Το σκηνικό και οι αριθμοί παραμένουν πανομοιότυπα, αρχής γενομένης από τα χρόνια της πανδημίας, ενώ το μόνο που άλλαξε φέτος είναι ότι οι εργαζόμενοι που φτάνουν από τρίτες χώρες μένουν ελάχιστα στην Ελλάδα και φεύγουν… νύχτα και παράνομα για την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προσδοκώντας καλύτερες αμοιβές και παροχές.
Ειδικότερα, οι κατασκευαστικοί όμιλοι που έχουν αναλάβει έργα ύψους 20 δισ. αναζητούν επιπλέον 55.000 χέρια τη διετία 2024-2025 και συνολικά 250.000 εργαζόμενους, με έμφαση στους εξειδικευμένους μηχανικούς και τεχνίτες για να αντεπεξέλθουν χωρίς καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων. Μεγάλη έλλειψη σημειώνεται σε ηλεκτροσυγκολλητές, υδραυλικούς, μαραγκούς και χειριστές βαρέων μηχανημάτων.
Τουρισμός
Στη βιομηχανία λείπουν εργάτες αποθήκης, συσκευασίας, χειριστές κλαρκ, στον τουρισμό και την εστίαση αναζητούνται καμαριέρες, σεφ, therapy spa και front office υπάλληλοι, ενώ… με το τουφέκι κυνηγούν οι εταιρείες τεχνολογίας προγραμματιστές και άλλες υψηλών προσόντων ειδικότητες.
Το βασικό ερώτημα γιατί οι Ελληνες εποχικοί στον τουρισμό αρνούνται να στελεχώσουν τις επιχειρήσεις έχει απαντηθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια.
«Οι αιτήσεις για επαναπρόσληψη προσωπικού είναι κατά 10% μειωμένες από πέρυσι και αυτό είναι ένα πρώτο δείγμα ότι θα αντιμετωπίσουμε και φέτος σοβαρό πρόβλημα ελλείψεων προσωπικού. Η βασική αιτία των ελλείψεων είναι τα εξαντλητικά ωράρια και οι κακοπληρωμένες θέσεις», τονίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Τουρισμού-Επισιτισμού Γιώργος Χότζογλου. «Οι εποχικοί δουλεύουν χωρίς ρεπό 15 ώρες την ημέρα. Δυσεύρετες οι καμαριέρες, οι οποίες φεύγουν νύχτα γιατί ο ξενοδόχος τις υποχρεώνει μέσα στο ωράριό τους να καθαρίσουν 25 δωμάτια λόγω της έλλειψης προσωπικού. Ομολογουμένως, η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας που έχει ήδη ξεκινήσει επίσημα θα δημιουργήσει πλέγμα προστασίας στο ωράριο. Το ίδιο θα συμβεί και με τη διάταξη για τη μείωση των εισφορών για την επιπλέον εργασία για Σαββατοκύριακα, αργίες και νυχτερινά. Θα δούμε ξαφνικά υπό την απειλή του προστίμου να δηλώνονται πολλαπλάσιες υπερωρίες που σήμερα υποκρύπτονται. Ομως, παρά τα θετικά μέτρα, και πάλι οι εργαζόμενοι αρνούνται να δουλέψουν. Προτιμούν να πιάσουν δουλειά ως delivery ή υπάλληλοι σε σούπερ μάρκετ. Θέλουν καλύτερες συνθήκες και αμοιβές», συμπληρώνει.
Oι μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες που εγκρίνει η κυβέρνηση -φέτος εγκρίθηκαν 89.000- σύμφωνα με τους επιχειρηματίες είναι σταγόνα στον ωκεανό. Συνήθως οι εργαζόμενοι που έρχονται με νόμιμες διαδικασίες είναι από τις Ινδίες, τις Φιλιππίνες, το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ, το Νεπάλ και την Αίγυπτο. Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να εισέρχονται παράνομα, αφού τα μεγάλα εργοτάξια έχουν γεμίσει από εργαζόμενους από την Αφρική, με το σκεπτικό ότι τα έργα πρέπει να προχωρήσουν.
Οι ξένοι εργαζόμενοι
Το παράδοξο είναι ότι ενώ οι εγκρίσεις για παράδειγμα στον τουρισμό έχουν πλαφονάρει, δηλαδή έχουν εγκριθεί οι 6.000-7.000 θέσεις που αναλογούν στον κλάδο, οι υποψήφιοι εργαζόμενοι… αγνοούνται καθώς ζουν ακόμα την οδύσσεια της γραφειοκρατικής διαδικασίας. Μέχρι να αναλάβουν εργασία στην Ελλάδα, συχνά Αύγουστο – Σεπτέμβριο, δώρον άδωρον, αφού η τουριστική περίοδος βρίσκεται στο τέλος της.
