Τα γεγονότα. Η Eθνική Λυρική Σκηνή είχε μια ωραία ιδέα. Να ανεβάσει σαν όπερα την εξαιρετική ταινία του Πάνου Κούτρα, η Στρέλλα. Υπενθυμίζεται ότι η ιστορία της Στρέλλας είναι για μια τρανς που ερωτεύεται έναν κατάδικο και που ζουν έναν έρωτα.
Αν και το θέμα θα μπορούσε να θεωρηθεί προκλητικό, δεν είναι μια ταινία για το κοινωνικό περιθώριο. Είναι μια ταινία που έχει σαν θέμα την ατομική πορεία προς την αποδοχή και την διεκδίκηση της κανονικότητας. Στην ταινία τον ρόλο της Στρέλλας έπαιζε μια πραγματική τρανς, η Μίνα Ορφανού.
Πάμε στη Λυρική τώρα. Το θέατρο έδωσε την εντολή για την παραγωγή και επειδή ο κεντρικός ρόλος είχε γραφτεί για επαγγελματία βαρύτονο και δεν βρέθηκε τρανς τραγουδίστρια που να μπορεί να αντεπεξέλθει φωνητικά σε αυτό, προσανατολίστηκαν με ρεαλισμό στο ότι ο ρόλος έπρεπε να ερμηνευτεί από άντρα. Χαμός…
Οταν ανακοινώθηκαν τα πρόσωπα για τους ρόλους, μια παραγωγός και οι συνεργάτες της αποχώρησαν, καταγγέλλοντας ότι η Λυρική δεν αναθέτει τον κεντρικό ρόλο σε τρανς, ενώ κάποιος κατηγόρησε τη Λυρική Σκηνή ότι θέλει να ανεβάσει μια “queer παράσταση” για να εξαργυρώσει πόντους προοδευτικότητας. Τρόμος στη Λυρική που αποφάσισε να μην ανεβάσει την παράσταση έως ότου βρεθεί τρανς βαρύτονος. Που είναι μάλλον απίθανο να βρεθεί.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Λυρικής, “αφουγκράστηκε τη συζήτηση που έχει ανοίξει στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αναφορικά με τη συμπεριληπτικότητα και την τρανς ορατότητα” και σκοπεύει να “διευρύνει τις ακροάσεις και για τον πρωταγωνιστικό ρόλο με στόχο να εξαντληθούν οι προσπάθειες –σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο– προκειμένου να βρεθεί μια διεμφυλική γυναίκα ερμηνεύτρια”.
Τα σχόλια
Η ιστορία προκάλεσε πλήθος σχολίων, αρνητικών για τις αντιδράσεις της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, των δικαιωματιστών και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με το βασικό επιχείρημα ότι οι ηθοποιοί δεν παίζουν τον εαυτό τους, υποδύονται και ανάλογα με το πόσο καλά υποδύονται, πείθουν ή δεν πείθουν και κάνουν ή όχι αγαπητό τον ρόλο. Δηλαδή αν ο ρόλος ήταν για αγρότη, θα έπρεπε να βρεθεί σώνει και καλά αγρότης βαρύτονος για να τον υποδυθεί; Διαφορετικά θα διαμαρτύρονταν η ΠΑΣΕΓΕΣ; Ενώ άλλοι έκαναν λόγο για μια προσπάθεια της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας να επιβάλλει μια πολιτική ορθότητα, στο όνομα της διόρθωσης της καταπίεσης που έχει υποστεί πολλά χρόνια.
Ο Μιχάλης Τσιντσίνης έγραψε στην Καθημερινή:
“Ο πολιτιστικός θεσμός προσχωρεί έτσι στην άποψη ότι το ίδιο το έργο (του) δεν αρκεί. Δεν αρκούν όσα παριστάνονται στη σκηνή (εν προκειμένω ο έρωτας ενός άνδρα και μιας διεμφυλικής γυναίκας). Αυτά είναι μόνο συμβολικά. Και τα μηνύματα της συμπεριληπτικότητας και της ορατότητας είναι ηθικώς πολύ σοβαρά για να τα εμπιστευθούμε στη γλώσσα των συμβόλων. Δεν αρκεί να παίζεις θέατρο.
