Τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή την παρουσία στην Ελλάδα του Σαλί Μπερίσα, ηγέτη του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος και θανάσιμου εχθρού του Εντι Ράμα, αλλά και τη συνέντευξη που παραχώρησε ο Αλβανός πρωθυπουργός, διαπιστώνεται και πάλι ότι οι δύο Αλβανοί πολιτικοί επιχειρούν να εξωραΐσουν την εικόνα τους και να ξεχαστούν έτσι τα «πεπραγμένα» τους, και να διασκεδάσουν τις αμφιβολίες για την ειλικρίνεια των σημερινών προεκλογικών δηλώσεών τους για την Ελλάδα.
Για την Αθήνα δεν θα πρέπει να τεθεί ζήτημα επιλογής προσώπου. Αντιθέτως, προέχει η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τις σχέσεις με την Αλβανία, η οποία, προς το παρόν, δεν είναι ορατή. Οι σχέσεις αυτές θα πρέπει, καταρχάς, να εμπνέονται από τον σεβασμό στην αρχή της καλής γειτονίας, από τον σεβασμό των μειονοτικών δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας και, κυρίως, από την αποφυγή της καλλιέργειας του ανθελληνισμού μέσω του αλυτρωτισμού, που αποτελεί συχνό εργαλείο άσκησης πολιτικής στην Αλβανία.
Ορόσημο στις σχέσεις των δύο χωρών αποτελεί, επίσης, η συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών ή η παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη.
Ο Μπερίσα επανέρχεται στο προσκήνιο επιχειρώντας να ενώσει την αντιπολίτευση και να επιτύχει την ανατροπή του Ράμα, ο οποίος, ωστόσο, εξακολουθεί να έχει το προβάδισμα εν όψει των εκλογών της 11ης Μαΐου.
Ο Μπερίσα, από το βήμα συγκέντρωσης των οπαδών του στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, επιτέθηκε στον Ράμα, αποδίδοντάς του την ευθύνη για τα προβλήματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Παράλληλα, επιδιώκει να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι, στις τάξεις του κόμματός του, θα εκπροσωπηθεί ως συνεργαζόμενο και το μειονοτικό κόμμα ΚΕΑΔ, καθώς, λόγω του εκλογικού συστήματος, αυτή είναι η μόνη δυνατότητα να εκλεγεί ως βουλευτής τουλάχιστον ο πρόεδρός του, ο Βαγγέλης Ντούλες.
Ωστόσο, ο Μπερίσα, παρά τα σημερινά θερμά του λόγια για την Ελλάδα, είναι ο πολιτικός που εξέφρασε, με τον πιο ακραίο τρόπο, τον ανθελληνισμό στην Αλβανία, σημαδεύοντας μια μεγάλη χρονική περίοδο κατά την οποία κυβέρνησε είτε ως πρόεδρος (1992-1997) είτε ως πρωθυπουργός (2005-2013)
Ηταν ο ενορχηστρωτής της πρώτης μεγάλης κρίσης το 1993, με την απέλαση του τότε αρχιμανδρίτη Αργυροκάστρου Χρυσόστομου Μαϊδώνη, η οποία συνοδεύτηκε και με κινήσεις ενάντια στη μειονότητα. Η αντίδραση της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, παρά την ιδεολογική συγγένεια των δύο κυβερνώντων κομμάτων και την προσωπική στήριξη που είχε δεχθεί ο Μπερίσα, ήταν άμεση και σκληρή, με την επιβολή των γνωστών έξι όρων στα Τίρανα.
Χωρίς να έχει εγκαταλείψει ποτέ τον αλυτρωτισμό, καθώς ήταν πάντοτε υποστηρικτής των διεκδικήσεων των Τσάμηδων, τους οποίους είχε συμπεριλάβει και στην κυβέρνησή του, το 2013 αναφέρθηκε σε «αλβανικά εδάφη στην Ελλάδα που φτάνουν μέχρι την Πρέβεζα», προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Αθήνας και οδηγώντας στη ματαίωση, την τελευταία στιγμή, της επίσκεψης του τότε υπουργού Εξωτερικών Δημήτρη Αβραμόπουλου στα Τίρανα για τις εορταστικές εκδηλώσεις της ίδρυσης του αλβανικού κράτους. Το 2005, επί πρωθυπουργίας του, είχε προκληθεί ακόμη ένα διπλωματικό επεισόδιο, καθώς ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, που είχε εργαστεί για την ελληνοαλβανική φιλία, υποχρεώθηκε να ακυρώσει την επίσκεψή του στους Αγίους Σαράντα.
Ο λόγος ήταν ότι είχε οργανωθεί συγκέντρωση «Τσάμηδων» έξω από το ξενοδοχείο του, οι οποίοι απαιτούσαν να συναντηθούν μαζί του. Ο κατάλογος των προκλητικών δηλώσεων εναντίον της Ελλάδας από τον Μπερίσα είναι μακρύς. Βεβαίως, κατά τη διάρκεια της θητείας του, υπήρξαν και δύο «καλές στιγμές», καθώς υπογράφηκε το Σύμφωνο Φιλίας με τον τότε Πρόεδρο Κωστή Στεφανόπουλο, ενώ το 2008 υπήρξε η σημαντική συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών, η οποία, ωστόσο, ακυρώθηκε μετά από παρέμβαση του τότε αρχηγού της αντιπολίτευσης Εντι Ράμα στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Οργανωμένο έγκλημα
Ο Ράμα είναι ένας πολιτικός ευπροσάρμοστος, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του, αλλά και τα συμφέροντα ενός διευρυμένου κύκλου «οργανωμένων συμφερόντων», που, σύμφωνα με τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης, συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.
