Από την αρχαιότητα ακόμα, ο χρυσός και το ασήμι καταχωρήθηκαν στη συνείδηση των ανθρώπων ως μέταλλα που σχετίζονται με τον πλούτο και την ισχύ. Η φυσική τους λάμψη, αλλά και η ανθεκτικότητά τους στη διάβρωση και την οξείδωση στο υγρό αέρα, τους έδωσε διαχρονικά ένα τεράστιο πλεονέκτημα σε σχέση με όσα ανακαλύφθηκαν αργότερα. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και η χημεία τους δίνει τον χαρακτηρισμό «ευγενή», στην ουσία ένα κοσμητικό επίθετο. Με την έννοια ότι θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει απλά «ανθεκτικά», για παράδειγμα.
Ο χρυσός, το ασήμι και αργότερα η πλατίνα χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον για κοσμήματα, αλλά και αντικείμενα που έχουν σχέση με δύναμη και εξουσία. Στέμματα, σκήπτρα, ποιμαντορικές ράβδοι, ιερές εικόνες και ανάγλυφα «ντύθηκαν» με αυτά, κι έτσι δημιουργήθηκε η εντύπωση πως είναι και τα πιο ακριβά μέταλλα που μπορεί να βρει κανείς στη φύση, αν σκάψει λίγο (ή πολύ, σε κάποιες περιπτώσεις). Κι όμως, δεν είναι έτσι. Υπάρχουν, ούτε λίγο, ούτε πολύ, οκτώ ευγενή μέταλλα. Κάποιοι χημικοί μετρούν εννέα. Ο χρυσός, παρά την αύξηση της τιμής του τον τελευταίο καιρό, δεν βρίσκεται στην κορυφή αυτής της λίστας. Τον έχουν ξεπεράσει κατά πολύ άλλα μέταλλα, που δεν χρησιμοποιούνται αναγκαστικά για να φτιάξει κάποιος κοσμήματα. Ας τα δούμε με σειρά αξίας:
1. Όσμιο (Os)
Τιμή ανά κιλό: 1.420.789 δολάρια
Μακράν το πιο ακριβό απ’ όλα τα πολύτιμα μέταλλα, το όσμιο χρησιμοποιείται κυρίως σε κράματα πλατίνας. Έχει πολλές ίδιες ιδιότητες με το ιρίδιο, του οποίου θεωρείται κάτι σαν… πρώτος ξάδελφος. Χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για να κατασκευαστούν οι γνωστές βελόνες των πικάπ, και σήμερα από όσμιο φτιάχνονται μύτες για στιλό και πένες, αλλά και ηλεκτρικές επαφές που πρέπει να είναι ανθεκτικές σε ακραία θερμότητα. Η τιμή του ανά κιλό έχει τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία.
2. Ρόδιο (Rh)
Τιμή ανά κιλό: 155.931,12 δολάρια
Το σπάνιο το πληρώνεις. Γι’ αυτό το ρόδιο βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, έστω και λιγότερο λαμπερό από τον χρυσό. Είναι τέσσερις φορές πιο σπάνιο από τον χρυσό και πέντε από την πλατίνα. Εξορύσσεται κυρίως στη Ρωσία, τη Νότια Αφρική και τον Καναδά. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή κοσμημάτων, ειδικά σε όσα περιέχουν και λευκόχρυσό. Έχει και πολλές βιομηχανικές εφαρμογές (από φώτα μέχρι εξαρτήματα αυτοκινήτων), χάρη στην υψηλότατη αντοχή του στη θερμότητα.
3. Ιρίδιο (Ir)
Τιμή ανά κιλό: 151.108,51 δολάρια
Θεωρείται κοντινός ξάδελφος της πλατίνας, αλλά είναι εξαιρετικά πιο σπάνιο, μέχρι στιγμής έχει βρεθεί μόνο στη Νότια Αφρική. Εξαιρετικά σκληρό και το πιο ανθεκτικό στη διάβρωση και τη θερμότητα απ’ όλα τα μέταλλα, προσδίδει πολύ στην χρησιμοποίησή του σε μια σειρά από ανθρώπινες κατασκευές που απαιτούν αντοχή σε υψηλή ταλαιπωρία κι έχουν σχέση με τα ιατρικά μηχανήματα, τα αυτοκίνητα και τις ηλεκτρονικές συσκευές.
4. Χρυσός (Au)
Τιμή ανά κιλό: 81.912,51 δολάρια
Όσοι παρακολουθούν από κοντά την αγορά των πολύτιμων μετάλλων θα έχουν παρατηρήσει την αύξηση της τιμής του. Προωθήθηκε στην 4η θέση της λίστας, ένα μέταλλο γνωστό από την αρχαιότητα, το οποίο φυσικά δεν χρησιμοποιείται μόνο για κοσμήματα και άλλα τιμαλφή. Η χημική του σύνθεση έχει εφαρμογές μέχρι και σε φάρμακα, αλλά και στα (πολύ πιο δημοφιλή παλαιότερα) οδοντικά εμφυτεύματα και σε πολλές ηλεκτρονικές εφαρμογές λόγω της υψηλής του ηλεκτρικής αγωγιμότητας. Κυρίως, όμως, ο χρυσός χρησιμοποιήθηκε ως οικονομικό απόθεμα και ως σταθερή επένδυση. Η τιμή του σπάνια έχει μεγάλες ανακατατάξεις.
