Το οργανωμένο λιανεμπόριο βρίσκεται σε φάση μετάβασης, όπου τα μικρά σημεία πλέον έχουν αποκτήσει τη δική τους δυναμική. Τα λεγόμενα convenience stores, τα μικρά καταστήματα γειτονιάς, διευρύνουν το μερίδιό τους με αποτέλεσμα τα μεγάλα σούπερ μάρκετ πλέον να μπαίνουν δυναμικά στη διεκδίκηση ενός ζωτικού χώρου στον οποίο μέχρι τώρα λειτουργούσαν είτε μικρά μίνι μάρκετ είτε αλυσίδες που εδώ και χρόνια χτίζουν το δικό τους brand μέσα σε αυτή την αγορά. Και όλα αυτά κατά κύριο λόγο γίνονται μέσω του franchise. Μια μέθοδος μικρότερου ρίσκου για τις αλυσίδες, αφού δεν έχουν λειτουργικά κόστη, αλλά και ένα μέσο να παρακαμφθούν οι περιορισμοί που σήμερα διέπουν τη λειτουργία των σούπερ μάρκετ, όπως το ωράριο ή εργατική νομοθεσία, καθώς, κατά κύριο λόγο, τα μικρά καταστήματα των συνεργατών αποτελούν οικογενειακές επιχειρήσεις που θα διεκδικήσουν τελικά κέρδη μέσα από τις υπερβάσεις που θα κάνουν.
Από εκεί και έπειτα οι αλυσίδες θέτουν τους βασικούς κανόνες, προμηθεύουν και παρακολουθούν τις επιδόσεις των εν λόγω καταστημάτων επιχειρώντας να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερο από μία πίτα που μεγαλώνει. Γι’ αυτό εξάλλου βοηθούν και πριμοδοτούν τους ανθρώπους που θα αναλάβουν να επενδύσουν σε μια τέτοια επιχείρηση, με χρηματοδοτικά εργαλεία, ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής κ.ο.κ. Μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις μικρά εταιρικά καταστήματα που δεν πηγαίνουν και τόσο καλά ή δεν συμφέρει τις ίδιες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ να τα λειτουργούν, δίνονται σε franchisees να τα τρέξουν.
Το μοντέλο βέβαια δεν είναι ελληνικό, αφού ήδη έχει αποκτήσει σοβαρή δυναμική σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες φέρνοντας ανατροπές στα δίκτυα λιανικής, στην απασχόληση αλλά και στο επιχειρείν.
Αυτό, όπως όλα δείχνουν, τελικά θα επηρεάσει και την ελληνική αγορά, όπου υπάρχει «πεδίον δόξης λαμπρό» με φόντο τη στροφή της ζήτησης στα καταστήματα της γειτονιάς. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα μικρά καταστήματα με επιφάνεια έως 400 τετραγωνικά μέτρα στη χώρα μας είχαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη πωλήσεων σε σχέση με τις λοιπές τυπολογίες καταστημάτων, που είναι μεγαλύτερες σε τετραγωνικά. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Circana για το 2023, στα καταστήματα αυτά καταγράφηκε αύξηση τζίρου κατά 14,2% μέσα σε έναν χρόνο, η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες κατηγορίες καταστημάτων, ενώ το συνολικό τους μερίδιο στον τζίρο των σχεδόν 12 δισ. ευρώ των σούπερ μάρκετ έφτασε στο 11,5%, περίπου όσο είναι κι αυτός των υπερμάρκετ (άνω των 2.500 τ.μ.)! Κοινώς πάνω από 1,3 δισ ευρώ… Σημειωτέον πως τα μεσαία καταστήματα (400 έως 1.000 τ.μ.), σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, είχαν το 2023 μερίδιο 33,4% και τα μεγάλα (1.000 έως 2.500 τμ) 43,5%.
Το αξιοσημείωτο με τη συγκεκριμένη τάση, πάντως, είναι πως προς το παρόν στις εξελίξεις δεν μετέχει ο market leader στο οργανωμένο λιανεμπόριο, η Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτη, που διαθέτει μεν κάτι παραπάνω από 20 franchise καταστήματα, αλλά αυτά προέρχονται περισσότερο από μια παλαιότερη εποχή.
