Αρχικά, η P&W αρνείτο να αναγνωρίσει το πρόβλημα, χαρακτηρίζοντάς το απλό ζήτημα συντήρησης- και το ίδιο έκαναν αρκετές αεροπορικές, οι οποίες δεν ήθελαν να προκληθεί πανικός στο επιβατικό κοινό, αλλά και στους μετόχους. Όμως, καθώς ολοένα και περισσότερες αεροπορικές εταιρείες αναγκάζονταν να ακινητοποιήσουν ένα μεγάλο μέρος του στόλου τους, το πρόβλημα πήρε διαστάσεις «τσουνάμι».
Σήμερα, περισσότερες από 40 αεροπορικές εταιρείες σε κάθε γωνιά του πλανήτη -ανάμεσά τους και στην Ελλάδα- έχουν αναγκαστεί να καθηλώσουν εκατοντάδες αεροσκάφη αναμένοντας τη λύση του προβλήματος από την αμερικανική εταιρεία. Κάποιες από αυτές έχουν στραφεί και δικαστικά εναντίον της Pratt & Whitney, ζητώντας αποζημιώσεις για τα δρομολόγια που χάνουν, είτε για τα αεροπλάνα που νοικιάζουν ώστε να αντικαταστήσουν τα αεροπλάνα που περιμένουν επισκευή. Το ζήτημα, αναμένεται να «τραβήξει» ως το 2026, οπότε και η εταιρεία αναμένει ότι θα έχει ολοκληρώσει το «κατέβασμα» και την επισκευή των κινητήρων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Θα έχουν προηγηθεί χρονοβόροι έλεγχοι και επιθεωρήσεις των κινητήρων.
Η «ρίζα» του προβλήματος
Όπως εξηγούν καλά ενημερωμένες πηγές από το χώρο του aviaton στο protothema.gr, το πρόβλημα στους συγκεκριμένους κινητήρες έχει παρατηρηθεί εδώ και περίπου μια τριετία (από όταν έκανε, δηλαδή, «ντεμπούτο» ο κινητήρας Geared Turbofan), όμως δεν επηρεάζει την ασφάλεια των πτήσεων. Αυτό που συμβαίνει, είναι -λόγω ενός μηχανολογικού προβλήματος, ή μιας αστοχίας υλικού – να χρειάζεται οι πιλότοι να αφήσουν τον κινητήρα να «κρυώσει» μετά την προσγείωση, καθώς αν δεν το κάνουν και σβήσουν απευθείας, στραβώνει ένα έλασμα που αποτρέπει την επανεκκίνησή του. Στην περίπτωση που κάνει fail αυτό το έλασμα -περίπτωση η οποία, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι σπάνια- ο κινητήρας δεν μπορεί να «ξαναπάρει μπρος», ενώ ακόμα και αν δεν υπάρξει ολοκληρωτική ακινητοποίηση, η πτήση με τον συγκεκριμένο κινητήρα θα είναι ουσιαστικά αδύνατη, λόγω του θορύβου που ακούγεται. Από το πρόβλημα επηρεάζονται κυρίως πτήσεις μικρότερων και μεσαίων αποστάσεων, δημιουργώντας για την τουριστική σεζόν τεχνητή μείωση των αεροσκαφών σε όλες τις αεροπορικές που χρησιμοποιούν αυτούς τους κινητήρες.
Με αεροσκάφη που φέρουν αυτό τον τύπο κινητήρα να ακινητοποιούνται σε όλο τον κόσμο, εν αναμονή της οδηγίας του κατασκευαστή για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το οποίο ωστόσο κρινόταν ως «μικρής σημασίας», η Pratt & Whitney εργάζεται από την πρώτη στιγμή επάνω στους κινητήρες που παρέχει, καταγράφοντας τις παρατηρήσεις των αεροπορικών που τους χρησιμοποιούν και επεμβαίνοντας όπου χρειάζεται. Αυτό που αναφέρουν οι ίδιες πηγές, είναι ότι η αμερικανική εταιρεία, σε περιπτώσεις που οι κινητήρες αυτού του τύπου παρουσιάζουν βλάβη λόγω του αναφερόμενου ζητήματος, κάνει lease άλλους κινητήρες στις αεροπορικές ώστε να μην έχουν καθηλωμένα τα αεροσκάφη τους, μέχρι να ολοκληρωθεί η επισκευή.
