Ελεγχοι νέου τύπου σε γνωστούς -και όχι μόνο- influencers πραγματοποιεί η Εφορία, χρησιμοποιώντας νέα «όπλα» που θα εντοπίσουν αδήλωτα έσοδα μέσα από συνεργασίες οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να έχουν επιχειρηματικό χαρακτήρα.
Οι ελεγκτές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης, έχουν εξαπολύσει τριγωνικούς ελέγχους χρησιμοποιώντας προηγμένους αλγόριθμους και Τεχνητή Νοημοσύνη για να εντοπίσουν αδήλωτα έσοδα. Στο στόχαστρο μπαίνουν οι πιο γνωστοί influencers, αλλά και οι επιχειρήσεις που συνεργάζονται μαζί τους, με στόχο να ξετυλιχθεί το κουβάρι της φοροδιαφυγής μέσα από το Instagram, το TikTok και το Facebook.
Το νέο εργαλείο ανάλυσης που εφαρμόζει η ΑΑΔΕ δεν αφήνει περιθώρια διαφυγής. Γίνονται σαρωτικές διασταυρώσεις ανάμεσα στα φορολογικά και περιουσιακά στοιχεία των influencers, στις ροές χρήματος από τις εμπορικές συνεργασίες τους και στα τραπεζικά τους δεδομένα. Παράλληλα, συγκρίνονται οι δηλωμένες αποδοχές με τις πολυτελείς αγορές τους, ενώ εξετάζεται κάθε συναλλαγή που έχει πραγματοποιηθεί χωρίς την απαραίτητη φορολογική κάλυψη. Η ΑΑΔΕ σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα πρωτοποριακό λογισμικό που σαρώνει τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εντοπίζοντας πιθανά περιστατικά φοροδιαφυγής. Στο στόχαστρο μπαίνουν πέντε διαφορετικές κατηγορίες influencers, ανάλογα με το μέγεθος της επιρροής τους και τα εισοδήματα που αποκομίζουν από εμπορικές συνεργασίες:
2/Micro Influencers: Από 10.000 έως 50.000 ακολούθους, με έσοδα 30 έως 200 ευρώ ανά ανάρτηση.
3/Mid-Tier Influencers: Από 50.000 έως 500.000 ακολούθους, με έσοδα 80 έως 650 ευρώ ανά ανάρτηση.
4/Macro Influencers: Από 500.000 έως 1.000.000 ακολούθους, με απολαβές 150 έως 1.500 ευρώ ανά ανάρτηση.
5/Mega Influencers: Ξεπερνούν το 1.000.000 ακολούθους και θεωρείται ότι κερδίζουν πάνω από 1.500 ευρώ ανά ανάρτηση.
Η επιχείρηση ελέγχου δεν περιορίζεται μόνο σε φυσικά πρόσωπα, αλλά επεκτείνεται και σε επιχειρήσεις που πωλούν αγαθά και υπηρεσίες μέσω social media χωρίς να εκδίδουν αποδείξεις και τιμολόγια.
Οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ χρησιμοποιούν ένα νέο προηγμένο σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης που συλλέγει και διασταυρώνει πληροφορίες από τα social media προκειμένου να εντοπίσει περιπτώσεις φοροδιαφυγής. Το λογισμικό αυτό παρακολουθεί παράγοντες όπως:
- Εμπορικές συνεργασίες: Αναλύει αν ένας influencer έχει συνεργασίες με εταιρείες και αν δηλώνει στην Εφορία τις αμοιβές που λαμβάνει.
- Συχνότητα διαφημίσεων: Καταγράφει τη συχνότητα με την οποία γίνονται προωθητικές αναρτήσεις και ελέγχει αν υπάρχει επίσημη φορολογική καταγραφή των εσόδων.
- Πολυτελής διαβίωση: Εξετάζει αν το lifestyle των influencers συμφωνεί με τα δηλωθέντα εισοδήματά τους. Πολυτελείς διακοπές, ακριβά αυτοκίνητα και lifestyle που δεν ταιριάζει με τις δηλωθείσες απολαβές τους αποτελούν βασικό κριτήριο.
- Συμμετοχή σε e-shops: Αναλύει τη σύνδεση μεταξύ influencers και διαδικτυακών καταστημάτων, εξετάζοντας αν τα εισοδήματα που παράγονται δηλώνονται κανονικά.
