Κάθε φορά που μια φυσική καταστροφή χτυπάει κάποια περιοχή και αρχίζουν οι υπολογισμοί για το δημοσιονομικό κόστος των αποζημιώσεων, επανέρχεται η δημόσια συζήτηση στο θέμα της υποχρεωτικής ασφάλισης ακινήτων. Σε αυτή τη συζήτηση, οι κυβερνήσεις –επισήμως τουλάχιστον– δεν συμμετείχαν ποτέ. Ωστόσο, αυτή τη φορά το θέμα έφερε στο τραπέζι ο οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης. Και σωστά.
Η ανάγκη να υπάρξει καθολική ασφάλιση υπαγορεύεται από το γεγονός της αύξησης της συχνότητας και της έντασης των καταστροφικών φαινομένων, αλλά και του χαμηλού ποσοστού των ασφαλισμένων κατοικιών, που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ασφαλιστικής αγοράς κυμαίνεται μεταξύ 16%-20%. Το χαμηλό ποσοστό ασφάλισης – στην περιφέρεια το ποσοστό είναι ακόμη χαμηλότερο– αφήνει εκτεθειμένα στις ζημιές από φυσικά φαινόμενα τη συντριπτική πλειοψηφία των ακινήτων στη χώρα, παρά το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης, αλλά και το γεγονός ότι το κόστος της ασφάλισης είναι χαμηλό.
Πόσο κοστίζει
Το μέσο κόστος για την ασφάλιση κατοικίας στη χώρα μας, ανάλογα με την εταιρεία και το ύψος των απαλλαγών που μπορεί να περιέχει κάποιο συμβόλαιο, διαμορφώνεται μεταξύ 1,4-1,80 τοις χιλίοις για κατασκευές μετά το 2000 και αυξάνεται έως 1,65-2,1 τοις χιλίοις για παλαιότερες κατασκευές από το 1970 και μετά. Η τιμή αυτή είναι το ασφάλιστρο που πληρώνει κάποιος για να αγοράσει 1.000 ευρώ ασφαλισμένο κεφάλαιο. Το τελικό κόστος υπολογίζεται με βάση την αξία ανακατασκευής για κάθε 1.000 ευρώ ασφαλισμένης αξίας, που με βάση τις τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά κυμαίνεται μεταξύ 1.100 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως και 1.400 ευρώ ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής.
Ετσι, το κόστος για την ασφάλιση ενός ακινήτου επιφανείας π.χ. 80 τ.μ. αν πρόκειται για κατασκευή του 2000 διαμορφώνεται ετησίως κοντά στα 145 ευρώ τον χρόνο (υπολογισμένο με κόστος ανακατασκευής 1.300 ευρώ το τ.μ.). Αντίστοιχα για ένα μεγαλύτερο σπίτι, π.χ. 135 τ.μ., το κόστος ασφάλισης με βάση αξία ανακατασκευής 1.400 ευρώ το τ.μ. είναι 260 ευρώ τον χρόνο αν είναι κατασκευής του 2000 ή 310 ευρώ αν είναι του 1975.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ασφαλιστική πρακτική η βάση της ασφάλισης είναι η φωτιά και πάνω σε αυτή χτίζονται όλες οι πρόσθετες καλύψεις, όπως η ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών και ο σεισμός που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους για τη χώρα μας. Η φωτιά ως βασική κάλυψη μπορεί να έχει προκληθεί και άρα να αποζημιωθεί από οποιαδήποτε αιτία, είτε δηλαδή από εξωτερική, όπως η φωτιά σε δάσος, είτε από άλλη αιτία που σχετίζεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα εντός του σπιτιού, όπως η χρήση του τζακιού.
Στις πρόσθετες καλύψεις των φυσικών καταστροφών περιλαμβάνονται ζημιές από πλημμύρα, καταιγίδα, θεομηνία, ανεμοστρόβιλο κ.ά., οι περισσότερες από τις οποίες περιλαμβάνονται στα πλήρη πακέτα που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, παρέχοντας συνολική κάλυψη για τους σημαντικότερους κινδύνους.
Ενα σωστό ασφαλιστικό πακέτο περιλαμβάνει και την ασφάλιση του περιεχομένου της κατοικίας, δηλαδή όσα βρίσκονται εντός της κατοικίας, όπως τα έπιπλα, οι ηλεκτρικές συσκευές, ο ρουχισμός και πλήθος άλλων αντικειμένων, είτε είναι μεγάλης αξίας είτε όχι. Η εμπειρία άλλωστε δείχνει ότι στις περισσότερες ζημιές όπου δεν έχουμε ολική καταστροφή του κτιρίου, οι ζημιές στην οικοσκευή είναι περισσότερες από αυτές στο ακίνητο.