Οι αλυσίδες επενδύουν στα καταστήματα της γειτονιάς
Νίκος Λαβίδας (ΑΒ Βασιλόπουλος)- Ενισχύει την ηγετική θέση του
Η αλυσίδα που κυριαρχεί στον συγκεκριμένο χώρο, ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο και στον υπόλοιπο ανταγωνισμό, είναι η ΑΒ Βασιλόπουλος. Η αλυσίδα διαθέτει περίπου 245 καταστήματα και συνεργάζεται με περίπου 160 franchisees, καθώς κάποιοι έχουν και περισσότερα από ένα καταστήµατα, τα οποία απασχολούν συνολικά περισσότερους από 2.000 ανθρώπους. Εχει δύο μοντέλα, τα AB Shop & Go, μικρά καταστήματα στο κέντρο της πόλης, αλλά και μεγαλύτερων supermarket AB Food Market σε κομβικές θέσεις που καλύπτουν τις ανάγκες μιας ευρύτερης περιοχής. Στο τριετές επενδυτικό πλάνο, συνολικού ύψους 181 εκατ. ευρώ, που εκτελεί η ΑΒ Βασιλόπουλος από πέρυσι με ορίζοντα το τέλος του 2025, προβλέπεται το άνοιγμα 198 νέων καταστημάτων, εκ των οποίων τα 182 franchise. Φέτος μάλιστα η αλυσίδα «γύρισε» 10 ιδιόκτητα μικρά καταστήματα, κυρίως στην Αττική, σε franchise, ενώ ως το τέλος της χρονιάς η διοίκηση του κ. Νίκου Λαβίδα έχει θέσει στόχο να παραδώσει άλλα δέκα ιδιόκτητα καταστήματα σε franchisees και γι’ αυτόν τον λόγο αναζητά τους κατάλληλους συνεργάτες. Στόχος για φέτος είναι το δίκτυο των franchise καταστημάτων της αλυσίδας να φτάσει τα 300.
Γιάννης Μασούτης (Δ. Μασούτης) – Σε κλειστό franchise θέλει να εξελίξει τα Express Market
Το 2024 είναι η χρονιά που η διοίκηση της Διαμαντής Μασούτης υπό τον κ. Γιάννη Μασούτη θα τεστάρει την αγορά του franchise, ξεκινώντας τη δραστηριοποίησή της με βάσει το μοντέλο του πλήρους ελέγχου των καταστημάτων. Κι αυτό διότι ως τώρα ο ίδιος μέσω της ανάπτυξης των Express Market μπορεί να είχε δημιουργήσει ένα δίκτυο 159 καταστημάτων, εντούτοις η συνεργασία με τους επαγγελματίες που χρησιμοποιούσαν την ταμπέλα ήταν χαλαρή και περιοριζόταν στην προμήθεια προϊόντων, χωρίς μάλιστα να υπάρχει και αποκλειστικότητα. Αυτό πλέον από φέτος θα ξεκινήσει να αλλάζει ώστε σταδιακά το δίκτυο αυτό να εξελιχθεί σε κλειστό franchise. Στο πλαίσιο αυτό έχουν ήδη συμφωνηθεί τα 19 καταστήματα που θα κάνουν την αρχή φέτος. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για καταστήματα στη Βόρεια Ελλάδα και η αλλαγή τους θα έχει συντελεστεί ως το καλοκαίρι. Πηγές απ’ την εταιρεία έλεγαν στο «business stories» ότι εφόσον τα αποτελέσματα αποδειχθούν ικανοποιητικά, τότε το μοντέλο θα επεκταθεί.
Αριστοτέλης Παντελιάδης (My market) – Διευρύνει το δίκτυο των My market Local
Την ευκαιρία στην επέκταση μέσω franchise αξιοποιεί και η αλυσίδα My Market στοχεύοντας στην ανάπτυξη ενός δικτύου 86 καταστημάτων στην τριετία και 280 καταστημάτων σε βάθος δεκαετίας. Για φέτος ο στόχος είναι να ανοίξουν 25-30 «My market Loca», όπως ονομάζονται τα καταστήματα franchise της αλυσίδας. Τα καταστήματα γειτονιάς είναι από 120 έως 200 τ.μ., θα διαθέτουν περίπου από 3.000 έως 4.500 κωδικούς και θα λειτουργούν με διευρυμένο ωράριο επτά ημέρες την εβδομάδα. Η διοίκηση του Ομίλου METRO υπό τον κ. Αριστοτέλη Παντελιάδη υπολογίζει ότι τα Μy market Local μπορούν να έχουν ετήσιο τζίρο από 800.000 ευρώ έως 1,2 εκατ. ευρώ, ανάλογα με τα τετραγωνικά και τη γεωγραφική τους θέση. Τo εγχείρημα των Local ξεκίνησε πιλοτικά το 2022 από την Κυψέλη, όπου το πρώτο κατάστημα ήταν εταιρικό. Το 2023 άνοιξαν τα 20 πρώτα καταστήματα franchise και ως τώρα φέτος έχουν προστεθεί άλλα επτά. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και το πρώτο κατάστημα στη Β. Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Καλαμαριά. Μάλιστα άλλα δύο καταστήματα αναμένεται να λειτουργήσουν στη Θεσσαλονίκη το προσεχές διάστημα με αυτό το μοντέλο