Πρέπει και να αποδεικνύεις ότι είσαι αυτό που παίζεις. Τι σημαίνει αυτή η απαίτηση για κυριολεξία; Δεν χαράσσει μια υγειονομικού χαρακτήρα κανονιστική τάφρο γύρω από την τέχνη; Οι οπαδοί των κανόνων αναγνωρίζουν τον περιορισμό. Τον δικαιολογούν όμως ως αναγκαία πολιτισμική διόρθωση. Για αιώνες ο πατριαρχικός πολιτισμός έχει εξωθήσει στο περιθώριο τα διεμφυλικά άτομα. Τα αντιμετώπιζε και τα αντιμετωπίζει σαν αποδιοπομπαία και άρρωστα. Η διάκριση υπέρ τους είναι τώρα θεμιτή προκειμένου να διορθωθεί η αδικία· προκειμένου να επιτευχθεί “αντιστάθμιση μειονεκτημάτων”. Κι αυτό δεν αρκεί να επιδιώκεται με θετικές διακρίσεις στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας. Πρέπει να επιβληθεί παντού. Ακόμη και στην τέχνη.
Αυτή η συλλογιστική καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τέχνη είναι λειψή. Από μόνη της είναι παιδαγωγικώς ανεπαρκής για να περάσει το ορθό μήνυμα. Χρειάζεται την προληπτική καθοδήγηση ενός συνδικαλισμού, που θα φροντίσει να διασωληνώσει την αλληγορική γλώσσα της με την “πραγματική” πραγματικότητα. Δεν θα έπρεπε αυτό το ηθικό πρόγραμμα γείωσης της σκηνής να διευρυνθεί; Δεν θα έπρεπε να συμπεριλάβει όλα τα λάθη του πολιτισμού; Δεν θα όφειλε ας πούμε η Λυρική να αφουγκράζεται και την ΠΑΣΕΓΕΣ, ώστε όλους τους ρόλους αγροτών να τους υποδύονται πραγματικοί αγρότες;
Το βίωμα του ελεύθερου θεάτρου παραείναι ελεύθερο. Δεν αρκεί. Χρειάζεται κόφτης στο κάστινγκ. Χρειάζεται κήρυγμα.”
Από την πλευρά του ο Ηλίας Κανέλλης έγραψε στα Νέα:
“Η κωμική αυτή εξέλιξη δεν δείχνει απλώς σύγχυση. Αναδεικνύει και μια παρεξήγηση όσων αγωνίζονται για την περίφημη ταυτότητα φύλου: αν το ζήτημα είναι οι διακριτές ταυτότητες της ετερότητας, αν στόχος δεν είναι η συνύπαρξη σε μια κοινωνία που ενσωματώνει τη διαφορά στο πλαίσιο της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης ατομικοτήτων αλλά η συλλογική έκφραση της όποιας ταυτοτικής ομάδας έναντι των υπολοίπων, αν το ζήτημα είναι η ανάδειξη ενός φυλετισμού ως απάντηση σε αιώνες καταπίεσης, η ρήξη δηλαδή με την κανονικότητα, ας προχωρήσουν στο αδύνατο: ας αρχίσουν διορθώνοντας την τέχνη, φτιάχνοντας έναν ΛΟΑΤΚΙ+ ρεαλισμό, αντίστοιχο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Στη χώρα λειτουργούν με φανατισμό πολλά καθοδηγητικά ιερατεία. Στο όνομα της συμπεριληπτικότητας γεννήθηκε ακόμα ένα – με στόχο την επιβολή της πολιτικής ορθότητας στην όπερα. Ευτυχώς, ο Βέρντι έφυγε νωρίς.”
