Νωρίτερα έρχεται στο προσκήνιο η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στη χώρα μας εξαιτίας της πίεσης που ασκούν το Δημογραφικό, η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Το θέμα θα τεθεί στο τραπέζι το 2027, με βάση τη μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής η οποία εκπονείται κάθε τρία χρόνια και θα αποτυπώσει, όπως δείχνουν τα στοιχεία, αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, η οποία δεν καταργήθηκε, από την 1/1/2024 τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται ανά τριετία, με βάση πάντα το προσδόκιμο ζωής. Από το 2010 έως το 2015 είχαμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής (περίπου 7 έως 12 μήνες). Ωστόσο την περίοδο 2015-2020 δεν σημειώθηκε αντίστοιχη αύξηση. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της πανδημίας το προσδόκιμο ζωής έχει υποχωρήσει οπότε, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, δεν απαιτείται προς το παρόν να ανοίξει συζήτηση για αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Μάλιστα η Ελλάδα βρίσκεται μέχρι σήμερα στο απυρόβλητο καθώς μετά την πίεση της τρόικας αυξήθηκαν κατά 2 έτη τα ηλικιακά όρια -στα 67 και στα 62– από 1/1/2013, πολύ περισσότερο δηλαδή από την αύξηση που θα προέκυπτε από την εφαρμογή του νόμου του 2010. Επιπλέον, με τον νόμο 4336/2015 αυξήθηκαν με βίαιο τρόπο και όλα τα ενδιάμεσα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης. Ενα ακόμα επιχείρημα για να μην ανοίξει η συζήτηση είναι ότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στην Ε.Ε. μαζί με τη Γαλλία (67 και 62 μετά τη μεταρρύθμιση Μακρόν) και την Ιταλία (67 και 64).
Ωστόσο, η πρόσφατη έκθεση της Ε.Ε. (Eurostat Αgeing Report Group 2024) αποτυπώνει στις προβολές της για την Ελλάδα αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 7-8 μήνες από το 2024 έως το 2030 και υποδεικνύει αύξηση των ορίων ηλικίας για τη χώρα μας στα 68,5 έτη -από 67 σήμερα- το 2030.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Eurostat η Ελλάδα, που το 2024 έχει γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης τα 67 και τα 62 για πρόωρη συνταξιοδότηση, το 2030 θα πρέπει να αυξήσει κατά ενάμισι έτος το γενικό όριο, στα 68,5, και για την πρόωρη συνταξιοδότηση κατά ένα έτος και τρεις μήνες, στα 63,3 έτη.
Οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι το 2050 το γενικό όριο στη χώρα μας θα πρέπει να φτάσει στα 70,5 έτη και με πρόωρη σύνταξη στα 65,5, ενώ το 2070 τα όρια ηλικίας θα πρέπει να αγγίξουν τα 72,5 και με πρόωρη σύνταξη τα 67,5 έτη. Αυτό σημαίνει ότι οι σημερινοί νέοι που θα μπουν στην αγορά εργασίας θα χρειαστεί να παραμείνουν περισσότερα χρόνια μέχρι την έξοδο προς τη σύνταξη.
Την αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας δεν αποκλείει ο δρ του Παντείου Πανεπιστημίου Βασίλης Μπέτσης, εκφράζοντας την ανησυχία του για το Δημογραφικό εξαιτίας της μείωσης των γεννήσεων: «Οι δημογραφικές προβολές και οι υποθέσεις εργασίας που έχει ήδη στείλει η Ε.Ε. στη χώρα μας δείχνουν ότι το 2024 δεν θα έχουμε πρόβλημα αφού δεν έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής», επισημαίνει ο κ. Μπέτσης και συνεχίζει: «Ωστόσο η έκθεση της Ε.Ε. για τη συνταξιοδοτική δαπάνη που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα έχει διαφοροποιήσει κάποιες παραδοχές. Δηλαδή οι προηγούμενες προβολές έδειχναν ότι το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται έναν χρόνο κάθε 10 χρόνια, που σημαίνει ότι θα πρέπει τα όρια ηλικίας να αυξάνονται 4-5 μήνες κάθε τρία χρόνια, όπως ορίζει άλλωστε και ο νόμος. Ομως οι τελευταίες προβολές δείχνουν ότι το προσδόκιμο αυξάνεται 1,3 έτη κάθε 10 χρόνια, που σημαίνει ότι τα όρια ηλικίας πρέπει να αυξάνονται κατά 8 μήνες κάθε τρία χρόνια. Δεν αποκλείω λοιπόν μετά το 2027 να υποχρεωθούμε σε κάποια αναπροσαρμογή των ορίων.
