Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές οδηγούν στην αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και στον περιορισμό της διακίνησης «μαύρου» χρήματος. Αυτό δείχνουν τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, σε σύγκριση τόσο με το 2022 όσο και με το 2019. Εκτός όμως από τη μεγέθυνση των εσόδων από τους έμμεσους φόρους, η αύξηση των συναλλαγών και δη του τζίρου οδηγεί αυτόματα και στη δήλωση υψηλότερων εισοδημάτων από πολλές κατηγορίες επαγγελμάτων και μάλιστα από κλάδους που βρίσκονται στην κορυφή της λίστας φοροδιαφυγής.
Γιατροί, οδοντίατροι, συνεργεία αυτοκινήτων, πάρκινγκ παρουσιάζουν αύξηση του τζίρου μέσω των ηλεκτρονικών πληρωμών. Με βάση τις εκτιμήσεις στελεχών του υπουργείου Οικονομικών η αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών θα οδηγήσει σε πρόσθετα έσοδα άνω του 1 δισ. ευρώ το 2023. Και αυτό, όπως σημειώνουν, είναι αποτέλεσμα των περισσότερων αποδείξεων που εκδίδονται από κλάδους που αποφεύγουν να εκδίδουν αποδείξεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το πρώτο τρίμηνο του έτους καταγράφεται αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών κατά 18,1% σε σύγκριση με το 2022, ενώ σε σύγκριση με το 2019 η αύξηση ξεπερνάει το 59%.
Η πανδημική κρίση, όπως δείχνουν και τα στοιχεία, άφησε και ορισμένα θετικά πράγματα στην οικονομία, αλλάζοντας την κουλτούρα πληρωμών. Αυτό προκύπτει και από τα στοιχεία της ΤτΕ, όπου οι Ελληνες συναλλάσσονται ακόμη και για μικρά ποσά με χρεωστικές κάρτες αντί μετρητών. Ωστόσο, όπως αναφέρουν από το υπουργείο Οικονομικών, υπάρχει ακόμη δρόμος μπροστά για να φθάσουμε άλλες χώρες όπου η χρήση μετρητών ανήκει στο παρελθόν. Ο δρόμος αυτός φαίνεται ότι θα καλυφθεί με γοργούς ρυθμούς, καθώς η διασύνδεση των ταμειακών με τα POS, τα ηλεκτρονικά βιβλία, η επέκταση, πιθανόν εντός του έτους των POS σε όλη την οικονομική δραστηριότητα θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι το 2023 οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα ανέλθουν στο 60% της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Οπως προαναφέρθηκε, τα στοιχεία που εντυπωσίασαν το οικονομικό επιτελείο σχετίζονται κυρίως με τους κλάδους της οικονομίας που έχουν ροπή στη φοροδιαφυγή. Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι πολλά περίπτερα έχουν πλέον τερματικά POS, κάτι που φαίνεται και από τη σημαντική αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών που καταγράφουν. Αντίθετα, δεν υπάρχουν στοιχεία για τα ταξί, καθώς ελάχιστα είναι αυτά που έχουν μηχανήματα POS. Από τους λιγοστούς κλάδους που σημειώνουν μείωση του τζίρου των ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος είναι τα πρατήρια βενζίνης, κάτι που οφείλεται, όπως αναφέρουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, στη μείωση της τιμής της βενζίνης.
Αντίστοιχα βέβαια, τμήμα της αύξησης του τζίρου των e-πληρωμών οφείλεται στην ακρίβεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία, καταγράφεται αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, κάτι που σημαίνει ότι έχουν εκδώσει περισσότερες αποδείξεις στους εξής κλάδους:
• Συνεργεία αυτοκινήτων: 25,5%.
• Πάρκινγκ: 35%.
• Καφέ μπαρ: 29,6%.
• Εστιατόρια: 39,4%.
• Γιατροί: 30%.
• Οφθαλμίατροι: 33%.
• Οδοντίατροι: 26%.
Ο τουρισμός
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών τα οποία σχετίζονται με τον τουρισμό, από τα οποία προκύπτει μεγάλη αύξηση του τζίρου των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Συγκεκριμένα, ο ηλεκτρονικός τζίρος των αεροπορικών εταιρειών καταγράφει αύξηση 45,7%, των ξενοδοχείων 84,6%, των tour operators 59,9%, όπως επίσης και των καταστημάτων δώρων όπου ο τζίρος με κάρτες αυξήθηκε κατά 58%.
