Σε επτά ανέρχονται οι κατηγορίες των ασφαλισμένων (σε όλα τα Ταμεία) που ευνοούνται από τη χρήση πλασματικών ετών, η οποία οδηγεί στην ταχύτερη έξοδο προς τη συνταξιοδότηση. Με χρήση πλασματικών ετών συνταξιοδοτούνται (κυρίως πρόωρα) οι έξι στους δέκα ασφαλισμένους. Οι εξαγορές πλασματικού χρόνου ασφάλισης από τους ασφαλισμένους «κρύβουν» μικρότερα όρια ηλικίας έως και επτά έτη (ιδιωτικός τομέας), μαζί και μεγαλύτερη σύνταξη με κέρδος που αγγίζει τα 250 ευρώ τον μήνα.
Οι παλαιοί, πριν από το 1993, ασφαλισμένοι βγαίνουν διπλά ωφελημένοι, καθώς με την προσθήκη πλασματικού χρόνου μπορούν να διαμορφώσουν και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για να βγουν πριν από τα 67 ή πριν από τα 62. Οι νέοι, μετά το 1993, ασφαλισμένοι βοηθούνται από τα πλασματικά να συμπληρώσουν τα 40 έτη και έτσι να κατεβάσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 67 στα 62, κερδίζοντας επίσης μεγαλύτερη σύνταξη.
Ποιους συμφέρει
Τονίζεται ότι η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλους τους φορείς ασφάλισης. Κυρίως όμως:
- Γονείς ανηλίκων ή τρίτεκνους στο Δημόσιο, που με τη χρήση αυτών κατοχυρώνουν αναδρομικά το 2010, το 2011 ή το 2012.
- Μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ, που συμπληρώνουν με την εξαγορά 5.500 ημέρες αναδρομικά το 2010 ή το 2011 για την κατοχύρωση του δικαιώματος.
- Μητέρες ανηλίκων σε ΔΕΚΟ – Τράπεζες, που συμπληρώνουν αναδρομικά 25ετία το 2011 ή το 2012.
- Ανδρες και γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι για τη συμπλήρωση 35ετίας, 36ετίας ή 37ετίας.
- Ασφαλισμένοι σε ΕΤΑΑ (Νομικών – ΤΣΜΕΔΕ – ΤΣΑΥ) ή ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ – ΤΑΕ – ΤΣΑ) για τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης.
- Ασφαλισμένοι όλων των Ταμείων και του ΟΓΑ που συμπληρώνουν 40ετία με την εξαγορά για τα 62.
- Ασφαλισμένοι στα βαρέα για συμπλήρωση των λοιπών προϋποθέσεων.
Για όλες τις παραπάνω κατηγορίες η εξαγορά συμφέρει, εφόσον συμπληρώνονται όλες οι προϋποθέσεις ώστε ο ασφαλισμένος να μπορεί είτε να κατοχυρώσει δικαίωμα είτε να συνταξιοδοτηθεί.
Διευκρινίζεται ότι τα πλασματικά έτη χρησιμοποιούνται ευρέως μετά την πλήρη εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου το 2016, καθώς χιλιάδες ασφαλισμένοι αναγκάστηκαν να παρατείνουν τον εργασιακό τους βίο προκειμένου να μην υποστούν σημαντικές μειώσεις στο ποσό της σύνταξής τους ή να μη χάσουν το δικαίωμα σε ευνοϊκότερη ηλικία συνταξιοδότησης. Η νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα εξαγοράς έως και επτά πλασματικών ετών, με προϋποθέσεις που εξαρτώνται από τον χρόνο ασφάλισης, την ηλικία και τον ασφαλιστικό φορέα στον οποίο υπάγεται ο ενδιαφερόμενος.
Καθίσταται, λοιπόν, σαφές πως για έναν σημαντικό αριθμό εργαζομένων η αξιοποίηση των πλασματικών ετών μπορεί να σημάνει διαφορά ακόμη και πέντε ετών για την έξοδο στη σύνταξη. Οι ασφαλισμένοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση εξαγοράς ή αναγνώρισης πλασματικών χρόνων με σκοπό την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος οποιαδήποτε χρονική στιγμή – είτε άμεσα, είτε μεταγενέστερα, είτε με την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης – ανεξάρτητα από το έτος και τον χρόνο που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν.
Παραδείγματα
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος μπορεί να επιλέξει με ποιο έτος επιθυμεί να κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης, αρκεί να συμπληρώνει τις προβλεπόμενες ημέρες ή έτη ασφάλισης με τη βοήθεια των αναγνωριζόμενων χρόνων. Για παράδειγμα, γονείς ανηλίκων που μετρούν σήμερα 35 έτη εργασίας και χρειάζονται 37 για να συνταξιοδοτηθούν με τα όρια του 2011, μπορούν να αξιοποιήσουν πλασματικά έτη τέκνων και στρατιωτικής θητείας ή σπουδών ώστε να «κλειδώσουν» αναδρομικά το παλαιότερο όριο ηλικίας.
