Τουλάχιστον επτά κλινικές στην Ελλάδα έχουν λάβει σπέρμα από Δανό δότη, ο οποίος φαίνεται να φέρει γονίδιο που προκαλεί καρκινογενέσεις, σύμφωνα με διεθνή έρευνα.
Τον Νοέμβριο του 2020, γιατρός στη χώρα μας με εξειδίκευση στον παιδικό καρκίνο –που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας– εντόπισε τη μετάλλαξη TP53 σε τρία παιδιά μίας οικογένειας στην Ελλάδα. Τα παιδιά είχαν γεννηθεί μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης σε ελληνικές κλινικές, με σπέρμα από τον συγκεκριμένο δότη. Ένα από αυτά έχει ήδη νοσήσει από καρκίνο.
Το 2023, ο ίδιος γιατρός εντόπισε και τέταρτο παιδί, επίσης γεννημένο από σπέρμα του ίδιου δότη, το οποίο φέρει την ίδια μετάλλαξη.
Ο δότης, χωρίς να το γνωρίζει, έφερε γενετική μετάλλαξη που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Έχει αποκτήσει τουλάχιστον 197 παιδιά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ορισμένα από αυτά έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους, ενώ μόνο λίγα άτομα που κληρονομούν τη μετάλλαξη ενδέχεται να αποφύγουν την εκδήλωση καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας, που διέθεσε το σπέρμα, παραδέχθηκε ότι το υλικό χρησιμοποιήθηκε για τη γέννηση υπερβολικά πολλών παιδιών σε ορισμένες χώρες, γεγονός που παραβιάζει τις συστάσεις για περιορισμό του αριθμού απογόνων ανά δότη.
Η έρευνα και τα ευρήματα
Η υπόθεση αποκαλύφθηκε έπειτα από κοινή έρευνα 14 δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, μεταξύ των οποίων και το BBC, στο πλαίσιο του Investigative Journalism Network της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης.
Το σπέρμα προερχόταν από ανώνυμο άνδρα, ο οποίος πληρωνόταν για να δωρίζει υλικό όσο ήταν φοιτητής, ξεκινώντας από το 2005. Το σπέρμα του χρησιμοποιήθηκε από γυναίκες επί περίπου 17 χρόνια. Ο ίδιος παραμένει υγιής και είχε περάσει επιτυχώς όλους τους ελέγχους αξιολόγησης δωρητών.
Η γενετική μετάλλαξη TP53
Ωστόσο, το DNA σε ορισμένα από τα κύτταρά του είχε υποστεί μετάλλαξη, η οποία επηρέασε το γονίδιο TP53 – κρίσιμο για την αποτροπή εκφυλισμού των κυττάρων σε καρκινικά. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματός του δεν φέρει τη μεταλλαγμένη μορφή του γονιδίου, όμως έως και το 20% του σπέρματός του περιέχει τη μεταλλαγμένη εκδοχή.
Κάθε παιδί που συλλαμβάνεται από σπερματοζωάριο με τη συγκεκριμένη μετάλλαξη κληρονομεί το γενετικό ελάττωμα σε κάθε κύτταρο του οργανισμού του, αυξάνοντας δραματικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
