Μια καινοτόμο «φόρμουλα» επιδότησης κατοικιών ή και ένα νέο πανευρωπαϊκό “deal” (όπως το Ταμείο Ανάκαμψης ή το ReARM EU) ειδικά για τη Στέγαση, επιδιώκει η κυβέρνηση, για να αποκτήσουν περισσότεροι πρόσβαση σε σπίτια με προσιτές τιμές.
Η λύση «χτίζεται» συνδυάζοντας παλαιά ή νέα «υλικά», αλλά με νέες ιδέες: όχι τόσο όμως προγράμματα επιδότησης που αυξάνουν ζήτηση και τιμές, όσο ευέλικτα προγράμματα που θα προσφέρουν περισσότερα, μεγαλύτερα και πιο ελκυστικά σπίτια. Και ένα μικρό μέρος αν ενταχθεί στην αγορά, από τα περίπου 700-900 χιλιάδες σπίτια που παραμένουν κλειστά, «μπορεί να κάνουν τη διαφορά», όπως λένε στην κυβέρνηση.
Σύμφωνα με πληροφορίες του newmoney.gr στόχος της κυβέρνησης είναι κυρίως η δημιουργία ή ανακατεύθυνση προγραμμάτων, που θα αυξήσουν την προσφορά κατοικιών, προκειμένου να έχουν καλύτερες επιλογές και φθηνότερα σπίτια τα ελληνικά νοικοκυριά. Αυτό θα επιδιωχθεί σε δύο άξονες: ανασχεδιασμό του εθνικού ΕΣΠΑ, ή και ένα νέο ευρωπαϊκό ταμείο για τη στέγαση ενδεχομένως. Οι εξελίξεις θα «τρέξουν», κυρίως, από τον Δεκέμβριο εφέτος όπου αναμένεται η αναθεώρηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, μέχρι την άνοιξη του 2026 όπου θα έχει διαμορφωθεί η ευρωπαϊκή πολιτική για το Στεγαστικό.
Πανάκριβες «τρύπες» και «χρέπια»
Το πρόβλημα είναι γνωστό… Για πολλούς και διαφορετικούς λόγους (κατασκευαστικό κόστος, Airbnb, Golden Visa κλπ) η αγορά νεόδμητης κατοικίας έχει γίνει πανάκριβη -έως απαγορευτική- για τον μέσο Έλληνα.
Την ίδια στιγμή, σπίτια μένουν κενά και ερειπώνουν χωρίς φροντίδα και συντήρηση, κατάλληλες κατοικίες δεν υπάρχουν αρκετές και οι τιμές τους αυξάνονται, περισσότερο από όσο στα καινούργια! Από την άλλη, τα φθηνά δάνεια για αγορά κατοικίας «Σπίτι μου» ανεβάζουν τη ζήτηση και τις τιμές για όλους, ενώ τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης και ανακαίνισης δεν οδηγούν στο βαθμό που έπρεπε στην αύξηση προσφοράς κατοικιών.
Ποιο είναι το πλέον ανησυχητικό ίσως; Ότι για να μπορούν να πουληθούν σε πιο λογικές τιμές, στις νεόδμητες πολυκατοικίες που ανεγείρονται, κατασκευάζονται συνήθως πολύ μικρά διαμερίσματα, επιφάνειας μόλις 35 ή 50 ή έως 70 τμ το πολύ, που δεν διαθέτουν καν δεύτερο ή τρίτο υπνοδωμάτιο και θεωρούνται ακατάλληλες για οικογένειες που διαθέτουν -ή σκοπεύουν να αποκτήσουν- παιδιά, με ό,τι αυτό σημαίνει και για το δημογραφικό πρόβλημα.
Ενώ αντίστοιχα, μεγαλύτερα διαμερίσματα παλαιότητας τα οποία εντάχθηκαν σε προγράμματα ανακαίνισης ή ενεργειακής αναβάθμισης, δεν αποτελούν ελκυστική λύση κατοικίας για οικογένειες διότι, ενώ κοστίζουν πανάκριβα, οι πολυκατοικίες, οι κοινόχρηστοι χώροι ή και η ευρύτερη περιοχή τους συνολικά, παραμένουν εξαιρετικά υποβαθμισμένες ή απαιτούν υψηλά έξοδα συντήρησης μετά την αγορά (πχ αλλαγή ασανσέρ κλπ) καθιστώντας αποτρεπτική την απόκτησή τους.
Καθώς η «ψαλίδα» τιμών μεταξύ παλαιών και νέων κατοικιών έχει κλείσει ανησυχητικά δημιουργώντας κινδύνους «φούσκας», στην κυβέρνηση σχεδιάζουν νέα προγράμματα με μεγαλύτερες ευελιξίες, που θα απαντούν στα προβλήματα που διαπιστώνονται.
Τους άξονες που θα κινηθούν οι αποφάσεις προδιάγραψε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά τη Σύνοδο Ηγετών την Πέμπτη. Όπως τόνισε «αυτή η συζήτηση έγινε για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο (…) Αυτά είναι ζητήματα, πρωτίστως, εθνικής πολιτικής. Πιστεύω όμως ότι η Ευρώπη έχει έναν ρόλο να παίξει, δίνοντάς μας σε πρώτη φάση μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση, ενδεχομένως, ευρωπαϊκών προγραμμάτων, παραδείγματος χάρη για επισκευές σπιτιών, χωρίς να είμαστε αυστηρά περιορισμένοι αυτές οι επισκευές να αφορούν μόνο ενεργειακή αναβάθμιση».
Ωστόσο οι λύσεις προϋποθέτουν ευρύτερο σχεδιασμό: ελκυστικότερα οικονομικά κίνητρα από τη μια, αλλά και πιο σύνθετες παρεμβάσεις που δεν περικλείονται αποκλειστικά «στους τέσσερις τοίχους» ενός σπιτιού που ανακαινίζεται και αναβαθμίζεται.
Όπως τόνισε ο πρωθυπουργός μετά τη Σύνοδο Κορυφής «ήταν μια ευκαιρία να μπορέσουμε να συζητήσουμε και να συγκρίνουμε και τις εμπειρίες μας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μάλιστα, ζήτησα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μπορέσει να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων για να μπορέσουμε να εξετάσουμε, να παρουσιάσουμε, να συζητήσουμε με άλλες χώρες ποιες πολιτικές ήταν αποτελεσματικές, ποιες δεν είναι».
