Σε σταθερή πορεία παραμένει το ελληνικό χρέος, κόντρα στον διεθνή θόρυβο και την αναταραχή που προκαλεί η σκιά της κρίσης χρέους στη Γαλλία. Ο παραδοσιακός φόβος ότι οι πολιτικές εξελίξεις και οι εκλογικοί κύκλοι θα οδηγούσαν τη χώρα σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό, δεν επιβεβαιώνεται πλέον. Αντίθετα, η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά, για τρεις κομβικούς λόγους.
Πρώτον, η δομή του χρέους δεν θυμίζει σε τίποτα τα χρόνια της κρίσης. Το μεγαλύτερο μέρος κατέχεται από τον επίσημο τομέα, με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια και πολύ μεγάλες διάρκειες αποπληρωμής. Η μέση ωρίμανση φτάνει τα 19 χρόνια, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι κάτω από τα μισά, ενώ σχεδόν το 100% βρίσκεται σε σταθερό επιτόκιο. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν οι αγορές αναστατωθούν, ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα δει άμεσες πιέσεις.
Δεύτερον, τα ταμειακά διαθέσιμα ύψους περίπου 40 δισ. ευρώ λειτουργούν ως ασπίδα ασφαλείας. Το λεγόμενο «μαξιλάρι» αντιστοιχεί σε τρία χρόνια ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών, επιτρέποντας στη χώρα να αποφύγει δυσμενείς εκδόσεις ομολόγων. Έτσι, ακόμα και σε περιόδους πολιτικής έντασης, η Ελλάδα δεν εκβιάζεται από τις αγορές.
Τρίτον, η επίδοση της χώρας στα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2016 και μετά, έχει χτίσει αξιοπιστία. Από τα πλεονάσματα άνω του 3% πριν από την πανδημία μέχρι το εντυπωσιακό 4,8% το 2024, η Ελλάδα έπεισε ότι η δημοσιονομική πειθαρχία δεν είναι συγκυριακή, αλλά μόνιμη επιλογή. Αυτή η εικόνα έχει αναγνωριστεί και από τους οίκους αξιολόγησης που αποκατέστησαν την επενδυτική βαθμίδα, τονίζοντας τη θεσμική θωράκιση και την περιορισμένη πιθανότητα εκτροχιασμών.
Όλα αυτά αποδυναμώνουν τον παραδοσιακό κίνδυνο του «πολιτικού κύκλου». Οι επενδυτές ξέρουν ότι, ακόμη κι αν υπάρξουν βραχυπρόθεσμες εντάσεις, η χώρα διαθέτει δομικά χαρακτηριστικά που διασφαλίζουν την εξυπηρέτηση του χρέους.
Την ίδια ώρα, όμως, το «φάντασμα» της κρίσης χρέους που το 2010 έπληξε την Ελλάδα, σήμερα πλανάται πάνω από τη Γαλλία. Οι πολιτικές εξελίξεις στο Παρίσι και ο κίνδυνος υποβάθμισης του αξιόχρεου από τους διεθνείς οίκους (Fitch στις 12 Σεπτεμβρίου, DBRS στις 19, Scope Ratings στις 26 Σεπτεμβρίου, Moody’s τον Οκτώβριο και S&P τον Νοέμβριο), έχουν σημάνει συναγερμό στις αγορές. Σε συνδυασμό με τις χαμηλές αναπτυξιακές επιδόσεις σε Γερμανία και Γαλλία, αλλά και με τις γεωπολιτικές αναταράξεις, δημιουργείται ένα εύφλεκτο μίγμα για την Ευρωζώνη.
Η Ελλάδα δεν θα μείνει ανεπηρέαστη, καθώς οι οικονομίες της Ευρώπης είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ωστόσο, η θέση της χώρας δεν θυμίζει σε τίποτα το 2010. Σήμερα δανείζεται φθηνότερα (3,35%) από την Ιταλία (3,58%) και τη Γαλλία (3,49%), ενώ η απόσταση από τη Γερμανία (2,69%) έχει περιοριστεί σε λιγότερο από μία ποσοστιαία μονάδα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ανήλθε στα 403,2 δισ. ευρώ τον Ιούνιο, με μέσο επιτόκιο εξυπηρέτησης στο 1,33%. Η διάρθρωση είναι σαφώς ευνοϊκή: 16,5% βραχυπρόθεσμο, 10,1% μεσοπρόθεσμο και 73,4% μακροπρόθεσμο. Το μέσο κόστος εξυπηρέτησης παραμένει χαμηλό (1,75%), παρά τη λογιστική αύξηση που προκάλεσε η Eurostat με την καταγραφή αναβαλλόμενων τόκων από τα δάνεια του EFSF.
Όλα αυτά δείχνουν μια χώρα που, από το «κλαμπ των απελπισμένων», πέρασε στη «σκακιέρα των ισχυρών» – και μάλιστα σε μια στιγμή που οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία, μπαίνουν στο μικροσκόπιο.