Οι έλεγχοι δεν γίνονται μόνο μέσω του λογισμικού, αλλά και με φυσικές διασταυρώσεις, όπως παρακολούθηση οικονομικών συναλλαγών, αξιοποίηση δεδομένων από εταιρείες μεταφορών και online πληρωμών, καθώς και ανάλυση τραπεζικών λογαριασμών.
Σύμφωνα με στοιχεία από προηγούμενους ελέγχους:
- Το 100% των influencers έχει εμπορική δραστηριότητα, αλλά μόλις το 25% αποκαλύπτει ξεκάθαρα στο κοινό ότι οι αναρτήσεις του έχουν διαφημιστικό χαρακτήρα.
- Το 50% των influencers δεν δηλώνει σαφώς την εμπορική του ταυτότητα στις πλατφόρμες όπου δραστηριοποιείται.
- Από τους influencers που διαθέτουν e-shops μόλις το 50% είναι εγγεγραμμένοι στο ΓΕΜΗ.
Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση γνωστού influencer που κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο 270.000 ευρώ, καθώς μέσω της διαδικτυακής του παρουσίας πουλούσε ρούχα και αξεσουάρ χωρίς να εκδίδει φορολογικά παραστατικά. Ο έλεγχος αποκάλυψε πως μέσα σε δύο έτη είχε αποκρύψει έσοδα ύψους 350.000 ευρώ.
Το νέο φαινόμενο της φοροδιαφυγής μέσω Διαδικτύου προβληματίζει έντονα τις Αρχές. Το 2024 ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου ανήλθε σε 31,5 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 25,8% σε σύγκριση με τα 25 δισ. ευρώ του 2023. Παράλληλα, το ποσοστό των επιχειρήσεων με 10 ή περισσότερους εργαζόμενους που έλαβαν παραγγελίες μέσω Διαδικτύου αυξήθηκε από 20,6% το 2023 σε 23,7% το 2024. Αυτή η αύξηση αντικατοπτρίζει τη συνεχιζόμενη στροφή των επιχειρήσεων προς τις ψηφιακές πωλήσεις. Οσον αφορά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, το 2024 το 58% των Ελλήνων ηλικίας 16-74 ετών πραγματοποίησε τουλάχιστον μία διαδικτυακή αγορά, ποσοστό που παρέμεινε σταθερό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Οι influencers που θα εντοπιστούν να φοροδιαφεύγουν θα βρεθούν αντιμέτωποι με σοβαρές κυρώσεις, όπως τσουχτερά πρόστιμα, ανάλογα με το ύψος των αδήλωτων εισοδημάτων, αναδρομική φορολόγηση των ποσών που αποκρύφτηκαν κ.ά.
Για τη μελλοντική επιχειρηματική δραστηριότητά τους θα λάβουν επιστολή, στην οποία θα:
α/ Επισημαίνεται η νομοθεσία της Ε.Ε., καθώς και το Ελληνικό Δίκαιο για την προστασία του καταναλωτή, που ισχύουν στις περιπτώσεις των εμπορικών επικοινωνιών όλων των influencers.
β/ Υπογραμμίζονται τα σημεία στις αναρτήσεις των influencers που χρήζουν βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά τις περιπτώσεις γνωστοποίησης (disclosure) της εμπορικής επικοινωνίας με σκοπό την προώθηση προϊόντων/υπηρεσιών. Στόχος είναι η συμβολή στη διαμόρφωση μιας σωστής εμπορικής επικοινωνίας με το καταναλωτικό κοινό, η οποία θα διέπεται από διαφάνεια.
γ/ Προτείνονται συστάσεις για τη χρήση της κατάλληλης επισήμανσης, δεδομένου ότι η εμπορική επικοινωνία για την προώθηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας πρέπει να προβάλλεται με τρόπο που να καθιστά άμεσα ξεκάθαρο στο καταναλωτικό κοινό ότι πρόκειται για διαφημιστική ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτό, οι influencers θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα hashtags #διαφήμιση, #advertisement ή #advertising, καθώς και τα ειδικά εργαλεία γνωστοποίησης που διατίθενται από τις ίδιες τις πλατφόρμες, όπως «συνεργασία επί πληρωμή», «συνεργασία επ’ αμοιβή», «paid partnership», ώστε να διασφαλίζεται ότι το καταναλωτικό κοινό γνωρίζει πως η επικοινωνία για την προώθηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας έχει διαφημιστικό περιεχόμενο.
