Μπορεί να προκαλούν ελπίδα οι εικόνες από τις διασώσεις ανθρώπων εκατοντάδες ώρες μετά τον καταστροφικό σεισμό σε Συρία και Τουρκία, ωστόσο δεν έχουν πάντα αίσια έκβαση.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ζεϊνέπ, η οποία παρέμεινε στα συντρίμμια του σπιτιού της για πάνω από 100 ώρες μέχρι να διασωθεί. «Η γυναίκα τα πηγαίνει καλά δεδομένων των συνθηκών», αναφερόταν στις 10 Φεβρουαρίου σε δελτίο Τύπου της ανθρωπιστικής οργάνωσης ISAR Germany, η οποία συμμετείχε στη διάσωσή της.
Ωστόσο, λίγο αργότερα η Ζεϊνέπ πέθανε. «Γελούσε στη διαδρομή για το νοσοκομείο», ανέφερε ο γιατρός Μπάστιαν Χερμπστ, ο οποίος είναι μέλος της ιατρικής ομάδας της ISAR και συνόδευσε τη γυναίκα με το ασθενοφόρο.
Γιατί πέθανε η Ζεϊνέπ; Οι πιθανοί λόγοι είναι πολλοί και εξηγούνται παρακάτω.
Υποθερμία
Μια από τις βασικές αιτίες θανάτου έπειτα από μια τέτοια διάσωση είναι η υποθερμία. Στην περιοχή όπου σημειώθηκε ο σεισμός, οι θερμοκρασίες είναι αρκετά χαμηλές αυτή την εποχή. Για τον λόγο αυτό, τα αιμοφόρα αγγεία των ανθρώπων, που είναι παγιδευμένοι κάτω από τα συντρίμμια, συστέλλονται.
Με τη συστολή αυτή, το σώμα προσπαθεί – όσο είναι δυνατόν – να διατηρήσει τη θερμότητά του. Αφενός δηλαδή η θερμοκρασία πέφτει στα άκρα και στην επιφάνεια του δέρματος, από την άλλη το θερμό αίμα ρέει στο εσωτερικό του σώματος, εξασφαλίζοντας έτσι τη λειτουργία των οργάνων.
Στην περίπτωση της Ζεϊνέπ, οι διασώστες χρειάστηκαν να την κουνήσουν αρκετές φορές μέχρι να την ελευθερώσουν. Ωστόσο, με αυτή την κίνηση ενδεχομένως τα αγγεία της γυναίκας διεστάλησαν, με αποτέλεσμα το κρύο αίμα να φτάσει και στο εσωτερικό του σώματός της.
Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να προκαλέσει καρδιακή αρρυθμία, οδηγώντας έτσι στον θάνατό της.
Βλάβη στα νεφρά και κοιλιακή μαρμαρυγή
Ένα άλλο σενάριο είναι ότι η Ζεϊνέπ υπέστη βλάβη στα νεφρά της.
Τα πόδια της ήταν θαμμένα κάτω από τα συντρίμμια, αν και μπορούσε να κουνήσει τα δάχτυλά της. Είναι πιθανό να προκλήθηκε βλάβη στον ιστό των ποδιών της, προκαλώντας την έκκριση μυοσφαιρίνης, μιας πρωτεΐνης που είναι υπεύθυνη να μεταφέρει οξυγόνο στα μυϊκά κύτταρα όταν ο ιστός τους τραυματίζεται.
Όταν όμως τα θύματα απελευθερώνονται και το αίμα ξαφνικά αρχίζει να ρέει χωρίς εμπόδια, το σώμα μπορεί να «γεμίσει» με μυοσφαιρίνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά και αύξηση στα επίπεδα καλίου.
Οι υπερβολικές ποσότητες καλίου στο σώμα με τη σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν κοιλιακή μαρμαρυγή (δεν είναι το ίδιο πράγμα με την κολπική μαρμαρυγή, πρόκειται για ένα είδος αρρυθμίας που εμποδίζει την καρδιά από το να στέλνει αίμα στο υπόλοιπο σώμα). Πρόκειται για μια επικίνδυνη κατάσταση, ιδιαίτερα για άτομα με ιστορικό καρδιακών ασθενειών.
Ο παράγοντας του στρες
Οι ορμόνες του στρες μπορούν να διατηρήσουν τη λειτουργία των οργάνων. «Το έχουμε δει και με ναυαγούς: όταν βλέπουν τη διασωστική ομάδα, παίρνουν δύναμη», σημειώνει ο Χερμπστ.
Όταν οι ορμόνες αυτές υποχωρήσουν μετά τη διάσωση, μπορεί το κυκλοφορικό σύστημα να καταρρεύσει.
Η Ζεϊνέπ έχασε τον άνδρα και τα παιδιά της στον σεισμό. «Ίσως το έμαθε κάπως αυτό και έχασε τη θέλησή της για τη ζωή. Δεν μπορούμε να ξέρουμε», καταλήγει ο Χερμπστ.