5. Πλατίνα (Pt)
Τιμή ανά κιλό: 30.268 δολάρια
Το περίεργο με την πλατίνα είναι πως, ενώ ήταν γνωστή από την αρχαιότητα, μόλις το 1557 αναγνωρίστηκε ως ένα ξεχωριστό μέταλλο. Ως τότε πιστευόταν ότι ήταν καθαρό ασήμι ή ποσότητα ασημιού αναμεμιγμένη με χρυσό. Βεβαίως χρησιμοποιείται πολύ στην κατασκευή κοσμημάτων (τις τελευταίες δεκαετίες, μάλιστα, τα κοσμηματοπωλεία ανά τον κόσμο προωθούν πολύ περισσότερο τα πλατινένια γαμήλια δαχτυλίδια, ως πιο οικονομικά, σε σχέση με τα χρυσά). Την πιο γνωστή άλλη χρήση της τη μαθαίνουμε με μια επίσκεψη στο συνεργείο αυτοκινήτων της γειτονιάς για να αλλάξουμε (συνήθως την ίδια στιγμή) «πλατίνες και μπουζί».
6. Παλλάδιο (Pd)
Τιμή ανά κιλό: 28.134,28 δολάρια
Η μικρή διαφορά στην τιμή με την πλατίνα έχει επηρεάσει πολύ τη ζήτηση μεταξύ των δύο μετάλλων. Για χρόνια το παλλάδιο ήταν πιο ακριβό, ακόμα και από το χρυσό, γι’ αυτό δεν το χρησιμοποιούσαν οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Είναι, πάντως, μοναδικό στην ικανότητά του να απορροφά το υδρογόνο και χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην κατασκευή των καταλυτικών μετατροπέων στα αυτοκίνητα. Και σε κοσμήματα το βρίσκουμε, ειδικά σε τέτοια που χρειάζονται πολύ λεπτή δουλειά.
7. Ρουθήνιο (Ru)
Τιμή ανά κιλό: 14.890 δολάρια
Ένα ακόμα από τα ξαδέλφια της πλατίνας, το οποίο χρησιμοποιείται και πολύ συχνά ως κράμα πλατίνας, ώστε να μειωθεί η τελική τιμή του προϊόντος. Η κύρια χρήση του είναι στις ηλεκτρονικές συσκευές. Υπάρχει κυρίως στην περιοχή της Ρωσίας (Ουράλια), εξ ου και το όνομά του, αλλά και σε μικρότερες ποσότητες στον Καναδά και τη Νότια Αφρική.
8. Ρήνιο
Τιμή ανά κιλό: 2.489 δολάρια
Εκτός από σπάνιο, το ρήνιο έχει και μια πολύ περίπλοκη διαδικασία για την εξόρυξή του, κάτι που σαφώς επηρεάζει την τιμή του. Έρχεται ως υπο-προϊόν της εξόρυξης χαλκού. Σε συνδυασμό με την πλατίνα, χρησιμοποιείται στους καταλύτες των αυτοκινήτων, αλλά κυρίως σε εξαρτήματα αεροσκαφών, που υπόκεινται σε υψηλές θερμοκρασίες, κυρίως στις τουρμπίνες.
9. Ασήμι
Τιμή ανά κιλό: 940 δολάρια
Θα το περίμενε κανείς πιο ψηλά στη λίστα, αλλά το ασήμι βρίσκεται σε αφθονία σε σχέση με τα υπόλοιπα ευγενή μέταλλα, γι’ αυτό η τιμή του έχει υποχωρήσει πολύ σε σχέση με το χρυσό. Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στην κατασκευή κοσμημάτων, όμως σημειώνει και μεγάλη ανάπτυξη για βιομηχανική χρήση τα τελευταία χρόνια και είναι μια σχετικά ασφαλής επένδυση, αν κάποιος θέλει να προστατέψει το χαρτοφυλάκιό του. Βεβαίως οι χρήσεις του είναι πολλές, από κέρματα και μαχαιροπήρουνα μέχρι μπαταρίες και ηλεκτρικές αντιστάσεις.
10. Ίνδιο (In)
Τιμή ανά κιλό: 685,10 δολάρια
H λίστα συμπληρώνεται με το ίνδιο, ένα μέταλλο που έχει ιδιότητες ίδιες με το γάλλιο και το θάλλιο και θεωρείται κάτι μεταβατικό μεταξύ των δύο. Πρόκειται για επεξεργασμένο μέταλλο από τον ψευδάργυρο, τον χαλκό και το σιδηρομετάλλευμα. Είναι εξαιρετικά λαμπερό, αλλά και εύπλαστο, γι’ αυτό δεν χρησιμοποιείται σχεδόν καθόλου για κατασκευή κοσμημάτων, παρά μόνο στους κινητήρες αεροσκαφών.
Η διεθνής πρακτική, που χρησιμοποιείται αιώνες τώρα, απαιτεί η τιμή των μετάλλων να υπολογίζεται με βασική μονάδα βάρους την ουγκιά, σύμφωνα με το αγγλοσαξωνικό σύστημα που χρησιμοποιείται ακόμα στη Βρετανία (κι έμεινε στις ΗΠΑ). Μία ουγκιά ισοδυναμεί με 28,35 γραμμάρια του κιλού. Στο κείμενο παραθέτουμε τις τιμές ανά κιλό και όχι ανά ουγκιά ή λίβρα.
*Οι τιμές των μετάλλων είναι ενδεικτικές και ισχύουν τη στιγμή που γράφτηκε το άρθρο. Κατά καιρούς υπάρχουν μεγάλες μεταβολές, οπότε η σειρά μπορεί να αλλάζει.
