Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν το ECDC και ο ΠΟΥ για την ευλογιά των πιθήκων – Η ασθένεια μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους – Μπορεί όμως να μεταδοθεί και από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Σε έξαρση βρίσκεται το mpox, παλαιότερα γνωστό ως ευλογιά των πιθήκων. Πριν από περίπου δύο εβδομάδες ανιχνεύτηκε η πρώτη έξαρση στο Ηνωμένο Βασίλειο προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στους ειδικούς της δημόσιας υγείας. Μετά από την ανίχνευση της αύξηση των κρουσμάτων, η διασπορά αυξάνεται με την μεταδοτικότητα να παραμένει άγνωστη.
Δεδομένης της ταχείας έξαρσης, ο ΠΟΥ κήρυξε το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού. Υπενθυμίζεται ότι και τον Ιούλιο του 2022 ο ΠΟΥ είχε κηρύξει παγκόσμιο συναγερμό αλλά περίπου έναν χρόνο αργότερα, τον Μάιο του 2023, τον ήρε.
Σημειώνεται ότι οι επιστήμονες πέραν της έξαρσης ανησυχούν για την εξάπλωση ενός νέου στελέχους που εντοπίστηκε στο Κογκό τον Σεπτέμβριο του 2023 και ονομάστηκε Clade Ib. Το στέλεχος αυτό είναι πιο θανατηφόρο και μεταδίδεται ευκολότερα.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια ιογενής νόσος που προκαλεί συμπτώματα οξείας ιογενούς λοίμωξης (όπως: πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους) και στο δέρμα εμφανίζεται εξάνθημα με βλατίδες ή φυσαλίδες.
Το 2022, για πρώτη φορά, αναφέρθηκε μεγάλος αριθμός κρουσμάτων στην Ε.Ε. αλλά και παγκοσμίως σε χώρες στις οποίες η νόσος δεν ήταν κοινή. Πάνω από 20.000 κρούσματα αναφέρθηκαν στην Ε.Ε. / στον ΕΟΧ κατά τη διάρκεια της επιδημικής έξαρσης το 2022. Τα κρούσματα αυτά δεν σχετίζονταν με ταξίδια σε μέρη όπου ήταν ιστορικά γνωστό ότι κυκλοφορούσε ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων.
Τα συμπτώματα της ευλογιάς
Όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βλάβες που μπορεί να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από λοιμώξεις που προκαλούν άλλοι ευλογοϊοί και, σε κάποιο βαθμό, από την ευλογιά των πουλερικών.
Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από την ευλογιά των πιθήκων εμφανίζουν συχνά έναν συνδυασμό των ακόλουθων συμπτωμάτων:
- πυρετό
- κεφαλαλγία
- ρίγος
- εξάντληση
- οίδημα των λεμφαδένων
- οσφυαλγία και μυϊκούς πόνους
- βλάβες των βλεννογόνων και δερματικό εξάνθημα.
Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί πριν ή μετά των άλλων συμπτωμάτων. Συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια, γύρω από τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό. Οι δερματικές βλάβες συχνά εμφανίζονται αρχικά ως κηλίδες που εξελίσσονται σε φυσαλίδες με υγρό. Στη συνέχεια, σε εφελκίδες με εσχάρα, πριν από την πλήρη επούλωση του δέρματος.
Σημειώνεται ότι τα περισσότερα άτομα που προσβάλλονται από την ευλογιά των πιθήκων αναρρώνουν χωρίς να εμφανίζουν επιπλοκές. Τα νεοδιαγνωσθέντα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων θα πρέπει να υποβάλονται σε ιατρική εκτίμηση για τη σοβαρότητα της νόσου και τους παράγοντες κινδύνου.
Πώς θεραπεύεται η ασθένεια
Σύμφωνα με πληροφορίες, η θεραπεία εστιάζει κυρίως στην βελτίωση των συμπτωμάτων. Όσον αφορά στην αντιϊική θεραπεία, δύο φάρμακα που έχουν εγκριθεί για την θεραπεία της ευλογιάς θεωρούνται αποτελεσματικά και έναντι της ευλογιάς των πιθήκων: το tecovirimat, σε συνδυασμό με το brincidofovir, σε ασθενείς με σοβαρή νόσο.
Η θνητότητα στις χώρες της Αφρικής κυμαίνεται μεταξύ 1-10% για τα στελέχη της Κεντρικής Αφρικής, ενώ για τα στελέχη της Δυτικής Αφρικής που αποτελούν αυτά που έχουν ταυτοποιηθεί στην πρόσφατη έξαρση στην Ευρώπη, η θνητότητα στην Αφρική είναι περίπου 3%. Στις επιδημικές εξάρσεις στο Δυτικό Ημισφαίριο δεν καταγράφηκε κανένας θάνατος.
Πώς μπορεί κάποιος να προσβληθεί από τον ιό
Σε περίπτωση που κάποιος έχει άμεση επαφή με κάποιον που νοσεί, διατρέχει τον κίνδυνο να προσβληθεί από τον ιό. Η επαφή με ρουχισμό, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, αντικείμενα και άλλες επιφάνειες που έχει αγγίξει κάποιος που νοσεί με την ευλογιά των πιθήκων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μετάδοση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.
Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω των υποκείμενων νοσημάτων τους, καθώς και λόγω της λήψης ορισμένων φαρμάκων ή θεραπειών (π.χ. η χημειοθεραπεία), μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στην ευλογιά των πιθήκων και στις επιπλοκές της.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρότι αυτές οι ομάδες μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, η ευλογιά των πιθήκων μπορεί δυνητικά να προσβάλει οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με άτομο που έχει προσβληθεί από αυτήν.
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει ο ΠΟΥ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προχώρησε στην κήρυξη του υψηλότερο επίπεδο συναγερμού για την ευλογιά των πιθήκων (mpox) σε διεθνές επίπεδο, στον απόηχο της έξαρσης των κρουσμάτων σε χώρες της Αφρικής.
«Σήμερα, συνεδρίασε η επιτροπή για την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης. Με ενημέρωσε ότι θεωρεί ότι η κατάσταση αποτελεί έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία. Συμμερίζομαι αυτήν την άποψη», ανακοίνωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.
«Είναι σαφές ότι απαιτείται μια συντονισμένη διεθνής αντίδραση για να σταματήσει η έξαρση των κρουσμάτων και να σωθούν ζωές», τόνισε.
«Καμπανάκι» και από τον ECDC
Αν και ο αριθμός των κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων κρίνεται αρκετά πιο χαμηλός σε σύγκριση με την άνοιξη του 2022, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) προειδοποιεί για ενδεχόμενη αύξηση των κρουσμάτων την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Όπως σημειώνεται, από τις 16 Μαΐου 2022, και μέχρι τις 4 Απριλίου 2023, έχουν αναφερθεί από 29 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 21.170 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων και έξι θάνατοι. Τα περισσότερα κρούσματα έχουν εντοπιστεί σε άνδρες (98,1%) ηλικίας 18-40 ετών (64,6%). Ο εβδομαδιαίος αριθμός των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κορυφώθηκε τον Ιούλιο του 2022.
Τι λέει ο Μαγιορκίνης για την ευλογιά των πιθήκων
Σε συνέντευξη του, ο Γκίκας Μαγιορκίνης αναφέρθηκε στην παγκόσμια ανησυχία που υπάρχει για την ευλογιά των πιθήκων. Ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ ανέφερε «Πιο ευάλωτοι στη συγκεκριμένη επιδημία, η οποία είναι στην Αφρική μόνο, θεωρούνται οι γυναίκες και τα παιδιά. Δεν θεωρούμε ότι θα προκληθεί κάτι ανάλογο εκτός Αφρικής, διότι ο τρόπος μετάδοσης αυτός με τον οποίο οδηγείται είναι πολύ συγκεκριμένος, δηλαδή με την άμεση επαφή.»
Μιλώντας στην εκπομπή του ΕΡΤNews “Newsroom”, ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ, πρόσθεσε μεταξύ άλλων, «Η ασθένεια φέρει ένα στίγμα για αυτούς που κολλάνε και δεν προέρχεται ούτε καν από τους πιθήκους. Ιστορικά δηλαδή μπήκε αυτός ο όρος γιατί ανακαλύφθηκε καταρχήν σε πιθήκους που ήταν πειραματικοί στην Κοπεγχάγη πριν από αρκετά χρόνια.»
Δύο κλάδοι
Στη συνέχεια, ο ίδιος ανέφερε «Υπάρχουν δύο κλάδοι. Ο δεύτερος κλάδος, ο οποίος φαίνεται ότι εξαπλώνεται σε μια περιοχή του Κονγκό, φαίνεται ότι είναι η πιο βαριά μορφή της νόσου από αυτή που είχε προκαλέσει την πανδημία. Εξαπλώνεται σε όλο τον πληθυσμό με την άμεση επαφή, δηλαδή δημιουργεί αυτά τα εξανθήματα στο δέρμα.
H διαφορά της από την προηγούμενη είναι ότι φαίνεται ότι έχει αρκετά μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνητότητα. Έτσι αναφέρεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (…) Εχει προκαλέσει σε 15.000 περίπου κρούσματα που έχουν καταγραφεί, περίπου 500 θανάτους».
«Θεωρώ δύσκολο η συγκεκριμένη μορφή να ξεφύγει με κάποιον τρόπο»
Ο Γκίκας Μαγιορκίνης συνέχισε λέγοντας: «Αυτό που αντιλαμβανόμαστε αυτή τη στιγμή είναι ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρούει το καμπανάκι του κινδύνου ώστε να μην γίνει μια νέα πανδημία από αυτό το νέο στέλεχος της νόσου.
Θεωρώ δύσκολο η συγκεκριμένη μορφή να ξεφύγει με κάποιον τρόπο, γιατί τα εξανθήματα είναι εμφανή. Δηλαδή η μετάδοση γίνεται όταν κάποιος έχει τα εξανθήματα. Οπότε για να γίνει η μετάδοση είναι σχετικά δύσκολο (…) Θεωρώ ότι ο μόνος τρόπος για να προκαλέσει μια πανδημία και στον υπόλοιπο κόσμο θα είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής υψηλού κινδύνου».
