Στο πλαίσιο ενός αυξανόμενου αριθμού συγκρούσεων στον κόσμο, μερικές φορές παρουσιάζονται σπάνιες εξαιρέσεις όταν οι χώρες υποχωρούν και αρνούνται να παρασυρθούν. Eνα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, γράφει η ρωσική Eurasia Daily (φωτογραφία, επάνω, από Daily Sabah).
Τι ώθησε την Τουρκία;
Το φινάλε της ομαλοποίησης μπορεί να θεωρηθεί η δήλωση του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, με ημερομηνία 17 Αυγούστου, με την οποία ανακοίνωσε την πρόθεση των δύο χωρών να διορίσουν πρεσβευτές.
Παράλληλα, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι η Αγκυρα θα συνεχίσει να προστατεύει τα δικαιώματα των Παλαιστινίων.
Το Ισραήλ συμφώνησε γι’ αυτήν τη στροφή και ο πρόεδρός του Ισαάκ Χέρτσογκ καθώς και ο πρωθυπουργός του Γιαΐρ Λαπίντ είχαν τηλεφωνικές συνομιλίες με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Χαρακτηριστικά, το Ισραήλ ελπίζει ότι η εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία θα έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική συνεργασία των δύο χωρών. Και τι ώθησε την Τουρκία να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ;
Η οικονομική κατάσταση
Ο πρώτος και πιο προφανής λόγος για την αναθέρμανση των σχέσεων με το Ισραήλ είναι η επιθυμία του Ερντογάν να βελτιώσει την οικονομική κατάσταση στην Τουρκία.
«Η Τουρκία συμφώνησε να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ λόγω της αντιπαράθεσης με την Ελλάδα» είναι ο τίτλος του άρθρου στη ρωσική Eurasia Daily
Παρά τις φιλοδοξίες της στην εξωτερική πολιτική, η Τουρκία δεν μπορεί να συντηρήσει οικονομικά τις συγκρούσεις με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο, τον ανταγωνισμό με τη Ρωσία και το Ιράν και την αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Επιπλέον, η οικονομία σήμερα είναι ο τομέας που μπορεί να βοηθήσει τον Ερντογάν να κερδίσει τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023 και στις οποίες κινδυνεύει με πολιτική κατάρρευση.
Ανάμεσα στην ΕΕ και τη Ρωσία
Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται με τις τάσεις στην παγκόσμια οικονομία. Στο πλαίσιο της οικονομικής αντιπαράθεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ρωσίας, η οποία συνεπάγεται σοβαρό κόστος, η Τουρκία έχει την ευκαιρία να κεφαλαιοποιήσει κέρδη από τους Ευρωπαίους και τους Ρώσους χωρίς να συμμετέχει στην αντιπαράθεση των κυρώσεων.
Η μη ευθυγράμμιση με τις αντιρωσικές κυρώσεις και η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ μπορεί να μετατρέψουν την Τουρκία σε νησίδα οικονομικής ευημερίας στο πλαίσιο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι οποίες δεν έχουν ακόμη νιώσει πλήρως τις συνέπειες της οικονομικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.
Για τον Ερντογάν, η οικονομική σταθεροποίηση θα είναι ένα ατού που μπορεί να χρησιμοποιήσει στον πολιτικό αγώνα ενάντια στην αντιπολίτευση, η οποία είναι περισσότερο προσανατολισμένη στη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ενωση απ’ ό,τι ο ίδιος.
Η ενέργεια
Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με την ενέργεια. Είναι σημαντικό για την Τουρκία να τορπιλίσει επιτέλους το έργο του αγωγού φυσικού αερίου EastMed, το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τον Ιανουάριο του 2022 για οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους.
Ο EastMed (Eastern Mediterranean Pipeline) είναι ένα έργο της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ, το οποίο υποτίθεται ότι θα παρείχε φυσικό αέριο από το κοίτασμα του Ισραήλ Λεβιάθαν και το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη στην Ευρώπη.
Ο EastMed είναι εξαιρετικά ασύμφορος για την Αγκυρα, αφού αυτός ο αγωγός φυσικού αερίου όχι μόνο παρακάμπτει το έδαφος της Τουρκίας, αλλά και δεν λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά συμφέροντα στην κατεχόμενη Κύπρου της λεγόμενης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου.
Για την Τουρκία, η ιδανική επιλογή θα ήταν η κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου από το ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν μέσω τουρκικού εδάφους προς την Ευρώπη.
