Για μια ακόμα χρονιά δύσκολη χρονιά προϊδεάζει (και προετοιμάζει) τα ελληνικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ο νέος κρατικός προϋπολογισμός. Ωστόσο, εν μέσω πρωτόγνωρης οικονομικής και ενεργειακής θύελλας διεθνώς, η ελληνική οικονομία προβλέπεται να παραμείνει «στον αφρό» και το 2023, με τριπλάσια ανάπτυξη (1,8%) από την προβλεπόμενη στην Ευρώπη. Ακόμα και στο ακραία αρνητικό σενάριο όπου η υπόλοιπη Ευρώπη θα μαστίζεται από ύφεση με υψηλό πληθωρισμό και ανεργία, η Ελλάδα θα αντιμετωπίζει την κρίση ακρίβειας με διπλάσια ανάπτυξη (0,8%) , δουλειές και αυξήσεις μισθών και συντάξεων.
Η αύξηση του τιμαρίθμου στη διετία 2022-2023 θα ξεπεράσει αθροιστικά το 15%. Ακρίβεια 9,9% «σαρώνει» τα πάντα εφέτος, «φρενάρει» όμως αισθητά τη νέα χρονιά και θα πέσει στο 5% το 2023.
Την ίδια ώρα έρχονται μέτρα στήριξης 4,2 δισ. το 2023, με μειώσεις ή καταργήσεις φόρων σε μόνιμη βάση. Έτσι και οι συνταξιούχοι, μεσοσταθμικά, θα δουν αύξηση 9,5% στις “τσέπες” τους: άμεση αύξηση 7,75% για όλους ή 901 δισ. ευρώ επιπλέον από όσα παίρνουν σήμερα, και άλλα 209 δισ. ευρώ ή +1,8% έμμεσο όφελος από κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης στις συντάξεις.
Παν μέτρον… με μέτρο
Ενώ όμως το κράτος είχε φέτος «ουρανοκατέβατα» επιπλέον έσοδα 4,9 δισ. ευρώ (είχαν προβλεφθεί έσοδα 50 δισ. και θα έχει 54,9 δισ. τελικά), είχε και «ουρανοκατέβατες» έκτακτες δαπάνες άνω των 5 δισ. ευρώ (περίπου 4,3 δισ. μέτρα στήριξης για την ενεργειακή κρίση και άλλα 900 εκατ. ευρώ λόγω Covid) τα οποία δεν τα προέβλεπε πέρυσι ο προϋπολογισμός. Και ενώ οι δαπάνες αυτές οφείλονται στην κρίσης και τις έκτακτες καταστάσεις, τα επιπλέον έσοδα οφείλονται εν μέρει στις ανατιμήσεις, αλλά κατά μεγάλο μέρος στην σχεδόν διπλάσια από το προβλεπόμενο Ανάπτυξη (5,6% αντί 3,1%).
Για το 2023 μάλιστα, ενώ προβλέπεται πληθωρισμός 5% και ανάπτυξη 1,8%, τα έσοδα από φόρους θα αυξηθούν μόλις 3% (από τα 54,9 στα 56,7 δισ. ευρώ) εξαιτίας των ταυτόχρονων φοροελαφρύνσεων.
Κερδισμένο βγαίνει ταυτόχρονα όμως και το κράτος: λόγω της υψηλής Ανάπτυξης, επιτυγχάνει εκπληκτικό «κούρεμα» χρέους: έως 50 ποσοστιαίες μονάδες συνολικά μέσα στην τελευταία τριετία, χωρίς να το διαπραγματευτεί καν με τους διεθνείς πιστωτές -αλλά «αυτόματα» λόγω αύξησης του ΑΕΠ. Και από 206,4% του ΑΕΠ που ήταν το 2020,το χρέος μειώνεται κατά 37 εκατοστιαίες μονάδες (σε 168,9% φέτος ) και άλλες 10 μονάδες το 2023 (σε 159,3%)!