Επιχειρηματίας του τουρισμού στην Κρήτη αναφέρει ότι έχει πάρει έγκριση για 15 θέσεις εξειδικευμένων με πιστοποιημένες γνώσεις από σχολές σεφ και bartender και έχουν πιάσει δουλειά μόνο δύο. «Το πρόβλημα δεν είναι πόσοι παίρνουν το πράσινο φως αλλά πόσοι καταφέρνουν να έρθουν στην Ελλάδα. Από τις 90.000 μετακλήσεις που εγκρίθηκαν ζήτημα είναι αν καταφέρουν να έρθουν οι 20.000», επισημαίνει.
Η όλη διαδικασία, ξεκινώντας από τα αιτήματα που καταγράφονται στον ενιαίο πίνακα για μετακλήσεις και τις πρεσβείες-προξενεία που εκδίδουν τη βίζα έως ότου πατήσει το πόδι του ο εργαζόμενος στην Ελλάδα, καθυστερεί συνήθως έξι μήνες. Επιπλέον, απαιτείται άλλος ένας μήνας έως ότου εκδοθούν ο ΑΦΜ και ο ΑΜΚΑ για να μπορέσει να εργαστεί ο αλλοδαπός. Αποτέλεσμα της χρονοβόρας γραφειοκρατίας είναι σε πολλές περιπτώσεις ο εργαζόμενος να είναι διαθέσιμος για απασχόληση τον Αύγουστο, όταν έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η τουριστική σεζόν.
«Εχει χαθεί η μπάλα για ακόμα μια χρονιά. Τώρα θα έπρεπε να ετοιμάζουμε τις λίστες για τους μετακλητούς του 2026 και όχι να αναζητούμε τους εργαζόμενους του φετινού καλοκαιριού. Ενα πρώτο βήμα πάντως έγινε με τον ενιαίο πίνακα των αναγκών σε μετακλήσεις για όλη τη χώρα που αντικατέστησε τις λίστες στις αποκεντρωμένες υπηρεσίες, μια διαδικασία που καθυστερούσε πολύ. Ωστόσο, θα πρέπει να λειτουργήσει μια πλατφόρμα όχι αργότερα από τον Οκτώβριο του 2025, όπου θα αναρτώνται οι ανάγκες σε προσωπικό. Επίσης, πρέπει να ενισχυθούν με προσωπικό οι πρεσβείες και τα προξενεία για να μην καθυστερούν την έγκριση της βίζας και να υπογραφούν περισσότερες διακρατικές συμφωνίες. Εμείς ως Ενωση Ξενοδόχων Χαλκιδικής οργανώσαμε “Ημέρες Καριέρας” σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Μετάδραση για να προσλάβουμε πολιτικούς πρόσφυγες στα ξενοδοχεία. Τους εκπαιδεύσαμε για να αποκτήσουν δεξιότητες. Ομως το πρόβλημα που δεν έχει αντιμετωπιστεί είναι τι θα κάνουν αυτοί οι άνθρωποι μετά τον Οκτώβριο. Πού θα δουλέψουν; Ενώ στη δομή έχουν ένα κρεβάτι και ένα πιάτο φαγητό. Ενα ακόμη πρόβλημα είναι ότι πολλοί από τρίτες χώρες χωρίς εξειδίκευση και προϋπηρεσία, ενώ παίρνουν αμοιβή έως και 1.200 ευρώ τον μήνα έχουν μεγαλύτερες μισθολογικές απαιτήσεις, συνεχίζοντας τον φαύλο κύκλο των αποχωρήσεων και της νέας αναζήτησης εργαζομένων στο ζενίθ της σεζόν», τονίζει ο κ. Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδοχείων Χαλκιδικής.
Ωστόσο, φέτος έχει ενταθεί το φαινόμενο οι εργαζόμενοι από τρίτες χώρες να… την κοπανάνε λίγες μέρες αφότου φτάσουν στην Ελλάδα αναζητώντας μέσω των κυκλωμάτων, κυρίως της χώρας τους, μια καλύτερη τύχη στις άλλες χώρες τις Ευρώπης.
Σωρεία προβλημάτων
Η βασική αιτία είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων εργοδοτών -όχι όλοι βεβαίως- δεν τους εξασφαλίζουν τις στοιχειώδεις παροχές στέγασης και διατροφής. Οι εν λόγω αλλοδαποί έχουν πληρώσει στα γραφεία ευρέσεως εργασίας περίπου 15.000 δολάρια για να έρθουν στην Ελλάδα. Οι πηγές χρηματοδότησής τους είναι τρεις: α) Μαζεύει όλο το χωριό προκειμένου ένας να φύγει και να στέλνει λεφτά, β) παίρνει τραπεζικό δάνειο και γ) απευθύνεται σε τοκογλύφους.
