Για χρόνια το πιο δημοφιλές πακέτο τηλεοπτικής ψυχαγωγίας στην Ελλάδα δεν ανήκε σε καμία Cosmote, Nova ή Vodafone. Ηταν το λεγόμενο «τζάμπα». Ενα άτυπο «υπερπακέτο» που περιλάμβανε live αγώνες, νέες κυκλοφορίες ταινιών, σειρές από το εξωτερικό, ακόμη και αποκλειστικό περιεχόμενο – όλα με ένα κλικ και μηδενικό κόστος. Το τίμημα; Καμία απόδειξη, καμία νομιμότητα, αλλά και καμία προστασία.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 800.000 άτομα στην Ελλάδα παρακολουθούν συστηματικά τηλεοπτικό περιεχόμενο μέσω παράνομων IPTV υπηρεσιών ή κάνουν παράνομο downloading ταινιών, σειρών και αθλητικών διοργανώσεων. Μια γκρίζα ζώνη κατανάλωσης που για χρόνια υπονόμευε την κανονική αγορά και στραγγάλιζε τα έσοδα των νόμιμων παρόχων. Σύμφωνα με τη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Εταιρείας Προστασίας Οπτικοακουστικών Εργων (ΕΠΟΕ) και δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, υπολογίζεται ότι η πειρατεία κοστίζει σήμερα έως και 415 εκατ. ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία καθώς και έως 5.000 θέσεις εργασίας. Από αυτά, τα 59 εκατ. ευρώ αφορούν απώλειες δημόσιων εσόδων, ενώ έως και 162 εκατ. ευρώ χάνονται κάθε χρόνο για τη νόμιμη αγορά περιεχομένου. Ο αριθμός αυτός συνιστά σχεδόν το 50% του συνολικού κύκλου εργασιών της αγοράς και αναδεικνύει το μέγεθος του αποστήματος που επιχειρείται να σπάσει. Σύμφωνα δε με τα στοιχεία του European Union Intellectual Property Office (EUIPO), που επικαλείται το ΚΕΠΕ, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης παράνομου οπτικοακουστικού περιεχομένου στην Ευρώπη, με το 60% των νέων ηλικίας 16-24 να παρακολουθεί περιεχόμενο από παράνομες πηγές.
Από τις αρχές του έτους, όμως, το σκηνικό δείχνει να αλλάζει. Η ψήφιση του Νόμου 5179/2025 και κυρίως η πρόσφατη υπογραφή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που εξειδικεύει τις κυρώσεις και τα διοικητικά πρόστιμα για όσους παρακολουθούν ή διακινούν παράνομο περιεχόμενο βάζουν σε πλήρη εφαρμογή το νέο αυστηρό καθεστώς. Ολο και περισσότεροι πρώην «πειρατές» παίρνουν τον δρόμο της νομιμότητας επιλέγοντας να πληρώσουν συνδρομή – όχι απαραίτητα από επιλογή, αλλά από ανάγκη. «Το ρίσκο πλέον δεν αξίζει», λένε οι ίδιοι.
Σε αυτή την αλλαγή σκηνικού, σημαντικό ρόλο δεν παίζει μόνο το «καρότο» του νόμου, αλλά και η στρατηγική των ίδιων των εταιρειών. Η συμφωνία μεταξύ Cosmote και Nova για την από κοινού διάθεση του αθλητικού περιεχομένου, που εφαρμόζεται από την άνοιξη, έβαλε τέλος στο δίλημμα «ποια πλατφόρμα να επιλέξω». Για πρώτη φορά ένας συνδρομητής μπορεί να έχει όλα τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα (από ποδόσφαιρο μέχρι μηχανοκίνητο αθλητισμό) χωρίς να χρειάζεται δεύτερη συνδρομή ή… παράκαμψη του νόμου. Πρόκειται για μια κίνηση-τομή που αφαίρεσε από τους «πειρατές» το βασικό τους επιχείρημα, ότι το νόμιμο κόστος είναι απαγορευτικό για πλήρες περιεχόμενο.
Τα πρώτα αποτελέσματα ήδη φαίνονται. Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, στα τέλη του 2024 η διείσδυση της συνδρομητικής τηλεόρασης στα ελληνικά νοικοκυριά ανερχόταν μόλις σε 30%, από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Εως το τέλος του α’ φετινού εξαμήνου το ποσοστό αυτό έχει ανέβει στο 32%.