Παράλληλα, η ίδια έκθεση της Ε.Ε. δείχνει για το 2024 μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης στο 13% του ΑΕΠ από 14,5%. Αυτό οφείλεται στα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, δηλαδή στην αύξηση των ορίων ηλικίας, αλλά και στην ωρίμανση του νόμου Κατρούγκαλου που δίνει ως επί το πλείστον χαμηλότερες συντάξεις. Το ζητούμενο για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, δηλαδή για να μην αυξηθεί η γήρανση του πληθυσμού, είναι η αύξηση της γονιμότητας, κάτι που μάλλον θα παραμείνει απατηλή προσδοκία. Η μετανάστευση δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα γιατί έχει βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η Ε.Ε. και ο ΟΟΣΑ εκτιμούν ότι στην Ελλάδα μέχρι το 2070, λόγω βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να αυξηθεί το όριο ηλικίας κατά 5,5 έτη…».
Από την πλευρά τους, οι αρμόδιοι Ελληνες αξιωματούχοι αποκλείουν το ενδεχόμενο νέας αύξησης του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον, αφού η χώρα μας βρίσκεται σήμερα στην κορυφή των χωρών της Ε.Ε. όσον αφορά το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και τη μέση πραγματική ηλικία αποχώρησης από τον ενεργό εργασιακό βίο.
Ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Πάνος Τσακλόγλου τόνισε πρόσφατα: «Υπάρχουν κανόνες στη χώρα μας που συνδέουν το όριο συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο της επιβίωσης στα 65. Για την επόμενη τριετία δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή λόγω του ότι τα κέρδη των προηγούμενων ετών στο προσδόκιμο της επιβίωσης των ηλικιωμένων ουσιαστικά ανασχέθηκαν στα χρόνια της πανδημίας».
Πώς θα προσεγγίσει όμως τα επόμενα χρόνια το υπουργείο Εργασίας το ενδεχόμενο αύξησης των ορίων ηλικίας; Σύμφωνα με πληροφορίες, θα εξεταστούν δύο σενάρια, στο πρότυπο των ευρωπαϊκών χωρών που ακολουθούν το ίδιο σύστημα σύνδεσης του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Πρώτον, τα όρια μπορεί να αυξάνονται λίγο, έναν έως τρεις μήνες ετησίως, ώστε να μη γίνεται αισθητή η επιβάρυνση. Δεύτερον, θα περιμένουν μέχρι το προσδόκιμο ζωής να αυξηθεί κατά ένα στρογγυλό έτος ώστε να αυξηθούν αντίστοιχα και τα όρια. Ενστάσεις προβάλλουν ωστόσο οι ειδικοί στην ασφάλιση, τονίζοντας ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε «ζώνη ασφαλείας», καθώς τα όρια ηλικίας αυξήθηκαν απότομα τα προηγούμενα χρόνια.
«Εχουμε προεξοφλήσει τις υποχρεώσεις που είχαμε αναλάβει για την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης – και μάλιστα 15 και πλέον έτη νωρίτερα», επισημαίνει ο εργατολόγος, ειδικός για θέματα ασφάλισης Δημήτρης Μπούρλος. «Επομένως δεν υφίσταται κανένας λόγος για οποιαδήποτε περαιτέρω αύξηση των ηλικιακών ορίων, αφού είμαστε ήδη από τις χώρες με τα υψηλότερα όρια στην Ευρώπη».
