Ο Μάιος που μόλις πέρασε ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί στην ιστορία, σηματοδοτώντας τον 12ο συνεχόμενο μήνα – από τον Ιούνιο του 2023 – όπου η παγκόσμια μέση θερμοκρασία άγγιξε επίπεδα-ρεκόρ, σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της ΕΕ.
Όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία της υπηρεσίας η θερμοκρασία για τον Μάιο ήταν 0,65 βαθμοί Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 και 1,52 βαθμοί Κελσίου υψηλότερη από την προβιομηχανική περίοδο 1850-1900, πριν η ανθρωπότητα ξεκινήσει την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, έκανε έκκληση για επείγουσα δράση και κινητοποίηση λέγοντας ότι ο πλανήτης προσπαθεί να μας πει κάτι αλλά εμείς φαίνεται ότι δεν τον ακούμε.
«Παίζουμε ρώσικη ρουλέτα με τον πλανήτη μας», είπε ο Γκουτέρες. «Χρειαζόμαστε μια διέξοδο από τον αυτοκινητόδρομο που μας οδηγεί κατευθείαν στην κλιματική κόλαση. Τα καλά νέα είναι ότι έχουμε τον έλεγχο του τιμονιού. Η μάχη για να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου θα κερδηθεί ή θα χαθεί αυτή τη δεκαετία, υπό το βλέμμα των σημερινών παγκόσμιων ηγετών», είπε ο Γκουτέρες.
Από την πλευρά του, ο διευθυντής του Copernicus, Κάρλο Μπουοντέμπο, χαρακτήρισε «σοκαριστικό» το 12μηνο σερί αλλά πρόσθεσε πως δεν «προκαλεί έκπληξη».
Μάλιστα, μπορεί να νιώθουμε ότι βιώνουμε τους θερμότερους μήνες που έχουμε ζήσει ποτέ, αλλά θα τους θυμόμαστε… με νοσταλγία, καθώς σύμφωνα με τον Μπουοντέμπο θα μνημονεύονται ως «σχετικά κρύοι» συγκριτικά με όσα ακολουθούν, αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής.
Όπως είπε, αν καταφέρουμε να σταθεροποιήσουμε τις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα στο εγγύς μέλλον, μπορεί να είμαστε σε θέση να επιστρέψουμε σε «ψυχρές» θερμοκρασίες μέχρι το τέλος του αιώνα.
«Ζούμε πρωτοφανείς εποχές, αλλά έχουμε και εξαιρετικές ικανότητες να μελετήσουμε το κλίμα και αυτό μπορεί να βοηθήσει ώστε να εκσυγχρονίσουμε τις δράσεις μας. Αυτή η σειρά των πιο θερμών μηνών θα μείνει στη μνήμη μας ως ψυχρή συγκριτικά (με άλλους), αλλά αν καταφέρουμε να σταθεροποιήσουμε τις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα στο πολύ κοντινό μέλλον, ίσως μπορέσουμε να επιστρέψουμε σε αυτές τις “ψυχρές” θερμοκρασίες μέχρι το τέλος του αιώνα», είπε χαρακτηριστικά.
Φαινόμενο Ελ Νινιο
Το φαινόμενο Ελ Νίνιο που συνέβαλε, εν μέρει, στην «ανακήρυξη» του 2023 ως η πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί, πρόσφατα υποχώρησε, ανοίγοντας το δρόμο για την έναρξη της αντίπαλης, ψυχρής φάσης του φαινομένου Λα Νίνια.
Το φαινόμενο Λα Νίνια χαρακτηρίζεται από ψυχρό κύμα στα κεντρικά και ανατολικά του Ειρηνικού Ωκεανού και οδηγεί σε πιο υγρές συνθήκες σε περιοχές της Αυστραλίας, της νοτιοανατολικής Ασίας, της Ινδίας, της νοτιοανατολικής Αφρικής και της βόρειας Βραζιλίας, ενώ προκαλεί ξηρότερες συνθήκες σε περιοχές της Νότιας Αμερικής. Επιπλέον, μπορεί να οδηγήσει σε τυφώνες στον Ατλαντικό και καταιγίδες.
