδόν πλήρεις, αλλά σύντομα θα αρχίσουν να αντλούνται ποσότητες για να κατευθυνθούν στην κατανάλωση όσο ο καιρός θα γίνεται πιο ψυχρός. Aυτό το γεγονός μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών. Με το βαρέλι να οδεύει προς τα 100 ευρώ, η τιμή πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης σήμερα θα ήταν περίπου 1,55 ευρώ ανά λίτρο, πολύ υψηλή για τη μέση ελληνική οικογένεια. Όσον αφορά στο ρεύμα, με δεδομένο ότι από τις αρχές του 2024 δεν θα παραταθεί ο μηχανισμός επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος που εξασφάλιζε σταθερή τιμή της κιλοβατώρας, τα νοικοκυριά θα είναι εκτεθειμένα στις μεταβολές που θα παρατηρούνται στα χρηματιστήρια ενέργειας, καθώς θα διατίθεται ή κυμαινόμενο τιμολόγιο ή σταθερό, αλλά ακριβότερο.
Πετρέλαιο θέρμανσης
Mε τους διεθνείς αναλυτές να προβλέπουν ότι το πετρέλαιο μπορεί να φτάσει τα 100 δολάρια το βαρέλι, οι καταναλωτές θα πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη τους για να ζεσταθούν τον φετινό χειμώνα. Το κρίσιμο είναι ποιες συνθήκες θα επικρατούν στην αγορά στις 15 Οκτωβρίου, όταν θα ξεκινήσει η διάθεση. Σύμφωνα με τους πρατηριούχους, το πετρέλαιο θέρμανσης θα ξεκινήσει να διατίθεται με τιμή-σοκ με βάση τα σημερινά δεδομένα, καθώς θα κυμανθεί από 1,55 έως 1,57 ευρώ/λίτρο στα αστικά κέντρα. Στα νησιά ή σε απομακρυσμένες περιοχές, η τιμή διάθεσης θα είναι ακόμα υψηλότερη. Την περσινή χρονιά η τιμή ξεκίνησε από το 1,41 ευρώ, αλλά υπήρξε επιδότηση στην αντλία κατά 20 λεπτά το λίτρο, με αποτέλεσμα να πέσει σημαντικά η τιμή προς όφελος των καταναλωτών. Το οικονομικό επιτελείο έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο επιδότησης στην αντλία, διαμηνύοντας ότι «τα οριζόντια μέτρα έχουν τελειώσει» και το μόνο παράθυρο αισιοδοξίας που θα μπορούσε να ανοίξει είναι μετά από παρέμβαση των διυλιστηρίων και των εταιρειών εμπορίας. Σημειώνεται ότι πέρυσι τα διυλιστήρια και οι εταιρείες εμπορίας είχαν προχωρήσει σε πρόσθετες εκπτώσεις στη διάθεση του πετρελαίου θέρμανσης. Το επίδομα θέρμανσης θα δοθεί με το περσινό μοντέλο, αλλά με μια αλλαγή που αφορά την αύξηση κατά 2.000 ευρώ για κάθε παιδί.
Αυτό σημαίνει ότι το εισοδηματικό όριο θα αυξηθεί για οικογένειες με παιδιά, καθώς η προσαύξηση θα ανέρχεται σε 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, από 3.000 ευρώ που ίσχυε πέρυσι. Το εισοδηματικό όριο παραμένει στα 16.000 ευρώ για τον άγαμο και στα 24.000 ευρώ για τον έγγαμο, αλλά αυξάνεται για τις οικογένειες με παιδιά από 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο, σε 5.000 ευρώ για κάθε τέκνο. Αυτό σημαίνει ότι το εισοδηματικό όριο για ένα νοικοκυριό με ένα παιδί διαμορφώνεται από 27.000 ευρώ σε 29.000 ευρώ, για ένα νοικοκυριό με δύο παιδιά το όριο εισοδήματος από 30.000 ευρώ ανεβαίνει στα 34.000 ευρώ και για ένα νοικοκυριό με τρία παιδιά το κριτήριο του εισοδήματος αυξάνεται από 33.000 ευρώ σε 39.000 ευρώ.
