Το 1867, ένας ισχυρότατος σεισμός 7,2 Ρίχτερ συντάραξε την Κεφαλονιά, αφήνοντας πίσω του εκατοντάδες νεκρούς και ισοπεδωμένα χωριά.
Ο σεισμός των 7,2 Ρίχτερ στην Κεφαλονιά με επίκεντρο το Ληξούρι είναι ο καταστροφικότερος στην ιστορία του νησιού και ένας από τους μεγαλύτερους σεισμούς στον ελληνικό χώρο τον 19ο αιώνα.
Ο κόσμος έτρεχε να σωθεί, εγκατέλειπε τα σπίτια του.
Ο ισχυρός σεισμός συνέβη στις 6 το πρωί της 23ης Ιανουαρίου με το Ιουλιανό Ημερολόγιο ή 4ης Φεβρουαρίου με το Γρηγοριανό.
Εκείνο το πρωί οι κάτοικοι στο Ληξούρι και στο Αργοστόλι βγήκαν έντρομοι από τα σπίτια τους.
Ο σεισμός των 7,2 (7,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σύμφωνα με μεταγενέστερες εκτιμήσεις) είχε διάρκεια 30 δευτερόλεπτα.
«Περί την 6ην προμεσημβρινήν ώραν της 23 του λήξαντος μηνός, σεισμός τρομερός, περί τα 30 δευτερόλεπτα διαρκέσας, εκλόνισεν ως εκ βάθρων άπασαν την νήσον Κεφαλληνίαν.
Η πόλις του Ληξουρίου, τα πλείστα των χωρίων αυτού και της Θηναίας κατεστράφησαν» έγραφε η τοπική εφημερίδα “Αναμόρφωσις” στο φύλλο της 2ας Φεβρουαρίου 1867, το πρώτο που κυκλοφόρησε μετά τον σεισμό.
Στην πρώτη σελίδα και υπό τον τίτλο «Η ΕΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. Θλιβερόν και σπαραξικάρδιον συμβάν έλαβεν χώραν εσχάτως εν τη νήσω ταύτη», περιγράφεται το κακό που είχε βρει το νησί.
Το Ληξούρι και τα περισσότερα από τα γύρω χωριά, καθώς και της Θηανίας καταστράφηκαν. Μόνο 12-15 σπίτια έμειναν όρθια στο Ληξούρι χωρίς και αυτά να είναι κατοικήσιμα.
Μόνο στο Ληξούρι έχασαν τη ζωή τους 35 άτομα και τα μισά από τα σπίτια καταστράφηκαν ενώ το κωδωνοστάσιο του Παντοκράτορος πήρε κλίση προς τα Βορειοανατολικά.
Δίπλα στο ποτάμι άνοιξε το έδαφος σε σχισμή μήκους 100 και πλέον μέτρων και πλάτους ενός μέτρου.
Στο Αργοστόλι, καταστράφηκαν το τελωνείο, τα δικαστήρια και άλλα δημόσια κτίρια υπέστησαν μεγάλες ζημιές.
Οι αποθήκες των σιτηρών, λαδιού και άλλων εμπορευμάτων ισοπεδώθηκαν, τα προϊόντα ανακατεύτηκαν και πολλοί έμποροι αναγκάστηκαν να φορτώσουν τα προϊόντα τους σε πλοία.
Σχεδόν καταστράφηκαν στην περιοχή της Λιβαθούς, τα χωριά Κοριάνα και Λακύθρα, στην επαρχία Σάμης, τα Ζερβάτα, Καταποδάτα και Μουζακάτα, στην περιοχή Ποταμιάνων, το χωριό Κουρουκλάτα. Στον Άσο γκρεμίστηκαν και οι τρεις εκκλησίες.
Ο σεισμός έγινε αισθητός στη Λευκάδα, στην Ιθάκη, στη Ζάκυνθο όπου σημειώθηκαν μικρής έκτασης ζημιές, και στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, ακόμα και σε περιοχές της Νότιας Ιταλίας.
Από τις 11 το πρωί και μετά, μετασεισμοί μικρότερης έντασης συνέχισαν να ταρακουνούν την Κεφαλονιά και να τρομοκρατούν τους κατοίκους.
Η επίσημη έκθεση αποτύπωσε το μέγεθος της καταστροφής. Σε όλη την Κεφαλονιά, οι νεκροί ήταν 244. Τα σπίτια που καταστράφηκαν ήταν 2.642 ενώ 2.946 υπέστησαν ζημιές 15 εκατομμύριων δραχμών. Δημοσίευμα έκανε λόγο για 25.000 άστεγους.
Οι κάτοικοι του νησιού φιλοξενήθηκαν στα ευρωπαϊκά πλοία που βρέθηκαν στο λιμάνι την ώρα του σεισμού, τρόφιμα έφθασαν στο σεισμόπληκτο νησί από Ζάκυνθο, Πάτρα και Κέρκυρα ενώ πολλές οικογένειες αναχώρησαν κυρίως για Κέρκυρα και Πάτρα, όπου φιλοξενήθηκαν.
Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες στην Κεφαλονιά. Μέχρι το τέλος Απριλίου δεν πέρασε μέρα χωρίς σεισμούς.
Μερικοί από αυτούς ήταν τόσο ισχυροί, που έγιναν αισθητοί και στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο καταστροφικός σεισμός προκάλεσε μεταναστευτικό ρεύμα, ενώ μεγάλη εκστρατεία υπέρ της ενίσχυσης των σεισμοπλήκτων πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Κουμουνδούρου και από Κεφαλλονίτες της διασποράς.
Η κυβέρνηση έδωσε στους πληγέντες οικονομική βοήθεια 100.000 δραχμών, ωστόσο σε πολλές εφημερίδες της εποχής ασκείται κριτική για τα μέτρα βοήθειας και στήριξης στους σεισμόπληκτους.
Ο μεγάλος σεισμός του 1867 που σημάδεψε ιδιαίτερα την περιοχή του Ληξουρίου και ευρύτερα της Παλικής αποτυπώνεται λακωνικά σε εντοιχισμένη πλάκα που σώζεται μέχρι στην οικία της Άννας Καλογηροπούλου στην πλατεία Μηνιατών στο Ληξούρι.
Η επιγραφή λέει:
«Ενθυμού ω διαβάτα
Τρομεράν σεισμού φοβέραν
Πρόσεχε μη λησμονήσης
Την φρικώδη εκείνην ημέρα
Την Ιανουαρίου εις τας 23
Όπου κατεστράφη Η ατυχής πατρίς
1867».
Είναι και το μοναδικό μνημείο σεισμού που υπάρχει σε όλη την Κεφαλονιά.
Ο σεισμός του 1867 στην Κεφαλλονιά, ήταν ένας από τους πολλούς ισχυρούς σεισμούς που έχουν πλήξει το νησί.
