Γράφει η Πηνελόπη Αλιβιζάτου
Ένα βιβλίο – αποχαιρετισμός στον Μιχάλη Βασιλάκη που για 29 χρόνια μάς θύμιζε τη δολοφονία Τεμπονέρα
Ένα βιβλίο, δύο πρόσωπα και η Ιστορία παρούσα.
Νίκος Τεμπονέρας, ο δολοφονημένος καθηγητής τον Ιανουάριο του 1991 στην Πάτρα, από το κράτος – παρακράτος της Δεξιάς, που όπλισε με τον λοστό το χέρι του ΟΝΝΕΔίτη Καλαμπόκα.
Μιχάλης Βασιλάκης, ο κεντρικός ομιλητής στον τόπο της θυσίας του Νίκου Τεμπονέρα, κάθε 9 Γενάρη, για 29 συνεχόμενα χρόνια, έως και τις 9.1.2020, ο οποίος δυστυχώς, στις 18 Φεβρουαρίου 2020 «έφυγε» απρόσμενα από κοντά μας.
Ο συνδετικός τους κρίκος: Σύντροφοι, μέλη και οι δύο του Εργατικού Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου, πολιτικής συλλογικότητας που δημιουργήθηκε από την πλειοψηφία όσων αποχώρησαν το 1985 από το ΚΚΕ. Συνοδοιπόροι σε μια πορεία που την καθόριζε η αγάπη για την πρόοδο, ο σεβασμός στην κοινωνία, η υπεράσπιση της Δημοκρατίας και η προσμονή ενός φωτεινού αύριο.
Τους χώρισε μια δολοφονία, η οποία οργανώθηκε σε μυστικές συσκέψεις τοπικών κρατικών λειτουργών και στελεχών της Νέας Δημοκρατίας, με εργαλείο τους Κένταυρους, την ομάδα κρούσης της ΟΝΝΕΔ, και με παρακρατικές μεθοδεύσεις. Σε μια εποχή που το πολιτικό σκηνικό έβραζε από τις καταλήψεις των μαθητών, που αντιδρούσαν στο ισοπεδωτικό για τη δημόσια παιδεία, αναχρονιστικό και άκρως ελεγκτικό πολυνομοσχέδιο του Β. Κοντογιαννόπουλου. Σε μια εποχή που το φοβισμένο κράτος αντέδρασε με πανικό, δίνοντας κατεύθυνση για ανακαταλήψεις, με αποτέλεσμα τη δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα. Ακριβώς στην αυλόπορτα ενός σχολικού συγκροτήματος θυσιάστηκε ο καθηγητής που αγάπαγε τους μαθητές του, που ήθελε να τους μεταδώσει τη γνώση, που αγάπαγε τους συντρόφους του, που ήταν πάντα ήρεμος και διαλλακτικός, άνθρωπος της συζήτησης και των επιχειρημάτων.
Ρούφηξε τη ζωή
Ο Μιχάλης Βασιλάκης ήταν καθηγητής Πανεπιστημίου και από τα φοιτητικά του χρόνια ενταγμένος στην Αριστερά. Οργανώθηκε στο ΚΚΕ και όταν έγινε γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Πάτρας, το 1982, παραιτήθηκε από το πανεπιστήμιο, γιατί θεωρούσε ότι αυτό δεν ταίριαζε με την κομματική του ιδιότητα. Δούλεψε σαν οικοδόμος, εργάτης, υπάλληλος, ωρομίσθιος καθηγητής και προς το τέλος καθηγητής και μέσα από αυτά τα επαγγέλματα ρούφηξε τη ζωή, την εμπειρία και τη γνώση, μπόρεσε να δει την κοινωνία από τη σωστή της πλευρά, την πολιτική στην πραγματική της διάσταση, την καθημερινότητα στο μέγεθός της.