Σημειωτέον ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος, που παραμένει και ο μακροπρόθεσμος στόχος για την ελληνική αγορά, κυμαίνεται γύρω στο 60%. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ακόμα μεγάλος χώρος ανάπτυξης, με τη δυναμική να είναι τέτοια που θα μπορούσε, θεωρητικά, να διπλασιαστεί η αγορά τα επόμενα χρόνια, εφόσον εδραιωθούν οι όροι νομιμότητας και αποκατασταθεί η αξία του περιεχομένου.
Οι παίκτες
Η Cosmote TV παραμένει η αδιαμφισβήτητη ηγέτις της ελληνικής αγοράς pay TV, καταγράφοντας 735.000 συνδρομητές φέτος στο τέλος του β’ τριμήνου, αριθμός που αντιστοιχεί σε ετήσια αύξηση 7,1%, όταν το αντίστοιχο περσινό διάστημα οι συνδρομητές ήταν 686.000. Παράλληλα, τα έσοδα από την τηλεοπτική υπηρεσία ενισχύθηκαν κατά 16,3%, σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοίνωσε ο όμιλος ΟΤΕ την περασμένη εβδομάδα, στοιχείο που επιβεβαιώνει την ποιοτική αναβάθμιση του πελατολογίου και την αύξηση του μέσου εσόδου ανά πελάτη (ARPU).
Η Nova επωφελείται άμεσα από τη νέα εποχή που διαμορφώνεται στη συνδρομητική αγορά, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα μια στρατηγική επανατοποθέτηση. Χωρίς να ανακοινώνει επίσημα στοιχεία, η συνδρομητική της βάση εκτιμάται μεταξύ 480.000-500.000 πελατών, με σαφώς ανοδική τάση μετά την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου και τη συνεργασία με την Cosmote.
Η κοινή εμπορική πολιτική μέσω της πλατφόρμας EON λειτούργησε ως καταλύτης: σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, πάνω από 110.000 νέες εγγραφές καταγράφηκαν μέσα σε έξι ημέρες από την εφαρμογή της συμφωνίας. Πρόκειται για μία από τις ταχύτερες αποκρίσεις της αγοράς τα τελευταία χρόνια, που επιβεβαιώνει ότι όταν το προϊόν είναι ελκυστικό και πλήρες ο καταναλωτής επιστρέφει στη νομιμότητα.
Παράλληλα, η Nova επενδύει σταθερά σε ελληνικό περιεχόμενο ενισχύοντας τον θεματικό χαρακτήρα της πλατφόρμας και διαφοροποιώντας την από τον διεθνή ανταγωνισμό των ψηφιακών πλατφορμών Over-The-Top (OTT). Η εταιρεία ποντάρει στο βάθος του brand της και την τοπική προσαρμογή αξιοποιώντας πλήρως τη συγκυρία που διαμορφώνεται.
Η μάχη στις ψηφιακές πλατφόρμες
Καθώς η νομιμότητα επανέρχεται δυναμικά στο κέντρο της ελληνικής τηλεοπτικής αγοράς, ένα άλλο πεδίο εντείνει τη μεταμόρφωση του τοπίου: οι ψηφιακές πλατφόρμες Over-The-Top (OTT). Το Netflix, το Amazon Prime Video, το Disney+, το Apple TV+ και άλλες υπηρεσίες streaming, παρότι δεν προσφέρουν live αθλητικό περιεχόμενο, καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της συνδρομητικής πίτας λειτουργώντας άλλοτε ανταγωνιστικά και άλλοτε συμπληρωματικά προς τους παραδοσιακούς παρόχους. Σύμφωνα με στοιχεία της ιστοσελίδας JustWatch για το β’ φετινό τρίμηνο, το Netflix παραμένει ο ηγέτης της αγοράς με μερίδιο περίπου 30%. Ωστόσο, η διαφορά του με το Amazon Prime Video έχει σχεδόν εκμηδενιστεί: το Prime ακολουθεί με 29% και παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία. Από τον Μάιο και μετά η τάση ενισχύεται δημιουργώντας ένα σκηνικό «στήθος με στήθος», όπου για πρώτη φορά η πρωτοκαθεδρία του Netflix αμφισβητείται σοβαρά.