Ηταν ο πολιτικός που οργάνωσε και μεθόδευσε την προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας προκειμένου να ακυρωθεί η Συμφωνία Οριοθέτησης Θαλάσσιων Ζωνών με την Ελλάδα, μια συμφωνία που έκλεινε μια μεγάλη εκκρεμότητα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Το σκεπτικό του δικαστηρίου που υιοθέτησε την προσφυγή Ράμα, ήταν μια μετάφραση στην αλβανική γλώσσα της επιχειρηματολογίας που χρησιμοποιεί το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών προκειμένου να αμφισβητήσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο, βάσει της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας. Αλλωστε, ο Μπερίσα είχε καταγγείλει δημοσίως ότι την προσφυγή την υπαγόρευσε στον Ράμα η Αγκυρα.
Ο Ράμα δεν έχει κρύψει τους στενούς δεσμούς του με την Αγκυρα και τον Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο θεωρεί κορυφαίο σύμμαχό του. Η σύλληψη του Φρέντι Μπελέρη και το εκλογικό πραξικόπημα στη Χειμάρρα αποτέλεσε όχι μόνο ένα μήνυμα προς την ελληνική μειονότητα και την Αθήνα, αλλά και μια κίνηση για την εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων, τα οποία, υπό την προστασία του, λυμαίνονται τις τουριστικά αξιοποιήσιμες περιοχές της Αλβανίας, καταπατώντας και υφαρπάζοντας μειονοτικές περιουσίες. Η κίνηση αυτή προκάλεσε τη μεγάλη κρίση στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, η οποία ολοκληρώθηκε με την επιβολή του «Νόμου Ράμα» στη Χειμάρρα και αφού ο Μπελέρης εξέτισε την ποινή που του επέβαλε το ελεγχόμενο δικαστήριο και εκλέχθηκε ευρωβουλευτής.
Ο Ράμα έχει υποστηρίξει πολλές φορές τα αιτήματα των «Τσάμηδων» και οι προκλητικές δηλώσεις του λίγο πριν από την επίσκεψη στα Τίρανα το 2018 του τότε υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά είχαν προκαλέσει αντιδράσεις. Μάλιστα, είχε υπάρξει και «αυθόρμητη» συγκέντρωση «Τσάμηδων» έξω από το υπουργείο Εξωτερικών στα Τίρανα, όπου επιχείρησαν να εμποδίσουν την άφιξη του αυτοκινήτου του Ελληνα υπουργού.
Ο Ράμα, θέλοντας σε μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα του να ανοίξει τον ευρωπαϊκό δρόμο, δεσμεύτηκε τον Οκτώβριο του 2021 στον τότε υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια για την έναρξη συνομιλιών σχετικά με την παραπομπή της διαφοράς για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη. Αυτή η επιλογή αποτέλεσε παραχώρηση της Αθήνας προς τα Τίρανα, καθώς η προηγούμενη συμφωνία είχε υπογραφεί από τις δύο πλευρές και θα έπρεπε να ασκηθεί κάθε είδους πίεση για να επικυρωθεί, έστω και με μικρές τροποποιήσεις. Εκτοτε πραγματοποιήθηκαν αρχικά δύο ή τρεις συναντήσεις εμπειρογνωμόνων και στη συνέχεια ο Ράμα πάγωσε τη διαδικασία.
Σήμερα εμφανίζεται ξανά, μέσω της συνέντευξής του, να «πουλάει» στην Ελλάδα τη δέσμευσή του το 2021, την οποία ο ίδιος έχει θέσει στο ράφι.
Σχέσεις με τον Σόρος
Ο Αλβανός πρωθυπουργός είχε προνομιακές σχέσεις με τον Τζορτζ Σόρος (αν και έχει προσπαθήσει να εξαφανίσει από τους λογαριασμούς του στα social media τις φωτογραφίες του, κυρίως με τον γιο του επιχειρηματία Αλεξάντερ Σόρος). Εχει, όμως, και επιχειρηματικές συμφωνίες με τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, για ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, με ένα φιλόδοξο μάλιστα πρόγραμμα στη νήσο Σάσων.
Ο Μπερίσα, παλιά «αλεπού», παίζοντας τώρα το χαρτί της υποτιθέμενης στήριξης από τη νέα αμερικανική διοίκηση λόγω των σχέσεων του Ράμα με τον Σόρος (που αποτελεί κόκκινο πανί για την Ουάσινγκτον) και της πρόσληψης του επικεφαλής της καμπάνιας του Τραμπ για την προεκλογική εκστρατεία του Δημοκρατικού Κόμματος, προσέρχεται στις κάλπες με ενισχυμένη αυτοπεποίθηση.
Σε κάθε περίπτωση, είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος, αλλά σε έναν βαθμό διαχειρίσιμος, πολιτικός. Η Αθήνα δεν έχει κανέναν λόγο να «ποντάρει» σε έναν από τους δύο πολιτικούς που θα διεκδικήσουν τη διακυβέρνηση της Αλβανίας στις επόμενες εκλογές, αλλά μένοντας ουδέτερη οφείλει να παραμείνει σε μια πολιτική αρχών και να αξιοποιήσει πλήρως το «όπλο» που της προσφέρει η αναγκαία συναίνεσή της για την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας, καθώς και η παρουσία στην Ελλάδα μιας πολυάριθμης και ευημερούσας αλβανικής κοινότητας.
