Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία έχει πληγεί αρκετές φορές από βομβαρδισμούς τις τελευταίες ημέρες, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες ενός σοβαρού ατυχήματος μόλις 500 χιλιόμετρα από το σημείο του χειρότερου πυρηνικού ατυχήματος στον κόσμο, δηλαδή την καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986.
Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, έχει καλέσει σε αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής γύρω από το εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο στην Ευρώπη.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Το εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας της Ζαπορίζια διαθέτει έξι σοβιετικού σχεδιασμού αντιδραστήρες που περιέχουν ουράνιο-235.
Το μεγαλύτερο ρίσκο έχει να κάνει με τη μείωση της παροχής νερού.
Το νερό υπό πίεση χρησιμοποιείται για τη μεταφορά θερμότητας μακριά από τον αντιδραστήρα και για την επιβράδυνση των νετρονίων, ώστε να μπορεί το ουράνιο-235 να συνεχίσει την αλυσιδωτή του αντίδραση.
Εάν διακοπεί η παροχή του νερού και τα υποστηρικτικά συστήματα, όπως οι γεννήτριες ντίζελ, δεν καταφέρουν να κρατήσουν δροσερό τον αντιδραστήρα, σε περίπτωση επίθεσης, η πυρηνική αντίδραση θα επιβραδυνθεί και ο αντιδραστήρας θα αρχίσει να θερμαίνεται πολύ γρήγορα.
Σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες, θα μπορούσε να απελευθερωθεί υδρογόνο με αποτέλεσμα να αρχίσει να λιώνει ο αντιδραστήρας.
Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι το κτίριο στο οποίο βρίσκονται οι αντιδραστήρες είναι σχεδιασμένο ώστε να συγκρατεί τη ραδιενέργεια και να αντέχει σε ισχυρά πλήγματα, κάτι που σημαίνει ότι ο κίνδυνος μιας σοβαρής διαρροής είναι ακόμα περιορισμένος.
«Δεν πιστεύω πως είναι τόσο πιθανή μια παραβίαση του κτιρίου αυτού ακόμα και αν πληγεί κατά λάθος από βομβαρδισμό, ενώ είναι ακόμα λιγότερο πιθανό να υποστεί ζημιά ο ίδιος ο αντιδραστήρας σε μια τέτοια περίπτωση. Αυτό σημαίνει ότι τα ραδιενεργά υλικά είναι καλά προστατευμένα», αναφέρει ο Μαρκ Γουένμαν από το Imperial College του Λονδίνου.
Τι ισχύει για το αναλωμένο πυρηνικό καύσιμο;
Πέρα από τους αντιδραστήρες, υπάρχει επίσης και ένα απόθεμα αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου στις εγκαταστάσεις όπου συγκεντρώνονται τα χρησιμοποιημένα πυρηνικά καύσιμα. Οι δεξαμενές αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου χρησιμοποιούνται για την ψύξη των χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων.
«Πρόκειται για μεγάλες δεξαμενές με ράβδους καυσίμων ουρανίου. Η θερμοκρασία τους είναι πολύ υψηλή ανάλογα με το πόσο καιρό βρίσκονται εκεί», αναφέρει η Κέιτ Μπράουν, ιστορικός περιβάλλοντος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.
«Εάν δεν φτάσει σε αυτές φρέσκο νερό τότε το [ήδη υπάρχον] θα εξατμιστεί. Μόλις το νερό εξατμιστεί τότε η επένδυση ζιρκονίου θα θερμανθεί και θα πιάσει φωτιά και μετά τα πράγματα θα είναι δύσκολα – μια πυρκαγιά από ουράνιο που έχει εκτεθεί σε ραδιενέργεια θα θύμιζε πολύ την περίπτωση του Τσερνόμπιλ», προσθέτει μεταξύ άλλων.
Η απελευθέρωση υδρογόνου από δεξαμενή αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου προκάλεσε μια έκρηξη στον αντιδραστήρα 4 στη Φουκοσίμα το 2011.
Τι θα γίνει στην περίπτωση ατυχήματος;
Μετά την εισβολή τους στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, οι ρωσικές δυνάμεις έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το εργοστάσιο στις αρχές Μαρτίου.
Οι Ουκρανοί εργαζόμενοι στον πυρηνικό σταθμό συνεχίζουν να τον λειτουργούν, αλλά ειδικές στρατιωτικές μονάδες της Ρωσίας φυλάνε τις εγκαταστάσεις και Ρώσοι ειδικοί σε θέματα πυρηνικής ενέργειας δίνουν τις συμβουλές τους. Ο IAEA έχει προειδοποιήσει ότι το προσωπικό εργάζεται σε εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες.
Εάν συνέβαινε ένα πυρηνικό ατύχημα, παραμένει ασαφές ποιος θα το διαχειριζόταν εν μέσω του πολέμου, αναφέρει η Μπράουν.
«Δεν ξέρουμε τι γίνεται στην περίπτωση μιας πυρηνικής έκτακτης ανάγκης σε καιρό πολέμου», πρόσθεσε. «Το 1986 όλα λειτουργούσαν όσο καλύτερα γινόταν στη Σοβιετική Ένωση, κι έτσι μπόρεσαν να κινητοποιήσουν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, εξοπλισμό και οχήματα στην περιοχή».
«Ποιος θα αναλάμβανε σήμερα μια τέτοια επιχείρηση;»