Το Disney+ κατέχει την τρίτη θέση με περίπου 17% της αγοράς, εδραιώνοντας τη θέση του ως οικογενειακή επιλογή με ισχυρά franchise όπως Marvel, Pixar και Star Wars. Ακολουθούν το Apple TV+ και η πλατφόρμα MUBI, που απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένο κοινό, με ιδιαίτερη έμφαση στην arthouse μυθοπλασία και τον κινηματογράφο ποιότητας. Η CuriosityStream, με θεματικό περιεχόμενο γύρω από την επιστήμη και την Ιστορία, κινείται χαμηλότερα με μερίδιο περί το 2%, αλλά διατηρεί ένα πιστό niche κοινό.
Αυτό που διαφοροποιεί την ελληνική αγορά από πολλές άλλες ευρωπαϊκές είναι η πολυκαναλική συμπεριφορά των χρηστών. Οι περισσότεροι διατηρούν ταυτόχρονα συνδρομές σε πλατφόρμες OTT και σε παρόχους pay TV, χτίζοντας ένα ευρύ φάσμα ψυχαγωγικών επιλογών που καλύπτουν από τα αθλητικά μέχρι τις premium σειρές και ταινίες. Η εικόνα αυτή ενισχύεται και από τις κινήσεις των ίδιων των παρόχων: η Cosmote, για παράδειγμα, έχει ενσωματώσει το Netflix στο εμπορικό της πακέτο, ενώ η Vodafone προσφέρει πρόσβαση στο Max (πρώην HBO) και το Disney+ μέσα από την πλατφόρμα της.
Οι κυρώσεις και τα πρόστιμα κατά των «πειρατών»
Με την υπογραφή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που εξειδικεύει τον Νόμο 5179/2025, ουσιαστικά τίθεται σε εφαρμογή το νέο αυστηρό πλαίσιο για την πάταξη της τηλεοπτικής πειρατείας δίνοντας πλέον στους φορείς ελέγχου τη δυνατότητα να επιβάλλουν σαφείς ποινικές και διοικητικές κυρώσεις σε όσους παρακολουθούν, αναμεταδίδουν ή εκμεταλλεύονται παράνομα περιεχόμενο συνδρομητικής τηλεόρασης.
Ο νόμος προβλέπει πλέον ότι η παρακολούθηση ή πρόσβαση σε πειρατικό περιεχόμενο αποτελεί ποινικό αδίκημα. Ο τελικός χρήστης, ακόμα κι αν δεν είναι ο διαχειριστής της παράνομης πλατφόρμας, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή τουλάχιστον 2.900 ευρώ, σύμφωνα με τα όσα περιγράφει η ΚΥΑ που υπεγράφη την περασμένη εβδομάδα.
Η νομική αλλαγή είναι κομβική, καθώς για πρώτη φορά καθίσταται ποινικά υπόλογος και ο θεατής της πειρατείας, όχι μόνο οι οργανωτές ή οι πάροχοι του παράνομου περιεχομένου. Με άλλα λόγια, η ανοχή τελειώνει και η ατομική ευθύνη μπαίνει στο επίκεντρο.
Τα διοικητικά πρόστιμα
Πέραν των ποινών, η ΚΥΑ προβλέπει και βαριές διοικητικές κυρώσεις, οι οποίες επιβάλλονται άμεσα από τις Αρχές.
Συγκεκριμένα:
■ 750 ευρώ για ιδιώτες χρήστες που παρακολουθούν παράνομα,
■ 1.500 ευρώ για όσους προβάλλουν το περιεχόμενο δημόσια (σε καφετέριες, εστιατόρια κ.α.),
■ 5.000 ευρώ για επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται οργανωμένα ή εμπορικά στο πεδίο της πειρατείας.
Σε περίπτωση υποτροπής, τα πρόστιμα διπλασιάζονται σε 1.500, 3.000 και 10.000 ευρώ, αντίστοιχα. Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα εξαγοράς της ποινής μόνο εφόσον ο παραβάτης καταβάλει το διπλάσιο ποσό από το αρχικό πρόστιμο εντός σύντομης προθεσμίας.
Η εφαρμογή του νέου πλαισίου αναμένεται να γίνει με στοχευμένους ελέγχους που θα βασίζονται τόσο σε τεχνικά δεδομένα όσο και σε καταγγελίες, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η παράνομη προβολή είναι διαδεδομένη, όπως δημόσιοι χώροι εστίασης, καφέ και beach bars.