Παρά την κρίση και με φοροελαφρύνσεις, επιτυγχάνεται «κούρεμα» κατά 23% σωρευτικά ως ποσοστό του ΑΕΠ! Και αυτό επειδή, ενώ σε απόλυτα μεγέθη το χρέος αυξάνεται κατά 1,5-2 δισ. το χρόνο, πολλαπλάσια είναι η αύξηση στο ΑΕΠ της χώρας, που μεγαλώνει κατά 28 δισ. εφέτος και 14 δισ. το 2023.
Ωστόσο αν απειληθεί η ανάπτυξη ή αν ξεφύγουν οι δαπάνες και τα ελλείμματα, τότε το χρέος θα πάρει ξανά την ανηφόρα.
Κρατάνε «καύσιμα»
Δια πάν ενδεχόμενο το υπουργείο Οικονομικών «κρατάει άμυνες» για στηρίξει και την αγορά και τα νοικοκυριά: αν οι διεθνείς τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου παραμείνουν σε μέσα επίπεδα στα 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα και στα 85 ευρώ το βαρέλι όπως το 2022, θα περισσέψουν έως 600 εκατομμύρια ευρώ εφέτος και πάνω από 1 δισ. ευρώ από το «έξτρα» αποθεματικό για την ενεργειακή κρίση. Τι σημαίνει αυτό; Δυνατότητα για επιπλέον κοινωνικές παροχές και μέτρα ανακούφισης, αλλά από τις αρχές της νέας χρονιάς (ως τον Μάρτιο) ειδικά μάλιστα αν προκύψει ειρήνευση στην Ευρώπη και μείνουν «στο συρτάρι» τα ακραία δυσμενή σενάρια για την οικονομία. Δεν αποκλείεται πάντως έτσι και κάποια «μίνι έκπληξη» για τις επόμενες 30 ημέρες ως τα Χριστούγεννα.
Το πιο μεγάλο στοίχημα για το 2023 είναι αν θα έχει Ανάπτυξη 1,8% η ελληνική οικονομία (μετά από αύξηση 8,4% το 2021 και 5,6% το 2022) όταν η Ευρώπη θα έχει 0,6% και πολλές ισχυρές οικονομικά χώρες θα βρεθούν “υπό το μηδέν”. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει:
– να παραμείνει ο Τουρισμός κοντά στα φετινά επίπεδα
– να αυξηθούν οι ελληνικές εξαγωγές έστω και κατά μόλις 1%
– να αυξηθούν οι επενδύσεις 15,5% επιπλέον (μετά την άνοδο 10% φέτος και 20% πέρυσι).
Τα πάντα είναι εύθραυστα όμως, καθώς η Εισηγητική Έκθεση του προϋπολογισμού «φωτογραφίζει» και πολύ μεγάλους κινδύνους, όπως:
- οι υψηλές τιμές ενέργειας
- ο πληθωρισμός και οι επιπτώσεις τους στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και στην κατανάλωση
- η επιβάρυνση από το κόστος δανεισμού για τις επενδύσεις και την κατανάλωση
- ο Τουρισμός ενόψει οικονομικής εξουθένωσης των τουριστών από Ευρώπη λόγω της διεθνούς υφέσεως, του πληθωρισμού και της αύξησης του μεταφορικού κόστους.
Όπως τονίζεται, η ένταση των αυξήσεων επιτοκίων για την καταπολέμηση των πληθωριστικών πιέσεων θα καθορίσει το ύψος της συνεπακόλουθης επιβάρυνσης της παγκόσμιας και εγχώριας ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή μία πλήρης και παρατεταμένη διακοπή της διανομής αερίου από τη Ρωσία θα σηματοδοτήσει υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη για μεγαλύτερο διάστημα, ενδεχόμενο του οποίου η πραγματοποίηση θα μπορούσε να οδηγήσει, ελλείψει επαρκούς εφοδιασμού, την ευρωπαϊκή οικονομία σε συνθήκες ύφεσης το 2023. Για το 2024 πάντως, η συνεχής αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας αναμένεται να δώσει λύση στο πρόβλημα της διετίας 2022-2023.