Από το υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι το 2023 οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα ανέλθουν στο 60% της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η ιδιωτική κατανάλωση ανήλθε το 2021 στα 125 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 υπολογίζεται ότι τα στοιχεία θα δείξουν 135 δισ. ευρώ.
Η αισιοδοξία για αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών βασίζεται στο σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ, που προβλέπει τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS από τα τέλη Ιουνίου, την επέκταση των POS και σε άλλες κατηγορίες επαγγελμάτων που σήμερα εξαιρούνται και την υποχρεωτική χρήση καρτών για το 50% των επιδομάτων που λαμβάνουν διάφορες κατηγορίες πολιτών.
Τι δείχνουν τα στοιχεία της ΤτΕ
Τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας και χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται τόσο ως προς τον όγκο των συναλλαγών όσο και ως προς τα ποσά. Ο συνολικός αριθμός συναλλαγών με κάρτες πληρωμών το 2022 ανήλθε σε 1.930 εκατ., από 1.658 εκατ. το 2021, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 16% σε σύγκριση με το 2021. Ο αριθμός των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες ανήλθε σε 1.775 εκατ., από 1.523 εκατ. το προηγούμενο έτος, αυξημένος κατά 17%. Οι χρεωστικές κάρτες συνέχισαν να αποτελούν το κύριο υποκατάστατο της χρήσης μετρητών, με ποσοστιαία συμμετοχή 92% στον συνολικό αριθμό συναλλαγών με όλα τα είδη καρτών πληρωμών. Ο αριθμός των συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες ανήλθε σε 154 εκατ., από 135 εκατ. το 2021, αυξημένος κατά 14%. Οι πιστωτικές κάρτες συμμετείχαν κατά 8% στον συνολικό αριθμό συναλλαγών. Η αξία των συναλλαγών με κάρτες ανήλθε σε 94 δισ., αυξημένη κατά 14% συγκριτικά με το 2021. Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά κάρτα αυξήθηκε κατά 12% σε 94 συναλλαγές, από 84 το 2021.
Ξεκινάει τον Ιούνιο η διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές
Τον Ιούνιο θα ξεκινήσει σταδιακά η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και φορολογικών μηχανισμών με τα POS. Συγκεκριμένα, μέχρι τον Ιούνιο θα διασυνδεθούν υποχρεωτικά 400.000 φορολογικοί μηχανισμοί με τα POS για επιχειρήσεις με τζίρο μέχρι 100.000 ευρώ και μέχρι τον Ιούλιο του 2023 για επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 100.000 ευρώ.
Βέβαια, η διασύνδεση γίνεται με καθυστέρηση τουλάχιστον επτά μηνών καθώς ήταν να ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2023, ενώ για κάποιες επιχειρήσεις με παλαιές ταμειακές μηχανές και προβληματικούς μηχανισμούς (μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών) η έναρξη θα καθυστερήσει τουλάχιστον 10 μήνες. Συγκεκριμένα, για 140.000 επιχειρήσεις η διασύνδεση υπολογίζεται στα τέλη Οκτωβρίου. Οπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, σε ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν σε επιχειρήσεις με προβληματικούς φορολογικούς μηχανισμούς διαπιστώθηκε ότι χρησιμοποιούνται μηχανισμοί που δεν καταγράφουν τραπέζια και παραγγελίες, καταγράφονται παραγγελίες σε αρχεία στον υπολογιστή και όχι στον φορολογικό μηχανισμό (ΦΗΜ), εκδίδονται δελτία παραγγελίας που στη συνέχεια είτε ακυρώνονται, χωρίς καταγραφή στη φορολογική μνήμη του μηχανισμού, είτε δεν εκδίδεται τελική απόδειξη και διαγράφεται τζίρος εκ των υστέρων.
Οι εν λόγω επιχειρήσεις είτε θα πρέπει να αντικαταστήσουν τους μηχανισμούς έκδοσης αποδείξεων είτε θα πρέπει να τους αναβαθμίσουν. Μάλιστα για αναβάθμιση ή αντικατάσταση έχει προβλεφθεί κονδύλι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 162 εκατ. ευρώ. Το voucher αναβάθμισης ανέρχεται στα 125 ευρώ ανά μηχανισμό, ενώ για την αντικατάσταση στα 320 ευρώ.
