«Οδικό χάρτη» στη βάση της έκθεσης Ντράγκι για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας και με στόχο τη μείωση των τιμών της ενέργειας και την απομάκρυνση όλων των «εμποδίων» έναντι της «ενεργειακής ένωσης» της Ευρώπης αναμένεται να παρουσιάσει σήμερα η Κομισιόν.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, στο παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ στο Νταβός, πριν από λίγες εβδομάδες, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε τονίσει ότι «η ανταγωνιστικότητά μας εξαρτάται από την επιστροφή σε χαμηλές και σταθερές τιμές ενέργειας». Το «καμπανάκι» είχε βέβαια χτυπήσει νωρίτερα από κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν σοβαρό ενεργειακό κόστος, όπως η Ελλάδα, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει αποστείλει στην Κομισιόν δύο σχετικές επιστολές (Σεπτέμβριος 2024 και Ιανουάριος 2025), μέσω των οποίων είχε ζητήσει νέες πρωτοβουλίες για μείωση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και νέες «προσεγγίσεις» για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του «μπλοκ», μέσω συγκεκριμένων προτάσεων.
Το μήνυμα φαίνεται ότι ελήφθη από την Κομισιόν, που σήμερα στο πλαίσιο της «καθαρής βιομηχανικής συμφωνίας» παρουσιάζει και τις κατευθύνσεις που πρόκειται να ακολουθήσει για τη μείωση των τιμών ενέργειας, μέσω του «σχεδίου δράσης για την προσιτή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες», που έχει στη διάθεσή της η Καθημερινή.
Επιχειρώντας να εξηγήσει το υψηλό ενεργειακό κόστος, η Κομισιόν επισημαίνει ότι οφείλεται: Πρώτον, στην εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, που οδηγεί σε αστάθεια τιμών. Δεύτερον, στην έλλειψη ολοκλήρωσης του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων που άπτονται των διασυνοριακών διασυνδέσεων, των υποδομών δικτύου και της ευελιξίας του συστήματος. Τρίτον, στην αύξηση του κόστους του συστήματος, καθώς τέλη δικτύου και φόροι αυξάνουν τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Για τους λόγους αυτούς το «σχέδιο δράσης» προτείνει τόσο βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας, που ωστόσο αφορούν δράσεις εκ μέρους κυρίως των κρατών-μελών, όσο και μακροπρόθεσμα για την ολοκλήρωση της ενεργειακής ένωσης, στη βάση αρκετών προτάσεων που είχε καταθέσει στην τελευταία επιστολή του ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα και σχετικά με τις «χρεώσεις δικτύου» η Κομισιόν προτείνει ανάπτυξη νέων μεθοδολογιών τιμολόγησης, ώστε να παρέχονται κίνητρα για χρήση ευελιξίας του δικτύου και διατήρησης ίσων όρων ανταγωνισμού για επενδύσεις, ενώ καλεί τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν τους κρατικούς προϋπολογισμούς τους για περαιτέρω μείωση των τελών δικτύου, όπου χρειάζεται.
Σχετικά με φόρους και τέλη που επιβραδύνουν τη στροφή προς φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), η Κομισιόν τάσσεται υπέρ της ολοκλήρωσης της αναθεώρησης της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας (ETD) για την ευθυγράμμιση της φορολογίας με τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε., ενώ ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να μειώσουν τους ελάχιστους συντελεστές ειδικών φόρων κατανάλωσης που προβλέπονται από την οδηγία (0,5 €/MWH για επιχειρήσεις, 5% συντελεστή ΦΠΑ) ή και να τους μηδενίσουν για ενεργοβόρες βιομηχανίες και νοικοκυριά. Η σχετική σύσταση αναμένεται εντός του έτους.
Αναγνωρίζοντας ότι σημαντικό μέρος των νοικοκυριών (73%) και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεσμεύονται με συμβάσεις ηλεκτρικής ενέργειας με σταθερές τιμές, που περιορίζουν, ωστόσο, τη δυνατότητα να στραφούν σε πιο ανταγωνιστικούς προμηθευτές, η Κομισιόν στοχεύει πλέον στη μείωση των «εμποδίων» προωθώντας μέτρα με στόχο χαμηλότερους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Η σχετική δέσμη προτάσεων (Citizens energy package) αναμένεται το τρίτο τρίμηνο του έτους.
Προτείνει, παράλληλα, τριμερή σύμβαση μεταξύ παραγωγών καθαρής ενέργειας, ενεργοβόρων βιομηχανιών, κυβερνήσεων και της Ε.Ε. για τη δημιουργία αμοιβαία επωφελούς περιβάλλοντος, πρόσβασης σε προσιτή ενέργεια, εξασφάλισης σταθερού επενδυτικού κλίματος.
Στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της η Κομισιόν θέτει τις βάσεις για την ενεργειακή ένωση, που περιλαμβάνει: α. Δημιουργία πλήρους ολοκληρωμένης αγοράς ενέργειας, β. Μετάβαση σε ενεργειακό σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές και γ. Εγκαθίδρυση πιο διαφανούς και ανταγωνιστικής αγοράς φυσικού αερίου. Στο πλαίσιο αυτό, υιοθετεί μάλιστα τις προτάσεις του Ελληνα πρωθυπουργού, όπως για παράδειγμα δημιουργία ειδικής ομάδας δράσης (task force) για την ενεργειακή ένωση με στόχο τον καλύτερο συντονισμό και διακυβέρνηση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, συγκρότηση ειδικής ομάδας δράσης στον τομέα του φυσικού αερίου (Gas Market Task Force) για την παρακολούθηση των χρηματιστηρίων ενέργειας και αντιμετώπιση πιθανής κερδοσκοπίας, αλλά και διατήρηση του CEF ως χρηματοδοτικού «μηχανισμού» των διασυνοριακών διασυνδέσεων και των σχετικών εμβληματικών έργων, ένα εκ των οποίων στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