Ενώ η Ρούλα Γεωργακοπούλου σημείωσε στην ίδια εφημερίδα:
“Σχεδόν ταυτόχρονα με το πατατράκ της Στρέλλας στη Λυρική, είχαμε κάτι σχεδόν παρόμοιο σε τηλεοπτικό διαγωνισμό για μοντέλα. Λέω να αρχίσω με το δεύτερο. Οπου μια παρέα ανθρώπων της μόδας απέκλεισε από το τελικό στάδιο επιλογής μια τρανς υποψήφια, οδηγώντας την σε κατάρρευση on camera. Τις προηγούμενες μέρες οι ίδιοι άνθρωποι είχαν φροντίσει να της φουσκώσουν τα μυαλά με ιαχές του τύπου “Είσαι θεάρα!”, “Εσύ θ’ αλλάξεις την Ελλάδα!” κι άλλα τέτοια αμετροεπή, μολονότι η κοπέλα φαινόταν ότι δεν θα πάει μακριά, αλλά και τι έγινε; Συντομεύω. Δεν εκθέτεις σε υπερβολικές αναμονές ένα ευάλωτο άτομο μόνον και μόνον για να εξυπηρετήσεις μια αμφίβολη “diversity”, όταν μάλιστα το βλέπεις ότι δεν θα μπορέσεις να του αποδώσεις τα υπεσχημένα. Του διαλύεις τον ψυχισμό.
Παράλληλα με τα εκ προμελέτης, υπάρχουν και τα εξ αμελείας. “Κάζο Πενσάτο ή Κάζο Ατσιντέντε;” – όπως θα έλεγε ο Ηλίας Λογοθέτης στη Βαβυλωνία του Δ. Βυζάντιου. Το κάζο πάντως ήταν εκκωφαντικό και fortissimo. Συνοψίζω. Εδωσαν πήραν οι δικαιωματιστές, τα κατάφεραν τελικά να οδηγήσουν προς ματαίωση τη νέα παραγωγή της Λυρικής που ήταν βασισμένη στην εκπληκτική “Στρέλλα” του εκπληκτικού Πάνου Κούτρα, επειδή ο πρώτος ρόλος δεν δόθηκε σε τρανς γυναίκα όπως απαιτεί το σενάριο.
Και πώς να δοθεί δηλαδή; Υπάρχουν άραγε τρανς λυρικές πρωταγωνίστριες και δεν το ‘ξερε η Εναλλακτική σκηνή της Λυρικής; Πόσο εναλλακτικός μπορεί να είσαι για να μην υπολογίζεις καθόλου ενδεχόμενη τρύπα στο πρόγραμμά σου καθώς και την κακοφωνία που θα ξεσήκωνε κάτι τέτοιο – πράγμα εντελώς δυσανάλογο με τον καταστατικό σου ρόλο;
Ειλικρινά δεν νομίζω ότι το έργο του Πάνου Κούτρα θα πάθει τίποτα με τη ματαίωση ούτε κι ότι θα πέσει από τον ουρανό καμιά τρανς πριμαντόνα για να καλύψει τη στραβοτιμονιά των διαμαρτυρομένων. Κανένα κίνημα δεν έμαθε οδήγηση χωρίς να καβαλήσει πεζοδρόμιο. Η πιο αξιότιμη όμως εθνική μας σκηνή δεν επιτρέπεται να συλλογάται ερήμην των δεδομένων προτάσσοντας την όποια ατζέντα της. Οφείλει, ούτως ειπείν, να μην προετοιμάζει ήττες αποφεύγοντας, κατά το δυνατόν, την αμεριμνησία στον προγραμματισμό της. Οχι γιατί θα την κάνουμε ντα. Αλλά γιατί μας καίει και μας κόφτει να παραμείνει αξιότιμη. Τουλάχιστον αυτή.”
Πηγή: thetoc.gr