Σύμφωνα με τα δεδομένα που τηρεί το ch-aviation.com, υπάρχουν 1.359 αεροσκάφη της οικογένειας Airbus A320neo, συμπεριλαμβανομένων των A319neo, A320neo και A321neo και των παραλλαγών τους, που κινούνται με το PW1100G. Από αυτά, τα 242 έχουν χαρακτηριστεί είτε σε κατάσταση αποθήκευσης, είτε υπό συντήρηση. Ο Pratt & Whitney PW1100G, γνωστός και ως Geared Turbofan (GTF), αποτελεί τη μία από τις δύο επιλογές για την οικογένεια αεροσκαφών Airbus A320neo aircraft, με την άλλη να είναι ο κινητήρας CFM International LEAP-1A.
Αυτά τα αεροσκάφη έχει προσθέσει στον στόλο της και η ελληνική αεροπορική εταιρεία AEGEAN Airlines. Η AEGEAN, η οποία έχει παραλάβει 28 νέα αεροσκάφη A320neo και αναμένει ακόμη 22, είναι μία από τις περίπου 40 αεροπορικές διεθνώς που επηρεάζονται αρνητικά ως προς τον στόλο τους από το πρόβλημα που έχει προκύψει στους κινητήρες της Pratt & Whitney. Κι αυτό γιατί κάποια από τα αεροσκάφη τους, θα πρέπει να απομακρυνθούν νωρίτερα από τις πτήσεις σταδιακά μέσα στο 2024 αφενός για επιπλέον ελέγχους και επιθεωρήσεις αφετέρου για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Σε ό,τι αφορά την AEGEAN υπολογίζεται ότι σταδιακά, περί τα 10 αεροσκάφη θα καθηλωθούν συνολικά το 2024 για επιπλέον ελέγχους το 2024 και όμοιος αριθμός αεροσκαφών το 2025.
Στο ζήτημα έχει αναφερθεί και ο πρόεδρος της AEGEAN, Ευτύχης Βασιλάκης, ο οποίος, στη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης με τους επενδυτές και τους αναλυτές για τον σχολιασμό των αποτελεσμάτων εννεαμήνου, ρωτήθηκε πώς αντιμετωπίζει η ΑEGEAN το συγκεκριμένο ζήτημα εν όψει της τουριστικής σεζόν του 2024, σημέιωσε ότι πρόκειται να μειωθούν από 6 σε 2 τα αεροσκάφη που προορίζονται για πτήσεις τσάρτερ, ενώ επιπλέον επεκτείνονται οι μισθώσεις αεροσκαφών- πέντε συνολικά- που έληγαν τώρα.
Η Pratt & Whitney και τα δικαστήρια
Σε πρόσφατη ενημέρωση των επενδυτών, η μητρική εταιρεία της Pratt & Whitney, RTX, ανέφερε ότι σε όλο τον κόσμο, 600 έως 700 κινητήρες PW1100G θα πρέπει να αφαιρεθούν για επιθεωρήσεις μεταξύ 2023 και 2026. «Ως αποτέλεσμα, η Pratt & Whitney αναμένει σημαντική αύξηση των επιπέδων αεροσκαφών στο έδαφος [AOG] για το στόλο των A320 με κινητήρα [PW1100G] κατά τη διάρκεια της περιόδου 2024 – 2026», επισημαίνεται στην ενημέρωση της RTX.
Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι ορισμένοι κινητήρες θα πρέπει να αφαιρεθούν το συντομότερο δυνατό, ενώ ως απάντηση στον αυξημένο αριθμό των AOG, ο κατασκευαστής κινητήρων ανέπτυξε ένα σχέδιο διαχείρισης στόλου για τον υπόλοιπο στόλο κινητήρων, το οποίο «απαιτούσε ένα συνδυασμό ενός πρωτοκόλλου επαναλαμβανόμενης επιθεώρησης, σε διάστημα μεταξύ περίπου 2.800 και 3.800 [κύκλων πτήσης] [FC], και όρια διάρκειας ζωής εξαρτημάτων μεταξύ περίπου 5.000 και 7.000 κύκλων, για τους δίσκους του στροβίλου υψηλής πίεσης και τους δίσκους συμπιεστή υψηλής πίεσης».