Aγγελος Κρητικός (ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός) – Βασικό εργαλείο ανάπτυξης το franchise
Eνας απ’ τους λόγους που η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός κατάφερε να πλασαριστεί κοντά στους μεγάλους του οργανωμένου λιανεμπορίου μέσα από μια διαδρομή αλματώδους ανάπτυξης ήταν και η εργαλειοποίηση του franchise. Είναι ενδεικτικό ότι οι οικονομικές καταστάσεις του 2022 έδειχναν πως από το δίκτυο των 833 καταστημάτων της εταιρείας, τα 514 ήταν franchise και αντιπρόσωποι. Σημειώνεται βέβαια πως σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα 334 καταστήματα στη Β. Ελλάδα που προήλθαν από την εξαγορά των Συνεργαζόμενων Παντοπωλών πέρυσι. Μέσω franchise έχει αναπτύξει δύο διαφορετικά μοντέλα συνεργασίας, το ένα εκ των οποίων αφορά την ανάπτυξη καταστημάτων 200-250 τετραγωνικών μέτρων με μικρό αποθηκευτικό χώρο σε αστικές περιοχές και περιφέρεια, όπου υφίσταται ενδιαφέρον και προοπτική για γρήγορη εξυπηρέτηση. Αντίστοιχα, η Κρητικός έχει δημιουργήσει και το μοντέλο Κρητικός mini market με μικρά καταστήματα από 80 έως και 100 τ.μ., τα οποία βρίσκουν πεδίο επέκτασης σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ελλάδας.
Βασίλης Στασινούλιας (Retail & More) – Κύριος μοχλός για την ανάπτυξη των Carrefour
Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο η Retail & More, θυγατρική του ομίλου AVE συμφερόντων των Νίκου και Γιάννη Βαρδινογιάννη, επανέφερε το σήμα της Carrefour στην ελληνική αγορά. Κι αυτό αναλαμβάνοντας το master franchise της γαλλικής αλυσίδας για την Ελλάδα. Η συγκεκριμένη συμφωνία μάλιστα αποτελεί κρίσιμο βήμα στην προσπάθεια του ίδιου του ομίλου AVE να μετασχηματιστεί στρεφόμενος πλέον στο οργανωμένο λιανεμπόριο και τα τρόφιμα. Αυτό όμως με τη σειρά της η Retail & More με διευθύνοντα σύμβουλο τον κ. Βασίλη Στασινούλια έχει αναλάβει να κάνει αναπτύσσοντας το δίκτυο με βασικό μοχλό το franchise. Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 42 καταστήματα Carrefour. Τα 17 είναι εταιρικά (11 από την εξαγορά της αλυσίδας Economy) και τα 28 franchise. Ως το καλοκαίρι εκτιμάται ότι θα λειτουργήσουν άλλα 10 και έως το τέλος του έτους περίπου άλλα 20, ώστε ο αριθμός τους να φτάσει κοντά στα 70. Οι εκτιμήσεις της διοίκησης αναφέρουν πως φέτος ο τζίρος από τα Carrefour (εταιρικά και franchise) θα ανέλθει στα 20 εκατ. ευρώ. Σημειωτέον πως η Retail & More έχει αναλάβει το master franchise της Carrefour και για τη βουλγαρική αγορά.
Δέσποινα Ξυνού (OK! Anytime Markets) – Ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος παίκτης
Η OK! Anytime Markets αποτελεί ίσως τον παλαιότερο παίκτη στην αγορά των convenience stores με μια πολυκύμαντη διαδρομή που ξεκινά το 2004, έως ότου κάνει restart το 2017 ξεκαθαρίζοντας το ιδιοκτησιακό μετά το «κανόνι» της Μαρινόπουλος, που ήλεγχε το 51%. Η αλυσίδα, που ανήκει στην κυρία Δέσποινα Ξυνού και τον σύζυγό της κ. Κώστα Κορκιδάκη, διατηρεί συνολικά 164 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα έχοντας κάνει το τελευταίο διάστημα ένα σημαντικό άνοιγμα στην αγορά της Β. Ελλάδας μέσω εξαγορών με νέα καταστήματα σε Θεσσαλονίκη αλλά και σε αρκετές περιοχές στην περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης. Σημειώνεται ότι, εκτός από τα μικρά καταστήματα OK! Anytime Markets, με επιφάνεια 110 τ.μ., που αποτελούν το μοντέλο με το οποίο έχει συστηθεί στην Αττική και ωράριο από τις 08.00 έως και τις 23.00, στην περιφέρεια αναπτύσσεται με το μοντέλο μικρών καταστημάτων OK! Grocery, που λειτουργούν με ωράριο καταστημάτων 08.00-21.00 και έχουν επιφάνεια περίπου 250 τετραγωνικών μέτρων.