Οπως στη φωτιά που δεν θα πλήξει μόνο το κτίριο, αλλά και το εσωτερικό του, έτσι και στην πλημμύρα οι ζημιές που μπορεί να προκληθούν στα έπιπλα μπορεί να οδηγούν σε υψηλότερο κόστος αντικατάστασης και γι’ αυτό οι ειδικοί της ασφάλισης προτείνουν ένα πλήρες πακέτο καλύψεων.
Οπως και στην περίπτωση ασφάλισης της κατοικίας, όπου ο ασφαλισμένος πρέπει να δηλώσει την πραγματική αξία του σπιτιού τους με τις ακριβείς προδιαγραφές του, έτσι και στην ασφάλιση της οικοσκευής πρέπει να δηλώσει την αντιπροσωπευτική αξία τους. Η ασφαλιστική πρακτική αναγνωρίζει ένα ελάχιστο όριο για την ασφάλιση των αντικειμένων στο εσωτερικό ενός ακινήτου που είναι συνήθως τα 300-400 ευρώ το τ.μ. Ετσι, π.χ. σε ένα σπίτι 80 τ.μ. θεωρείται εύλογο ότι η αξία των επίπλων και των υπόλοιπων αντικειμένων είναι 32.000 ευρώ, αλλά αυτό είναι το όριο. Στην περίπτωση που κάποιος διαθέτει ακριβά έπιπλα, περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές από ένα μέσο νοικοκυριό, π.χ. πάνω από έναν ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τηλεοράσεις ή ακόμη και ρουχισμό μεγάλης αξίας, το σωστό είναι να το δηλώσει με ακρίβεια για να αποζημιωθεί στη σωστή αξία αντικατάστασής τους, ενώ ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί η ύπαρξη αντικειμένων εξαιρετικής αξίας, όπως τα κοσμήματα ή ένας πίνακας, περιπτώσεις που απαιτούν ειδική συνεννόηση με την εταιρεία.
Ποια είναι τα ακίνητα που δεν ασφαλίζονται και τα ψιλά γράμματα
Υπάρχουν χιλιάδες ακίνητα στην Ελλάδα που οι ασφαλιστικές δεν τα ασφαλίζουν ακόμη κι αν οι ιδιοκτήτες τους θα το επιθυμούσαν. Αυτό είναι ένα πρακτικό πρόβλημα που απαιτεί λύση, στην περίπτωση που αποφασιστεί τελικά η υποχρεωτική ασφάλιση.
Για παράδειγμα, η ασφαλιστική πρακτική εξαιρεί όσα σπίτια έχουν χτιστεί πριν από το 1960 αλλά και όσα κατασκευάστηκαν αυθαίρετα χωρίς οικοδομική άδεια, ακόμα και αν στη συνέχεια νομιμοποιήθηκαν. Οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι η πλειοψηφία, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 10% των κατοικιών της χώρας.
Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή των κατοικιών προ του 1960, η άρνηση της ασφάλισης έχει να κάνει με το γεγονός ότι τότε δεν υπήρχε αντισεισμικός κανονισμός και άρα δεν πληρούν τις αντισεισμικές προδιαγραφές για να ασφαλιστεί το ακίνητο από σεισμό.
Η δεύτερη κατηγορία, αυτή των αυθαιρέτων, αγγίζει ένα σημαντικό αριθμό κυρίως εξοχικών κατοικιών που χτίστηκαν στο παρελθόν χωρίς οικοδομική άδεια και άρα τα ακίνητα αυτά επίσης δεν διαθέτουν στατικές μελέτες και έτσι αποκλείονται της ασφάλισης σεισμού.
Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση όπου η νομιμοποίηση ή το αίτημα για ασφάλιση συνοδεύεται με στατική μελέτη μηχανικού που να βεβαιώνει ότι «ο φέρων οργανισμός τηρεί τις αντισεισμικές προδιαγραφές», προϋπόθεση που ανοίγει και τον δρόμο για την ασφαλιστική κάλυψη του ακινήτου.
Ενα βασικό στοιχείο που πρέπει κάποιος να προσέξει στο ασφαλιστήριο συμβόλαιό του είναι οι απαλλαγές, δηλαδή το όριο της ζημιάς πάνω από το οποίο παρεμβαίνει η ασφαλιστική εταιρεία για να αποζημιώσει.
Με βάση τον κανόνα, όσο μεγαλύτερες απαλλαγές προβλέπει το συμβόλαιο τόσο φθηνότερο είναι το ασφάλιστρο, αλλά η πρακτική της αγοράς είναι οι απαλλαγές να είναι μικρές, της τάξης των 300-500 ευρώ. Εξαίρεση αποτελεί ο σεισμός που προβλέπει 2% απαλλαγή με ελάχιστο τα 700-1.000 ευρώ, ανάλογα με την εταιρεία.
