Μετά από οκτώ ώρες διαπραγματεύσεων, οι ηγέτες των κρατών που συμμετείχαν στη Σύνοδο Κορυφής συμφώνησαν στα συμπεράσματά τους για την ενεργειακή κρίση. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν, αφορούν κυρίως τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την ενεργειακή κρίση, ώστε να μετριαστούν οι οικονομικές συνέπειες.
Η τελική έκδοση του κειμένου καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει πώς λειτουργούν οι αγορές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να εξετάσει τυχόν κερδοσκοπική δραστηριότητα στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ, όπου οι εταιρείες αποκτούν άδειες για την αντιστάθμιση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, με τη βοήθεια των Ευρωπαϊκών Κινητών Αξιών και της Αρχής Αγορών.
Το κείμενο καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να «εξετάσουν γρήγορα» μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να εξετάσει πώς μπορεί να επιταχύνει τις επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.
Το θέμα πρόκειται να συζητηθεί στη συνέχεια στην έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας την Τρίτη.
Η πλειοψηφία των 27 θέλει να συμπεριληφθούν το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια στις «πράσινες» επενδύσεις
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πηγές, η πλειοψηφία των 27 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τάχθηκε υπέρ της αναγνώρισης του ρόλου του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας στον αγώνα εναντίον της κλιματικής αλλαγής, κάτι το οποίο θα διευκόλυνε τη χρηματοδότησή τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει πριν από το τέλος της χρονιάς κατάλογο με μορφές ενέργειας οι οποίες θα θεωρούνται ενάρετες τόσο για το κλίμα όσο και για το περιβάλλον (τη λεγόμενη «πράσινη ταξινομία»). Η κατάταξη αυτή θα ανοίξει τον δρόμο για τη λεγόμενη πράσινη χρηματοδότηση και θα δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στα συστήματα διανομής.
Το ζήτημα διχάζει τους 27. Όμως στη σύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων χθες Πέμπτη στις Βρυξέλλες «πολύ μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών» τάχθηκε υπέρ της ιδέας να συμπεριληφθούν τόσο το φυσικό αέριο όσο και η πυρηνική ενέργεια στον κατάλογο των βιώσιμων επενδύσεων, δήλωσε ευρωπαίος διπλωμάτης στο Γαλλικό Πρακτορείο. Άλλοι δύο επιβεβαίωσαν πως διαμορφώθηκε «πλειοψηφία» χωρών που διάκεινται ευνοϊκά έναντι της πρότασης αυτής.
Η κρίση με τις τιμές του φυσικού αερίου μοιάζει να δίνει ώθηση στην πυρηνική ενέργεια. Παρ’ όλ’ αυτά, η λεγόμενη πράσινη ταξινομία δεν θα αναφερθεί στα συμπεράσματα του ευρωπαϊκού συμβουλίου, ελλείψει πλήρους συναίνεσης.
Στα μέσα Οκτωβρίου δέκα κράτη μέλη της ΕΕ, ανάμεσά τους η Γαλλία, τάχθηκαν υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, με το σκεπτικό ότι δεν εκπέμπει CO2 και χαρακτηρίζεται μέρος της λύσης για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ενώ μπορεί να συμβάλλει στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ανεξαρτησία.
Το κείμενο αυτό προσυπέγραψαν η Ρουμανία, η Τσεχία, η Φινλανδία, η Σλοβακία, η Κροατία, η Σλοβενία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η Ολλανδία συντάχθηκε πρόσφατα με τη θέση αυτή.
Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο εναντιώνονται σθεναρά, όπως και πολλές ΜΚΟ, οι οποίες επισημαίνουν το πρόβλημα της αποθήκευσης για τεράστιο χρονικό διάστημα των ραδιενεργών αποβλήτων.
Οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί που καίνε φυσικό αέριο εκπέμπουν CO2, αλλά λιγότερο από τον άνθρακα και, όπως και η πυρηνική ενέργεια, αποτελούν σταθερές και διαχειρίσιμες πηγές ενέργειας, που μπορεί να διαδραματίσουν απόλυτα αναγκαίο συμπληρωματικό ρόλο στις ανανεώσιμες πηγές (ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια) όταν ο ήλιος ή ο άνεμος απουσιάζουν.