Η Pratt & Whitney αναμένει να δημοσιεύσει το σχέδιο στόλου σε ένα δελτίο υπηρεσιών (SB) προς τους πελάτες, αφού συζητήσει τη στρατηγική με τις ρυθμιστικές αρχές.
«Οι ενέργειες που ορίζονται στην [ειδική οδηγία (SI)] και στο SB αναμένεται να οδηγήσουν σε περίπου 600 έως 700 επιπλέον επισκέψεις σε συνεργεία από τώρα έως το τέλος του 2026, πέραν της πρόβλεψης της Pratt & Whitney για την είσοδο στο 2023», δήλωσε η RTX. Οι περισσότεροι κινητήρες θα αποσυρθούν το 2023 και στις αρχές του 2024, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της AOG των αεροσκαφών με κινητήρα PW1100G μεταξύ 2024 και 2026.
Το πρόβλημα για την Pratt & Whitney, πήρε τεράστιες διαστάσεις από τη χρεοκοπία του ινδικού αεροπορικού κολοσσού Go First India, τον Μάιο, ο οποίος προκάλεσε «σεισμό» στην οικονομία της Ινδίας. Όχι μόνο επειδή ο τρίτος μεγαλύτερος αερομεταφορέας της Ινδίας, που μετέφερε εκατομμύρια επιβάτες κάθε χρόνο κατέβασε ρολά, αλλά επειδή κατηγορεί για τη χρεοκοπία του τον κολοσσιαίο κατασκευαστή κινητήρων στο παγκόσμιο aviation, την Pratt & Whitney. Η αμερικανική εταιρεία αεροδιαστημικής ωστόσο, επέστρεψε τις κατηγορίες, μιλώντας για… «μπαταχτσήδες».
Η υπόθεση έχει οδηγηθεί στην ινδική, αλλά και την αμερικανική Δικαιοσύνη, καθώς η Go First ζητά να οδηγηθεί η αίτηση χρεοκοπίας σε Διαιτησία στην Ινδία και έχει προσφύγει δικαστικά στο Ντέλαγουερ των ΗΠΑ, ζητώντας με αγωγή της να αποζημιωθεί για ελαττωματικούς κινητήρες που της παρείχε η Pratt & Whitney. Η αμερικανική εταιρεία αρνείται τις κατηγορίες και σκοπεύει να αντιταχθεί, ενώ ανεβάζει τους τόνους, κατηγορώντας τον ινδικό αερομεταφορέα για ένα «μακρύ ιστορικό αθέτησης πληρωμών».
Η με έδρα το Μουμπάι Go First, κατέθεσε αίτηση για υπαγωγή στο Άρθρο 10 του ινδικού Πτωχευτικού Κώδικα στις αρχές του μήνα. Στην αίτηση, ο αερομεταφορέας λέει ότι αναγκάστηκε να το κάνει «λόγω του διαρκώς αυξανόμενου αριθμού ελαττωματικών κινητήρων που παρείχε η Pratt & Whitney, με αποτέλεσμα την καθήλωση την 1η Μαϊου 2023, 25 αεροσκαφών, ισοδύναμο με το 50% του στόλου των αεροσκαφών Airbus A320neo».
Ακολούθησε «καταιγίδα» ακυρώσεων πτήσεων της Go First τόσο από την ίδια την εταιρεία όσο και από την αρμόδια αρχή για τις αερομεταφορές στην Ινδία, χωρίς να δοθεί ο λόγος. Σε ανακοίνωσή της, λίγο αργότερα, η Go First εξήγησε ότι βρίσκεται σε «αναταράξεις», καθώς, όπως ανέφερε, ταλαιπωρείται από ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους κινητήρες της Pratt & Whitney, Geared Turbofan, από τον Ιανουάριο του 2020. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, λέει η αεροπορική, λόγω των προβλημάτων στους κινητήρες, ο αριθμός των καθηλωμένων αεροσκαφών της εκτοξεύθηκε από 7% τον Δεκέμβριο του 2019, σε 31% τον Δεκέμβριο του 2020 και έπειτα σε 50% μετά από δύο χρόνια.