Στα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα τίθεται για πρώτη φορά όριο τζίρου 80.000 ευρώ ετησίως. Έτσι, ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που εμφάνισαν φέτος στη φορολογική δήλωση ακαθάριστα έσοδα από την άσκηση του επαγγέλματός τους πάνω από 80.000 ευρώ αποκλείονται αυτομάτως από το επίδομα θέρμανσης. Η βάση υπολογισμού του επιδόματος θέρμανσης παραμένει στα 350 ευρώ για όλους τους δικαιούχους, ενώ το ποσό της βάσης υπολογισμού θα πολλαπλασιάζεται με έναν συντελεστή επιδότησης, τον «συντελεστή βαθμοημέρας». Το επίδομα θέρμανσης που θα χορηγηθεί ξεκινά από τα 100 ευρώ και φθάνει τα 800 ευρώ, ανάλογα με την περιοχή και τη σύνθεση του νοικοκυριού.
Φυσικό αέριο
Πρακτικά, μικρότερο λογαριασμό θέρμανσης για τη χειμερινή σεζόν θα πληρώσουν όσοι χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, αν δεν υπάρξει δραματική αλλαγή. Το φυσικό αέριο αναδείχθηκε ως η πλέον ανταγωνιστική λύση και την περασμένη χειμερινή περίοδο του Οκτωβρίου 2022-Απριλίου 2023. Ωστόσο, η αγορά του φυσικού αερίου, όπως επισημαίνουν αναλυτές, παραμένει εξαιρετικά ευμετάβλητη και ευάλωτη σε ενδεχόμενες απρόοπτες εξελίξεις που μπορούν να αλλάξουν εντελώς τα δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, για την περίοδο αυτή, σύμφωνα με στοιχεία που επεξεργάστηκε η εταιρεία Φυσικό Αέριο Ελλάδος, ένα νοικοκυριό που ζει σε σπίτι 120 τ.μ. εξοικονόμησε 160 ευρώ με τη θέρμανση με φυσικό αέριο σε σύγκριση με το πετρέλαιο. Δηλαδή, συνολικά τους χειμερινούς μήνες το φυσικό αέριο ήταν 14% φθηνότερο από το πετρέλαιο θέρμανσης. Πάντως, ούτε σε αυτή την περίπτωση θα υπάρξει οριζόντια επιδότηση στην τιμή του φυσικού αερίου, όπως έγινε πέρυσι από τη ΔΕΠΑ. Δεν φαίνεται να υπάρχει ανάγκη, καθώς το φυσικό αέριο δεν έχει ξεπεράσει τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, με αποτέλεσμα η τιμή λιανικής να κυμαίνεται κάτω από τα 8 λεπτά.
Hλεκτρικό ρεύμα
Τέλος στις οριζόντιες επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος μπαίνει από την 1η Ιανουαρίου του 2024 και πλέον η στήριξη στα τιμολόγια θα παρέχεται στους ευάλωτους καταναλωτές. Το ερώτημα πώς θα διαμορφωθεί ο λογαριασμός ρεύματος δεν μπορεί να απαντηθεί αυτή τη στιγμή, καθώς θα εξαρτηθεί από την τιμή του φυσικού αερίου και την πολιτική που θα ακολουθήσει κάθε εταιρεία. Oι καταναλωτές θα έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε σταθερά και κυμαινόμενα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος και ειδικότερα σε τιμολόγια σταθερής τιμής ενός μήνα, σταθερής τιμής για μεγαλύτερη διάρκεια και μεταβλητής τιμής.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να εξακολουθήσει το μοντέλο για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης το οποίο διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή και θα εφαρμοστεί για τη στήριξη των καταναλωτών ηλεκτρικού ρεύματος. Σχεδιάζεται να καθιερωθούν δύο νέες κατηγορίες Κοινωνικών Οικιακών Τιμολογίων. Την έκπτωση θα λαμβάνουν όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα (κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης) και οι καταναλωτές με συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια κι επιπροσθέτως όσοι έχουν μέλος στην οικογένεια που χρειάζεται μηχανική υποστήριξη ιατρικής συσκευής, άτομο με αναπηρία και επιπλέον ενήλικο ή ανήλικο μέλος. Ειδική κατηγορία Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου ρεύματος θα καθιερωθεί για τους πολύτεκνους. Πάντως, ειδικοί της αγοράς ενέργειας εκτιμούν ότι νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα δουν νέες αυξήσεις στους λογαριασμούς από τον Ιανουάριο και μετά. Ειδικότερα, εκτιμούν ότι από το νέο έτος η αύξηση θα είναι της τάξης του 7%-12%, ποσοστό που ανέρχεται σε 5 με 10 ευρώ και θα αφορά τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δηλαδή τις πάγιες χρεώσεις που πληρώνουμε για καλώδια, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας κ.λπ.
