Ήταν 5:12 το πρωί της 9ης Ιουλίου 1956 όταν ένας ισχυρός σεισμός 7,5 Ρίχτερ συγκλόνισε τη Σαντορίνη και συντάραξε όλες τις Κυκλάδες. Ο απολογισμός ήταν 53 νεκροί και πάνω από 100 τραυματίες, ενώ προκάλεσε ένα τεράστιο τσουνάμι ύψους 25 μέτρων.
Ο σεισμός του 1956 στη Σαντορίνη καταγράφεται σαν η πιο ισχυρή δόνηση στον ευρωπαϊκό χώρο τον 20ο αιώνα.
Οι σεισμοί του Φεβρουαρίου του 2025 στις Κυκλάδες με επίκεντρο τη Σαντορίνη έφεραν στη μνήμη το καταστροφικό χτύπημα του Εγκέλαδου το 1956.
Την 9η Ιουλίου πριν από 69 χρόνια, το 35% των σπιτιών του νησιού κατέρρευσαν και το 45% παρουσίασαν μεγάλες ή μικρές ζημιές. Ολοσχερώς καταστράφηκαν σχεδόν όλα τα δημόσια κτίρια.
Εκτός από τη Σαντορίνη, σοβαρές ζημιές προκλήθηκαν και σε Αμοργό, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίο, Πάρο, Νάξο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο και Λειψούς.
Συνολικά, καταστράφηκαν 529 σπίτια, 1.482 έπαθαν σοβαρές ζημιές και 1.750 μικρότερες.
Ο μεγαλύτερος, έως τότε, σεισμός στον ευρωπαϊκό χώρο τον 20ο αιώνα, συνοδεύτηκε από μεγάλο τσουνάμι.
Το ύψος του έφτασε τα 25 μέτρα στη νοτιοανατολική ακτή της Αμοργού, τα 20 μ. στη βορειοδυτική ακτή της Αστυπάλαιας, τα 10 μ. στη Φολέγανδρο και ήταν ασθενέστερο σε διάφορες άλλες ακτές του νοτίου Αιγαίου μέχρι τη Σμύρνη.
Από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, ενώ εξασθενημένο έφτασε μέχρι την Καλαμάτα και κατέστρεψε πολλές μικρές βάρκες που βρίσκονταν στο λιμάνι.
Ο Εγκέλαδος είχε προειδοποιήσει το μεσημέρι της 8ης Ιουλίου με μία σεισμική δόνηση μεγέθους 4,9 Ρίχτερ, με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού. Δεν ανησύχησε ιδιαίτερα τον πληθυσμό των Κυκλάδων, ο οποίος συνέχισε τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου (05:11), όταν εκδηλώθηκε ο κύριος σεισμός από τον ίδιο εστιακό χώρο, οι κάτοικοι πιάστηκαν στον ύπνο.
Ήταν μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και έντασης 9 βαθμών της κλίμακας Μερκάλι.
Όπως έγραψαν χαρακτηριστικά οι εφημερίδες της εποχής, η σεισμική δόνηση ισοδυναμούσε με την έκρηξη 10.000 ατομικών βομβών.
Ο σεισμός έβαλε σε δοκιμασία τον κρατικό μηχανισμό, που δεν είχε συνέλθει ακόμη από τους σεισμούς του 1953, οι οποίοι κατέστρεψαν την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και την Ιθάκη.
Ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής κήρυξε τη Σαντορίνη σε κατάσταση «τοπικής συμφοράς μεγάλης εκτάσεως» και επισκέφθηκε ο ίδιος την πληγείσα περιοχή στις 14 Ιουλίου.