Η «ταξινομία» αναμένεται να προταθεί προσεχώς από την Κομισιόν, που όμως δεν έχει ακόμη ορίσει σαφές χρονοδιάγραμμα. Η πρότασή της θα μπορούσε να απορριφθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή από την πλειοψηφία των κρατών μελών.
Στις αρχές του Οκτωβρίου, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις υπερασπίστηκε την πυρηνική ενέργεια, κατά τη διάρκεια συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών. «Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας ως μορφής με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην προσπάθειά μας» να μειωθούν οι εκπομπές CO2, επιχειρηματολόγησε ο Λετονός.
Σε έκθεσή της στα τέλη Μαρτίου, η επιστημονική υπηρεσία της Κομισιόν (JRC) σημείωνε πως «καμιά ανάλυση δεν έχει κομίσει επιστημονικές αποδείξεις ότι η πυρηνική ενέργεια βλάπτει την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον περισσότερο από άλλες μορφές ενέργειας» οι οποίες αναμένεται να ενταχθούν στη λεγόμενη πράσινη ταξινομία.
Το κείμενο επίσης δεσμεύει το Συμβούλιο να επανεξετάσει το ζήτημα των τιμών της ενέργειας στη σύνοδο κορυφής του ομίλου τον Δεκέμβριο.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε στην εισαγωγική της ομιλία, τις θέσεις που εξέφρασε την Τετάρτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με διπλωμάτη στην αίθουσα, η φον ντερ Λάιεν επικεντρώθηκε σε μεγάλο μέρος της ομιλίας της στον ρόλο του φυσικού αερίου στον καθορισμό των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και στην τεράστια εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές από τη Ρωσία, τη Νορβηγία, το Κατάρ και την Αλγερία. «Οι χώρες της ΕΕ είναι ευάλωτες επειδή τα επίπεδα αποθήκευσης αερίου είναι στο 78% αντί για ένα πιο φυσιολογικό 90%», σημείωσε. Πρότεινε, δε, μια κοινή προσέγγιση για τα στρατηγικά αποθέματα φυσικού αερίου και τις εθελοντικές κοινές προμήθειες φυσικού αερίου ως πιθανά μέτρα για την καταπολέμηση του προβλήματος.
Η Φον ντε προειδοποίησε ότι ορισμένες πρακτικές που εφαρμόζνται σε χώρες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την προσπάθεια της Ένωσης να στραφεί προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά σημείωσε ότι ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) θα εξετάσει εάν η τιμή της ενέργειας θα πρέπει να συνεχίσει να συνδέεται με την το πιο ακριβό καύσιμο. Μια προκαταρκτική αξιολόγηση αναμένεται τον επόμενο μήνα, με συστάσεις σχετικά με την ανθεκτικότητα της αγοράς που θα δημοσιευθούν τον Απρίλιο του 2022.
Αναφερόμενος στο θέμα της Ενέργειας, ο νέος καγκελάριος της Αυστρίας, Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ, δήλωσε ότι η πυρηνική ενέργεια δεν αποτελεί λύση για την Ευρώπη, καθώς πρόκειται δεν προσφέρει ασφάλεια και δεν λύνει το πρόβλημα.
Συζήτηση και για το εμπόριο και τους κανόνες που το διέπουν
Εκτός από την ενεργειακή κρίση, κατά την πρώτη ημέρα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες των κρατών-μελών συζήτησαν και για το εμπόριο.
Σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ, ειπώθηκε ότι το εμπόριο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για την ευημερία αλλά και «για την προώθηση των βασικών αρχών μας και των κοινωνικών και περιβαλλοντικών αξιών μας».
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΕ, οι ηγέτες είπαν: «Χρειαζόμαστε διαφάνεια στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, από την εντολή έως την επικύρωση, για να εξασφαλίσουμε δημόσια και κοινοβουλευτική υποστήριξη».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχιστεί την Παρασκευή με τις συζητήσεις των θεμάτων που περιλαμβάνονται στην ατζέντα και συγκεκριμένα με τη διαχείριση της πανδημίας και τις στρατηγικές εμβολιασμού, το μεταναστευτικό, στο οποίο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να θίξει το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, του ψηφιακού μετασχηματισμού της Ευρώπης, και τις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης.