«Και αυτό, παρά το γεγονός ότι στη διάρκεια των ετών, έγιναν αρκετές δεσμεύσεις από την Pratt & Whitney, τις οποίες απέτυχε να υπηρετήσει», αναφέρει στην ανακοίνωση η εταιρεία, εξηγώντας ότι πιέστηκε να αποσύρει τα αεροσκάφη της και, ως εκ τούτου να χρεοκοπήσει, «αφότου η Pratt & Whitney, ο αποκλειστικός πάροχος κινητήρων για τον στόλο των Airbus A320neo της Go First, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με διαταγή που εκδόσθηκε από το Διεθνές Κέντρο Διαιτησίας της Σιγκαπούρης».
Η Pratt & Whitney εξέδωσε ανακοίνωση σε απάντηση της δήλωσης της Go Air. «Η Pratt & Whitney έχει δεσμευτεί για την επιτυχία των αεροπορικών πελατών μας και συνεχίζουμε να δίνουμε προτεραιότητα στα χρονοδιαγράμματα παραδόσεων για όλους τους πελάτες. Η Pratt & Whitney συμμορφώνεται με την απόφαση διαιτησίας του Μαρτίου 2023 που αφορά την Go First. Καθώς πρόκειται πλέον για ένα θέμα δικαστικής διαδικασίας, δεν θα σχολιάσουμε περαιτέρω».
Εδώ όμως, τα πράγματα αρχίζουν να περιπλέκονται. Η ινδική αεροπορική εταιρεία κατέθεσε αγωγή εναντίον της αμερικανικής εταιρείας αεροδιαστημικής σε δικαστήριο του Ντέλαγουερ, στις ΗΠΑ, αιτούμενη αποζημίωσης για τη ζημιά που ισχυρίζεται ότι έπαθε από τους κινητήρες της Pratt & Whitney. Γεγονός που οδήγησε την αμερικανική εταιρεία να περάσει στην αντεπίθεση, διαρρέοντας ότι «η Go First έχει ένα μεγάλο ιστορικό αθέτησης πληρωμών».
Και προαναγγέλλοντας πως έρχεται μια σκληρή δικαστική διαμάχη. Στην οποία αν η Go First κερδίσει αυτό που ζητά, θα είναι σε θέση να αποπληρώσει μισθούς και προμηθευτές (ανάμεσά τους και τις οφειλές στην Pratt & Whitney) και να επανέλθει σε λειτουργία.
Σχεδόν ταυτόχρονα, εναντίον της Pratt & Whitney προσέφυγε και η low-cost αεροπορική εταιρεία των Φιλιππινών Cebu Pacific, κατηγορώντας την αμερικανική κατασκευάστρια κινητήρων για μια «καταιγίδα» ακυρώσεων εσωτερικών και διεθνών πτήσεων, που την έφεραν αντιμέτωπη με χιλιάδες επιβάτες. Η Cebu απέδωσε τις ακυρώσεις πτήσεων στην αμερικανική εταιρεία η οποία τους ενημέρωσε ότι δεν… έχει κινητήρες να τους διαθέσει, παρά τη μεταξύ τους συμφωνία, το 2022. Ο chief commercial officer της Cebu, Αλεξάντερ Λάο, καταθέτοντας σε επιτροπή της Γερουσίας των Φιλιππινών για το ζήτημα, τόνισε ότι «η παγκόσμια βιομηχανία της αεροπορίας έχει επηρεαστεί από τα ζητήματα κινητήρων της Pratt & Whitney».
Φυσικά, οι παραπάνω δεν είναι οι μόνες που έχουν επηρεαστεί. Μια σειρά από άλλες αεροπορικές, όπως οι IndiGo, Spirit, Wizz, Volaris, Turkish Airlines, Lufthansa (καθηλώνει 20 αεροσκάφη της), Delta Airlines, Air China, JetBlue, ANA, Frontier, αντιμετωπίζουν και θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα προβλήματα, με δεδομένο ότι το 2024 η Pratt & Whitney θα ανακαλέσει εκατοντάδες κινητήρες για συντήρηση. Μια διαδικασία που κρατά ως και 300 μέρες…