Με τη διασύνδεση των ταμειακών με τα POS τα τερματικά αποδοχής καρτών πληρωμών (EFT POS) δεν θα λειτουργούν αυτόνομα για χρεωστικές συναλλαγές. Αυτό σημαίνει ότι σε μία συναλλαγή με κάρτα, δεν θα επιτρέπεται να εισάγεται με πληκτρολόγηση στο POS το ποσό πληρωμής. Το ποσό θα βγαίνει από την ταμειακή μηχανή. Με το νέο σύστημα, ο έλεγχος θα γίνεται ως εξής:
1. H συναλλαγή ξεκινάει από τον φορολογικό ηλεκτρονικό μηχανισμό (ΦΗΜ), δηλαδή τις σύγχρονες ταμειακές μηχανές για τις συναλλαγές λιανικής. Ο χειριστής (υπάλληλος ή καταστηματάρχης) επιλέγει «πληρωμή με κάρτα» και ο ΦΗΜ στέλνει σχετικό αίτημα στο σύστημα πληρωμών με κάρτες EFT/POS.
2. Το σύστημα EFT/POS επιβεβαιώνει αυτόματα στον φορολογικό μηχανισμό τη λήψη του αιτήματος, θέτοντάς τον σε αναμονή του αποτελέσματος.
3. Το POS συνδέεται στον πάροχο υπηρεσιών πληρωμών (τράπεζα ή αντίστοιχη υπηρεσία πληρωμών) και λαμβάνει πληροφορία αν υπήρξε (α) «online έγκριση» ή (β) offline έγκριση ή (γ) απόρριψη offline ή (δ) διακοπή της συναλλαγής.
4. Το σύστημα EFT/POS αποκρίνεται στον ΦΗΜ με το τελικό αποτέλεσμα: απόρριψη ή έγκριση. Ταυτόχρονα με την έγκριση, στέλνει και τα βασικά στοιχεία της συναλλαγής (όπως αριθμό συναλλαγής, κωδικό έγκρισης κ.λπ.) αλλά και δεδομένα για εκτύπωση της απόδειξης από τον ΦΗΜ.
5. Ο φορολογικός μηχανισμός – ΦΗΜ επιβεβαιώνει τη λήψη του τελικού αποτελέσματος. Σε περίπτωση που η επιβεβαίωση αυτή, για οποιονδήποτε λόγο, δεν τεκμηριωθεί από το σύστημα EFT/POS, τότε το EFT/ POS δημιουργεί σχετική σήμανση για τη μη διεκπεραίωση της συναλλαγής από τον φορολογικό μηχανισμό.
Ηλεκτρονικά τιμολόγια
Μέτρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ε.Ε. θα υιοθετήσει την ηλεκτρονική τιμολόγηση στις διασυνοριακές συναλλαγές με στόχο να ελαχιστοποιηθούν οι απάτες στον ΦΠΑ και τα εικονικά στοιχεία. Ουσιαστικά, η Ε.Ε. λαμβάνει μέτρα αντίστοιχα με αυτά που έχουν λάβει η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Δανία, και η Νορβηγία. Η ηλεκτρονική τιμολόγηση καθιστά ανέφικτη την έκδοση εικονικών τιμολογίων, προσφέροντας όλα τα δεδομένα στις φορολογικές αρχές σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το σχέδιο της Ε.Ε., όλες οι συναλλαγές θα δηλώνονται υποχρεωτικά και σε πραγματικό χρόνο. Τα δεδομένα των ηλεκτρονικών συναλλαγών θα διαβιβάζονται στην εθνική φορολογική αρχή κάθε χώρας και αμέσως μετά οι φορολογικές αρχές θα μοιράζονται δεδομένα με άλλα κράτη-μέλη αναφέροντάς τα στη νέα κεντρική βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αυτό το αποκεντρωμένο μοντέλο είναι παρόμοιο με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα η τρέχουσα βάση δεδομένων του συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών ΦΠΑ (VIES). Ειδικότερα, το σχέδιο προβλέπει την ψηφιακή υποβολή στοιχείων σε πραγματικό χρόνο με βάση την ηλεκτρονική τιμολόγηση για τις επιχειρήσεις που ασκούν διασυνοριακές δραστηριότητες στην Ε.Ε.
Με αυτόν τον τρόπο θα παρέχονται στα κράτη-μέλη οι πολύτιμες πληροφορίες που χρειάζονται για την ενίσχυση της καταπολέμησης της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, και ιδίως της αλυσιδωτής απάτης. Με την ηλεκτρονική τιμολόγηση θα περιορισθεί η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ κατά 11 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ ταυτόχρονα θα μειωθεί το διοικητικό κόστος και το κόστος συμμόρφωσης για τους συναλλασσόμενους της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατά 4,1 δισ. ευρώ ετησίως την επόμενη δεκαετία.
