Σε Σουηδία του… Νότου φιλοδοξεί η κυβέρνηση να μετατρέψει την Ελλάδα σε ό,τι αφορά τον έλεγχο της αγοράς και την προστασία του καταναλωτή, καθώς προτίθεται να προχωρήσει στη σύσταση νέας ανεξάρτητης αρχής στα πρότυπα του σουηδικού μοντέλου, όπως ανέφερε χθες ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κατά την εισαγωγική τοποθέτησή του στο υπουργικό συμβούλιο.
Στόχος, σύμφωνα με τα όσα υποστήριξε ο αρμόδιος υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος κατά την εισήγησή του, είναι η καταπολέμηση του φαινομένου της επικάλυψης αρμοδιοτήτων και της πολυδιάσπασης ευθυνών. Καθοριστικό ρόλο, βεβαίως, στην απόφαση της κυβέρνησης διαδραματίζει το γεγονός ότι, παρά την υποχώρηση του πληθωρισμού, το πρόβλημα της ακρίβειας παραμένει και αποτελεί την πρωταρχική ανησυχία των νοικοκυριών, προκαλώντας ταυτόχρονα φθορά στην κυβερνώσα παράταξη. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι οι ανακοινώσεις έρχονται σχεδόν ένα μήνα πριν από την κατάργηση του πλαφόν στο περιθώριο μεικτού κέρδους.
«Συνεδριάζουμε σίγουρα εν μέσω πυκνών διεθνών εξελίξεων, οι οποίες δεν επιτρέπουν τον παραμικρό εφησυχασμό, διότι, παρά την εσωτερική πολιτική σταθερότητα στην πατρίδα μας, οι γεωπολιτικές εντάσεις συντηρούν, δυστυχώς, την παγκόσμια αβεβαιότητα. Ενώ και οι διαφαινόμενες αλλαγές στους όρους του παγκόσμιου εμπορίου σίγουρα θα έχουν αντανάκλαση και στην ευρωπαϊκή και στη δική μας οικονομία, παρά το γεγονός ότι η οικονομία μας παραμένει μία από τις πιο δυναμικές της Ευρώπης, με κλασικότερο παράδειγμα την ακρίβεια, η οποία δεν παύει, όπως έχουμε πολλές φορές αναγνωρίσει, να «πολιορκεί» το μέσο αλλά και το χαμηλότερο εισόδημα», είπε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του τόνισε ότι «όλα δείχνουν ότι αυτός ο πόλεμος των ανατιμήσεων ίσως να μην έχει λήξει ακόμη, καθώς τώρα μπορεί να τροφοδοτείται και από έναν νέο πόλεμο δασμών».
Η νέα Αρχή, η οποία δεν αναμένεται πριν από το πρώτο εξάμηνο του 2026, θα προκύψει από τη συνένωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, υπηρεσιακών μονάδων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου που αφορούν την προστασία καταναλωτή και της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ). Οι αρμοδιότητές της θα είναι συμφιλιωτικές, οι οποίες σήμερα ασκούνται από τον ΣΤΚ, ελεγκτικές, κυρωτικές, εισηγητικές, αλλά και ενισχυτικές του καταναλωτικού κινήματος και της καταναλωτικής συνείδησης.
Η Αρχή θα διοικείται από έναν διοικητή και τρεις υποδιοικητές πενταετούς θητείας και πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Θα στελεχωθεί μέσω της μεταφοράς οργανικών θέσεων, καθώς και της πρόβλεψης για νέες οργανικές θέσεις, ενώ θα υπάρχουν και θέσεις ειδικών συμβούλων και συνεργατών.
Το κρίσιμο ερώτημα, βεβαίως, είναι εάν η νέα αυτή Αρχή θα καταφέρει να ασκήσει αποτελεσματικό έλεγχο στην αγορά προς όφελος των καταναλωτών, αλλά και του υγιούς ανταγωνισμού και, κυρίως, εάν θα πετύχει εκεί όπου απέτυχαν όλα τα προηγούμενα ελεγκτικά – εποπτικά σχήματα. Ειδικά, μάλιστα, καθώς ένας από τους βασικούς λόγους των ανεπαρκών ελέγχων το προηγούμενο διάστημα ήταν η ανεπαρκής στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και των περιφερειών.
Ας σημειωθεί ότι μέχρι το τέλος του 1999 λειτουργούσε η Αγορανομία, η οποία ανήκε στην Ελληνική Αστυνομία, η οποία υποκαταστάθηκε με μεικτά κλιμάκια ελέγχου, ενώ ο έλεγχος των τροφίμων ανατέθηκε στον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), η αρμοδιότητα του οποίου πέρασε από διάφορα υπουργεία για να καταλήξει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Το 2008 συστάθηκε στο υπουργείο Ανάπτυξης η Υπηρεσία Ελέγχου της Αγοράς και μάλιστα δημιουργήθηκε και ειδική γραμματεία στο ίδιο υπουργείο, ενώ το 2017 συστάθηκε το Συντονιστικό Κέντρο Εποπτείας Αγοράς και Αντιμετώπισης Παρεμπορίου (ΣΥΚΕΑΑΠ) το οποίο αντικαταστάθηκε το 2020 από τη ΔΙΜΕΑ. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή συστάθηκε το 2004 ως εξωδικαστικό όργανο συναινετικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών.
Σύμφωνα με την εισήγηση του κ. Θεοδωρικάκου, οι ελεγκτές της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου είναι σήμερα 20 άτομα, στη ΔΙΜΕΑ σήμερα απασχολούνται 117 άτομα, εκ των οποίων 47 μόνο είναι οι ελεγκτές, ενώ από τις 50 οργανικές θέσεις που προβλέπονται στον Συνήγορο του Καταναλωτή, μόνο οι 35 είναι καλυμμένες.
Η σουηδική Υπηρεσία Καταναλωτή (Konsumentverket) ελέγχει την εφαρμογή της νομοθεσίας για τον καταναλωτή, έχει αρμοδιότητες διαμεσολαβητή, ενώ ταυτόχρονα ενημερώνει τους καταναλωτές για τα δικαιώματά τους και παρέχει συμβουλές για τη διαχείριση των οικονομικών τους. Στη Δανία και στην Ιταλία, οι περιπτώσεις των οποίων επίσης εξετάστηκαν ως βέλτιστες πρακτικές, οι υπηρεσίες αντιστοίχως είναι η Forbrugerombudsmanden (Danish Consumer Ombundsman) και η Autorità Garante della Concorrenza, η οποία προέκυψε από τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της ιταλικής αρχής ανταγωνισμού.
Σήμανση για «shrinkflation»
Χθες το υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε ότι θα θεσπίσει την υποχρεωτική σήμανση των προϊόντων των οποίων έχει μειωθεί η συσκευασία χωρίς αντίστοιχη μείωση στην τιμή. Επιπλέον, θα θεσπίσει την υποχρέωση έκδοσης του τιμολογίου μαζί με την έκδοση του δελτίου αποστολής και τη δυνατότητα των δήμων να θεσμοθετούν λαϊκές αγορές μόνο για παραγωγούς.