Θερμή χειραψία και χαμόγελα Λαπίντ (αριστερά) – Τσαβούσογλου
Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ έκανε ένα τέτοιο σενάριο πιο ρεαλιστικό.
Ωστόσο, η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα πάψει να τοποθετείται ως προστάτης των μουσουλμάνων.
Η διαφορά είναι ότι σε αυτό το στάδιο η Αγκυρα χρειάζεται αλληλεγγύη και υποστήριξη από τις μουσουλμανικές χώρες σε άλλους τομείς.
Ο χάρτης Μπαχτσελί
Πρόσφατα, παρουσιάστηκε στον αρχηγό του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ένας χάρτης στον οποίο όλα τα ελληνικά νησιά στο ανατολικό Αιγαίο είχαν χαρακτηριστεί ως τουρκικά εδάφη σύμφωνα με τον τουρκικό εθνικό όρκο του 1920.
Είναι σαφές ότι η Αγκυρα δεν θα μπορέσει να το πραγματοποιήσει μόνη της, επομένως η Τουρκία αναπτύσσει μια στρατιωτικοπολιτική συμμαχία με το Πακιστάν και το Αζερμπαϊτζάν.
Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία κατηγορεί την Ελλάδα για παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 σχετικά με τα δικαιώματα του μουσουλμανικού πληθυσμού της Δυτικής Θράκης.
Με άλλα λόγια, η ισλαμική αλληλεγγύη στη σύγκρουση με την Ελλάδα είναι πλέον πιο σημαντική για την Αγκυρα.
Μιλώντας για ισλαμική αλληλεγγύη, αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2004 η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου είναι χώρα παρατηρητής στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (μέχρι το 2011 ονομαζόταν Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης).
Και σε σχέση με την επιτυχία στον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ, οι δεσμοί με την ΤΔΒΚ ενεργοποιήθηκαν επίσης από το Αζερμπαϊτζάν, συμμάχου της Τουρκίας, που έχει σταθερές σχέσεις με το Ισραήλ.
Πιο αραβόφιλοι από τους Αραβες;
Ως εκ τούτου, είναι πλέον πιο κερδοφόρο για την Αγκυρα και τους συμμάχους της να οικοδομήσουν οικονομικούς δεσμούς με το Ισραήλ, αντί να πολεμούν για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων που δεν έχουν επιλύσει τη σύγκρουση μεταξύ Φατάχ και Χαμάς.
Επιπλέον, εάν οι αραβικές χώρες αναγνώρισαν το Ισραήλ και συνήψαν διπλωματικές σχέσεις μαζί του πριν τον σχηματισμό παλαιστινιακού κράτους, τότε γιατί η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και άλλα τουρκικά κράτη θα έπρεπε να είναι πιο αραβόφιλοι από τους ίδιους τους Αραβες;
Σ’ αυτό θα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι με φόντο την άνοδο και την εδραίωση στον τουρκικό κόσμο, υπάρχει διάσπαση και εχθρότητα στον αραβικό κόσμο. Εξ ου και τα εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα – η νίκη του Αζερμπαϊτζάν στο Καραμπάχ και η αποτυχία των Παλαιστινίων.
Ας μην ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Σούσα, η τουρκική και η αζέρικη διασπορά σε διάφορες χώρες του κόσμου καλούνται να δράσουν από κοινού.
Πιθανότατα, αυτό δεν ισχύει μόνο για τους Τούρκους, αλλά και για τους ισραηλινούς Εβραίους – τους απογόνους μεταναστών από την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν, που συχνά συμβάλλουν στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ Τελ Αβίβ, Αγκυρας και Μπακού.
Πιο κοντά η Δυτική Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου
Και ήδη, μέσω του Ισραήλ, η Τουρκία μπορεί να διαπραγματευτεί με το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του ελληνικού λόμπι και των προσπαθειών των ΗΠΑ να ασκήσουν πίεση εξαιτίας της τουρκικής συνεργασίας με τη Ρωσία.
Ως εκ τούτου, η Τουρκία θα εγκαταλείψει τη διευθέτηση της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης και θα προσπαθήσει να αναπτύξει οικονομική συνεργασία με το Ισραήλ, ενόψει και της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, επειδή η Δυτική Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου είναι γεωγραφικά πιο κοντά προς την Τουρκία παρά την Ιερουσαλήμ και την Παλαιστίνη.