Αυτή η εμπειρία ζωής και το πολιτικό της απόσταγμα, κάθε 9 Ιανουαρίου, μεταδιδόταν μέσα από την ομιλία του στο πολιτικό μνημόσυνο του Νίκου Τεμπονέρα. «Σημειώνουμε τους νεκρούς μας και προχωράμε», είχε πει στον τελευταίο αποχαιρετισμό του στον Τεμπονέρα και οι τοποθετήσεις του μας πήγαιναν κάθε φορά ένα βήμα πιο μπροστά. Στο ίδιο σημείο, με την ίδια συγκίνηση, με φωνή που έτρεμε όπως την πρώτη φορά, οι ομιλίες του, μεστές από νοήματα, σε έναν διάλογο με την Ιστορία, ερμήνευαν τις πολιτικές εξελίξεις, προέβλεπαν τις επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία, έβαζαν στόχους, άνοιγαν δρόμους, με ψυχραιμία και διορατικότητα. Ανυποχώρητος στις πολιτικές μάχες, ανυποχώρητος και στις μάχες που έδωσε μέσα και έξω από το δικαστήριο, μαζί με τους μάρτυρες, τα μέλη του ΕΑΜ και τους δημοκρατικούς πολίτες, για να αποδοθεί δικαιοσύνη και να καταδικαστεί ο δολοφόνος και η ομάδα του. Αγωνίστηκε για να δικαστούν και οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας, χωρίς όμως θετικό αποτέλεσμα.
Η στάση του Μ. Βασιλάκη σε όλα τα ζητήματα ήταν ειλικρινής, την άποψή του την εξέφραζε με επιχειρήματα και ευθαρσώς, χωρίς μισόλογα. Καθαρό μυαλό, καθαρή ματιά, καθαρός λόγος.
Αριστερή σκέψη
Στο βιβλίο “Ο Εξάντας της ζωής μας” καταγράφονται τα γεγονότα πριν, κατά τη στιγμή και μετά τη δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα. Αναφέρονται τα σχέδια βίαιης διάλυσης των καταλήψεων, αλλά και τα σχέδια συγκάλυψης των ενόχων της δολοφονίας. Αποτυπώνεται ο ακατάπαυστος αγώνας του ΕΑΜ, με μπροστάρη τον Μιχάλη Βασιλάκη, για την ανατροπή αυτών των σχεδιασμών και για τη συνεχή ανάδειξη των γεγονότων, ενάντια στις αντιδραστικές δυνάμεις του κράτους της Ν.Δ. και του σκοτεινού παρακράτους, που προσπαθούσαν να τα βυθίσουν στη λήθη.
Περιέχεται επίσης ιστορικό της δίκης και του εφετείου, καθώς και οι καταθέσεις του Μ. Βασιλάκη σε αυτά. Σημαντικό όμως κομμάτι αποτελούν οι 29 ομιλίες και τα πολιτικά κείμενα του Μιχάλη Βασιλάκη για τον Νίκο Τεμπονέρα, που άφησαν το βαθύ αποτύπωμα της κριτικής αριστερής σκέψης του, του οραματισμού, της ανάλυσης και της αριστερής προοπτικής του.
Η συλλογή των ομιλιών και η επιμέλεια του βιβλίου οφείλονται στην αγαπημένη σύντροφο της ζωής του Μιχάλη, Ουρανία Μπίρμπα, ενώ το καλαίσθητο εξώφυλλο σχεδίασε η Εύα Τεμπονέρα, κόρη του Νίκου Τεμπονέρα. Τα σημειώματα του βιβλίου είναι από την Αθηνά, την Εύα και τον Διονύση Τεμπονέρα, καθώς και από τους συνηγόρους υπεράσπισης της πολιτικής αγωγής στη δίκη Θάνο Αμπατζή, Δημήτρη Ρήγα και Γιάννη Μαράτο.
Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, για την ιστορική του και την ιδεολογικοπολιτική του διάσταση, για τα παράθυρα του νου και της ψυχής που μας άνοιξαν διάπλατα προς την ελευθερία, την πολιτική σκέψη και την ηθική, ο Νίκος Τεμπονέρας και ο Μιχάλης Βασιλάκης.
* Η Πηνελόπη Αλιβιζάτου είναι συντονίστρια Ο.Μ. Προσφυγικών ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. ΠΑΤΡΑ