Ερχόμενοι εδώ ελπίζουν να δημιουργήσουν σιγά-σιγά ένα κομπόδεμα. Ομως, αν πρέπει να πληρώνουν για στέγη και διατροφή από τα 880 ευρώ που είναι ο μισθός τους, τους μένουν τα 500 ευρώ. Αυτή δεν είναι η καλύτερη συνθήκη, αφού και στη χώρα τους μπορούν να εξασφαλίσουν μισθούς 250 ευρώ. Γι’ αυτό 5-6 στους 10 φεύγουν παράνομα από την Ελλάδα.
Ομως και οι καλοί εργοδότες, που φροντίζουν τους αλλοδαπούς, αντιμετωπίζουν σωρεία προβλημάτων. «Τους βρίσκουμε στέγη, τους ταΐζουμε, τους ποτίζουμε και προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε να ενσωματωθούν στις τοπικές κοινωνίες», επισημαίνει στέλεχος κατασκευαστικής εταιρείας που δραστηριοποιείται σε έργα της περιφέρειας. «Συχνά αντιμετωπίζουμε θέματα που δεν έχουν προηγούμενο – και όχι μόνο πλαστά έγγραφα ή άλλες παρατυπίες. Για παράδειγμα, ενώ προβλέπεται η ειδικότητα του οδηγού, οι εργαζόμενοι π.χ. από το Βιετνάμ δεν μπορούν να λάβουν την απαιτούμενη πιστοποίηση, με αποτέλεσμα ενώ έρχονται στην Ελλάδα να μην μπορούν να εργαστούν στη θέση για την οποία έγινε η μετάκλησή τους», προσθέτει.
Κύκλοι του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου επισημαίνουν ότι προωθείται σύντομα νομοθετική πρωτοβουλία για: α) να απλοποιηθούν και να ψηφιοποιηθούν οι διαδικασίες για έκδοση ΑΦΜ και ΑΜΚΑ των αλλοδαπών, β) σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών να ενισχυθούν σε προσωπικό οι πρεσβείες ώστε να αποσυμπιεστεί ο φόρτος εργασίας.
Τα εμπόδια
Γνώστης των προβλημάτων, ο κ. Βαγγέλης Κανελλόπουλος, CEO της WorkInGreece.Io, της πλατφόρμας που βοηθάει να στηθούν γέφυρες μεταξύ εργαζομένων από τρίτες χώρες και επιχειρήσεων, σταχυολογεί τα τρία σημαντικότερα εμπόδια στη διαδικασία των μετακλήσεων:
1/ Χρονική καθυστέρηση: Η διαδικασία μετάκλησης διαρκεί ακόμη 4 έως 6 μήνες. Αυτός ο χρόνος αναμονής αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα για τις ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά όταν άλλες ευρωπαϊκές χώρες -όπως η Κροατία- ολοκληρώνουν αντίστοιχες διαδικασίες σε 1,5 με 2 μήνες.
2/ Υψηλά ποσοστά απόρριψης στις πρεσβείες: Ακόμα και πλήρως καταρτισμένοι υποψήφιοι με πιστοποιήσεις και εμπειρία απορρίπτονται από τις ελληνικές πρεσβείες με ποσοστά που κυμαίνονται από 40% έως και 80%, γεγονός που δημιουργεί ανασφάλεια και απογοήτευση στους υποψήφιους και τις ελληνικές επιχειρήσεις.
3/ Ελλείψεις παροχών και παράνομες αναχωρήσεις: Πολλοί εργαζόμενοι που φτάνουν στην Ελλάδα καταλήγουν να φεύγουν παράνομα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. παραβιάζοντας τη Visa τους. Βασικός λόγος είναι το κόστος διαβίωσης και ταξιδιού (π.χ. αεροπορικά εισιτήρια, διαμονή, διατροφή, ακόμα και τα έξοδα έκδοσης Visa), το οποίο σε πολλές περιπτώσεις επωμίζονται οι ίδιοι, με αποτέλεσμα να τους απομένει καθαρό εισόδημα περίπου 500 ευρώ/μήνα, ποσό που είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
«Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρότυπο», συμπληρώνει ο κ. Κανελλόπουλος. «Απαιτείται δομική μεταρρύθμιση και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων -κυβέρνησης, εργοδοτών, κοινωνικών εταίρων- ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο θεσμός. Η χώρα μας έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε διεθνές πρότυπο βιώσιμης και δίκαιης διαχείρισης της εργασιακής μετανάστευσης. Αυτό όμως θα συμβεί μόνο αν κινηθούμε αποφασιστικά, στοχευμένα και συντονισμένα».
