Επιμένει η τάση μείωσης του αριθμού των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων που ξεκίνησε το 2009 με τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, παρά τη συνεχή μεγέθυνση του ελληνόκτητου στόλου τόσο σε χωρητικότητα όσο και σε αριθμό πλοίων.
Αν και ένας μεγάλος αριθμός των ναυτιλιακών που έκλεισαν κατά την πρώτη περίοδο μετά το 2009 συνδέεται με την κατάρρευση της ναυλαγοράς τότε, οι πιο πρόσφατες μειώσεις αποδίδονται σε τάσεις συγκέντρωσης στην αγορά από συγχωνεύσεις και εξαγορές. Τα στοιχεία αυτά που έχει συγκεντρώσει η Petrofin Research, εταιρεία που ειδικεύεται στην παρακολούθηση και ανάλυση ναυτιλιακών μεγεθών, όπως η χρηματοδότηση της ελληνικής και παγκόσμιας ναυτιλίας, αλλά και τα μεγέθη του ελληνικού και διεθνούς στόλου, δείχνουν ότι από 773 ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες το 2009 φτάσαμε το 2024 σε 588. Πρόκειται για μείωση κατά 185 επιχειρήσεις, αριθμός που αντιστοιχεί κατά μέσον όρο σε ένα λουκέτο κάθε μήνα από το 2009 και μετά. Στην πραγματικότητα οι εταιρείες που βγήκαν από την αγορά μπορεί να είναι και περισσότερες, καθώς άλλες πολύ μεγάλες ελληνικές ναυτιλιακές έχουν τα τελευταία χρόνια δημιουργήσει μικρότερες θυγατρικές, συνήθως ειδικευμένες σε έναν κλάδο.
Υψηλά ρυθμιστικά βάρη
Η Petrofin Research κατατάσσει τις ναυτιλιακές ανάλογα με τον αριθμό των πλοίων που έχουν και όπως εξηγεί στην «Καθημερινή» ο επικεφαλής της, Τεντ Πετρόπουλος, «οι μεγάλες επιχειρήσεις με τους μεγάλους στόλους συνεχίζουν να μεγαλώνουν, οι μεσαίες διατηρούν τα μεγέθη τους, ενώ οι μικρές μειώνονται». Οι συγχωνεύσεις και εξαγορές και η ευρύτερη τάση ενοποίησης και συγκέντρωσης κατά τα τελευταία χρόνια έχουν ως καταλύτη την ανάγκη της δημιουργίας οικονομιών κλίμακας, εταιρειών δηλαδή με σαφώς περισσότερα από ένα – δυο καράβια σε ένα ολοένα και πιο απαιτητικό ρυθμιστικό περιβάλλον και οικονομικών επιβαρύνσεων που προέρχονται από την υποχρέωση συμμόρφωσης με κανονισμούς όπως το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων και άλλους.
Υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που απλώς μεταναστεύουν στο εξωτερικό για να αποφύγουν το ολοένα και πιο περίπλοκο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον; Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Petrofin Research, ναι μεν υπάρχουν, πλην όμως δεν αποτελούν τον κανόνα. Ειδικότερα, υπάρχουν ναυτιλιακές ελληνικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται πλέον από τον Περσικό Κόλπο (Ντουμπάι ή και Κατάρ) όπου τόσο το ρυθμιστικό όσο και το φορολογικό καθεστώς είναι σαφώς ευνοϊκότερα. Ωστόσο, κυρίαρχος λόγος της μείωσης του αριθμού των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων –και μάλιστα την ώρα που ο στόλος τους συνεχίζει να μεγεθύνεται σε όρους χωρητικότητας– είναι η διαδικασία συγκέντρωσης του κλάδου.
Σύμφωνα με την Petrofin Research, ο ελληνικός στόλος στα τέλη του 2024 αυξήθηκε κατά 2,9% σε ετήσια βάση σε όρους DWT (χωρητικότητας εκτοπίσματος), ανεβάζοντας το σύνολο στα 488,6 εκατ. DWT. Σε απόλυτους αριθμούς, ο στόλος αυξήθηκε κατά 214 πλοία όλων των τύπων και μεγεθών σε σύγκριση με 85 πλοία το 2023 και 286 το 2022. Αλλά ο αριθμός των ελληνικών εταιρειών μειώθηκε σε 588 το 2024, από 592 το 2023, 599 το 2022 και 607 το 2021.
Οσον αφορά το μέγεθος των εταιρειών, ο αριθμός τους με στόλο περισσότερα των 25 πλοίων έφτασε τις 60, μια ιστορική πρωτιά, από 57 το 2023. Για τη χωρητικότητα του στόλου τους, αυτές οι εταιρείες είδαν το εκτόπισμά τους να αυξάνεται κατά 16,5 εκατ. DWT το 2024 σε σύγκριση με μια μικρότερη αύξηση 7,86 εκατ. DWT το 2023.
Οι ιδιοκτήτες τής αμέσως επόμενης κατηγορίας εταιρειών, δηλαδή εκείνων με στόλους χωρητικότητας άνω του ενός εκατ. τόνων, συνέχισαν επίσης να αυξάνονται, με 85 εταιρείες σε σύγκριση με τις 83 το 2023. Το ποσοστό τους στον στόλο ανέρχεται στο 79,98%, αξιοσημείωτα σταθερό από το 2017, σχολιάζει η Petrofin Research. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι ο αριθμός των εταιρειών που διαχειρίζονται πολύ νέους στόλους (0-9 ετών) συνεχίζει την πτωτική τάση του, αυτή τη φορά στις 81 ναυτιλιακές, από 89 το 2023.
Οι μικροί δεν αντέχουν
Παράλληλα, «η μείωση των εταιρειών με ένα-δύο πλοία συνεχίζεται» και «ο κύριος λόγος είναι ότι αυτό το μέγεθος στόλου θεωρείται μη βιώσιμο μακροπρόθεσμα λόγω των οικονομικών μειονεκτημάτων κλίμακας και των αυξημένων κανονισμών, οι οποίοι απαιτούν εταιρείες μεγαλύτερου μεγέθους με περισσότερο προσωπικό», αναφέρει χαρακτηριστικά η Petrofin Research στη μελέτη της με τίτλο «Key Developments of Greek Shipping in 2024 and 2025 Prospects». «Οι εταιρείες σ’ αυτή τη μικρή αγορά των ενός, -δύο πλοίων που αντιπροσωπεύουν πρόσφατες νεοσύστατες επιχειρήσεις ή παρακλάδια μεγαλύτερων ομίλων ενδέχεται να βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης προς μεγαλύτερα μεγέθη στόλου», προσθέτει.
Διαπιστώνεται επίσης αύξηση στην ομάδα ελληνικών ναυτιλιακών τριών-τεσσάρων πλοίων, από 116 σε 122, «κυρίως επειδή ορισμένες εταιρείες ενός – δύο πλοίων αναβαθμίστηκαν σε αυτή την ομάδα».