Επισημαίνεται ότι το κόστος της εξαγοράς διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τον φορέα ασφάλισης. Συγκεκριμένα:
- Στο Δημόσιο, ανάλογα με το έτος υποβολής της σχετικής αίτησης, το κόστος μπορεί να είναι από 6,67% έως 20% των συντάξιμων αποδοχών.
- Στον ιδιωτικό τομέα, το κόστος ανέρχεται στο 20% επί των μικτών αποδοχών του τελευταίου μήνα πριν από τον μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης.
- Στους αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες ανέρχεται στο επίπεδο της εισφοράς κύριας σύνταξης της ασφαλιστικής κατηγορίας που έχει επιλεχθεί το έτος υποβολής της αίτησης εξαγοράς.
Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ είτε με δόσεις.
Η επιλογή της εξόφλησης με παρακράτηση από τη σύνταξη γίνεται μόνο στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος επιλέξει να υποβάλει την αίτηση εξαγοράς μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης.
Δημόσιοι υπάλληλοι
Για τους δημοσίους υπαλλήλους, και μόνο για αυτούς, η εξόφληση του κόστους των πλασματικών ετών γίνεται με παρακράτηση από τη σύνταξη, καθώς δεν είναι εφικτή η έκδοση σχετικών αποφάσεων εξαγοράς νωρίτερα.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αν το κόστος εξαγοράς είναι μεγαλύτερο των 20.000 ευρώ, τότε θα πρέπει το υπόλοιπο να καταβληθεί με εφάπαξ καταβολή. Επίσης, αν υπάρχουν οφειλές που πρέπει να παρακρατηθούν από τη σύνταξη, τότε αθροίζεται και ο χρόνος για την εξόφληση των πλασματικών ετών.
Στους εργαζομένους του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους μπορεί να αναγνωριστεί, επί πληρωμή, η στρατιωτική θητεία, οι γονικές άδειες ανατροφής παιδιών, ο χρόνος σπουδών, τα διαστήματα ανεργίας ή απεργίας, ο πλασματικός χρόνος τέκνων και, για ένστολους, η πενταετής μάχιμη υπηρεσία.
Στον ιδιωτικό τομέα αναγνωρίζεται και ο χρόνος επιδοτούμενης ασθένειας ή ανεργίας έως 300 ημέρες, χωρίς εξαγορά. Στο Δημόσιο, οι χρόνοι αυτοί δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεμελίωση δικαιώματος. Αντίθετα, οι χρόνοι για τους οποίους καταβάλλεται εξαγορά με εισφορές προσμετρώνται τόσο για τη θεμελίωση όσο και για την προσαύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης.
Τι να προσέξετε
Προσοχή: Οι πλασματικοί χρόνοι χρησιμοποιούνται, εκτός από την κατοχύρωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, και στον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης.
Το ποσό που έχει καταβληθεί για την εξαγορά χρησιμοποιείται για τον σχηματισμό του μέσου όρου των συντάξιμων αποδοχών και τα έτη καθεαυτά χρησιμοποιούνται για τον συντελεστή αναπλήρωσης της ανταπόδοσης. Οι πλασματικοί χρόνοι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για προσαύξηση της σύνταξης. Η λειτουργία τους είναι πρώτα για την κατοχύρωση και κατόπιν για την προσαύξηση της σύνταξης. Ετσι, πλασματικοί χρόνοι που εξαγοράζονται με σκοπό μόνο την προσαύξηση δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ενώ το ποσό που δαπανάται για την εξαγορά δεν επιστρέφεται, καθώς ο ασφαλισμένος υπογράφει σχετική υπεύθυνη δήλωση ότι αν δεν χρησιμοποιηθεί δεν δικαιούται σχετικής επιστροφής.
Για τον λόγο αυτό, οι εξαγορές των πλασματικών ετών είθισται να γίνονται λίγο πριν από την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης και μόνο εφόσον ο ασφαλισμένος είναι σίγουρος ότι θα επιτελέσουν τόσο λειτουργία κατοχύρωσης δικαιώματος όσο και προσαύξησης της σύνταξης.
Η εξαγορά πλασματικών ετών σε χαμηλό κόστος επηρεάζει τη σύνταξη αναλόγως με τα συνολικά έτη ασφάλισης αλλά και τις αποδοχές του ασφαλισμένου. Η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και δεν υφίσταται ενιαίος κανόνας.