Το Λα Νίνια τείνει να μειώνει τις παγκόσμιες θερμοκρασίες, εντούτοις οι ειδικοί περιμένουν ακόμα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών σε όλο τον πλανήτη.
Στο «κόκκινο» ακόμα και η Φινλανδία
Ακόμα και στη Φινλανδία που δε φημίζεται για το θερμό κλίμα της, τον Μάιο καταγράφηκαν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες αφύσικες για την εποχή. Για 16 ημέρες, σύμφωνα με το Φινλανδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο, το θερμόμετρο έδειξε πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου, ρεκόρ που είχε καταγραφεί το 2018. Όπως εξήγησε η Μίκα Ραντάνεν, ερευνήτρια του Ινστιτούτου στο Γαλλικό Πρακτορείο, πρόκειται για «ιδιαίτερα ασυνήθιστο» φαινόμενο, τη στιγμή που ο Μάιος στη χώρα είναι κατά περίπου 10 βαθμούς πιο δροσερός. Η αυξημένη θερμοκρασία για την ειδικό προμηνύει ένα θερμό καλοκαίρι και θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών και ξηρασίας. Εξάλλου, και ο ασυνήθιστα ζεστός Μάιος του 2018 «αποδείχθηκε προπομπός για ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι». Προειδοποίησε, δε, ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες, σε όλη την υδρόγειο «μόνο θα επιδεινωθούν. Όσο εκπέμπουμε αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα».
Ποιοι οι κίνδυνοι για την υγεία;
Τα κύματα ακραίας ζέστης μπορούν να έχουν δραματικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Σύμφωνα με μελέτη για κάθε αύξηση 1 βαθμού Κελσίου, το προσδόκιμο ζωής τη στιγμή που γεννιέται ένας άνθρωπος μειώνεται κατά 5 μήνες. Αφυδάτωση, θερμοπληξία, θερμικό σοκ, καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλες παθήσεις συνδέονται με την αύξηση της θερμοκρασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο πολίτες που εκτίθενται σε ακραία ζέστη και υγρασία αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Την ίδια στιγμή, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να επιδεινώσει χρόνιες παθήσεις θέτοντας ηλικιωμένους σε ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο. Από έρευνα του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, μάλιστα, προκύπτει ότι αν αυξηθεί η θερμοκρασία έστω κατά 2 βαθμούς είναι πιθανό να καταστούν μη κατοικήσιμες ολόκληρες πόλεις, με τους κατοίκους να εκτοπίζονται σε ψυχρότερες περιοχές.
Το κύμα καύσωνα επιδρά αρνητικά σε ομάδες εργαζομένων όπως εργάτες, οδηγοί, αγρότες, αλιείς, ενώ επιδεινώνει τις ήδη επισφαλείς συνθήκες που αντιμετωπίζουν άνθρωποι σε καταυλισμούς προσφύγων και ζώνες συγκρούσεων, οι οποίοι ήδη βιώνουν κακές συνθήκες διαβίωσης χωρίς πρόσβαση σε πόσιμο νερό και φάρμακα.
Παράλληλα, η υπερβολική ζέστη έχει αναγκάσει χιλιάδες σχολεία να κλείσουν στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία.
Χωρίς τη λήψη άμεσων μέτρων υπάρχει κίνδυνος η θερμοκρασία να αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις προβιομηχανικές μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες, με δραματικές συνέπειες για χώρες της Δυτικής Ασίας όπου αναμένεται άνοδος κατά 1 βαθμό Κελσίου.
Είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής;
Το έτος 2024 προβλέπεται εξαιρετικά ζεστό, αφού το 2023 δεν άφηνε πολλά περιθώρια ελπίδας. Πλέον η κλιματική αλλαγή έχει αναδειχθεί ως κρίσιμο παγκόσμιο ζήτημα, με την αύξηση της θερμοκρασίας να αποτελεί μία από τις δραματικές επιπτώσεις της. Δύσκολα μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει ότι το κλίμα υφίσταται άνευ προηγουμένου αλλαγές, κυρίως εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, ιδίως από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που κατακλύζουν την ατμόσφαιρα.
