Καυτό εξελίσσεται το φετινό καλοκαίρι στο μέτωπο των κυοφορούμενων επιχειρηματικών συμφωνιών με τουλάχιστον 10 αξιοπρόσεκτα deals να φαίνεται πως έχουν δρομολογηθεί.
Η τάση που μάλλον απηχεί το γενικότερο κλίμα στην αγορά και την οικονομία (στον πρώτο… καύσωνα φέτος έκλεισε και τυπικά το mega deal για την ΤEPNA Ενεργειακή με τη Masdar των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αξίας 3,2 δισ.), εκτιμάται ότι θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική τους επόμενους μήνες, κυρίως, για δύο λόγους. Ο πρώτος συνδέεται με τη σταθεροποίηση της αγοράς του δανεισμού, εν όψει της μείωσης των επιτοκίων. Με συναλλαγές της τάξης των 50 και 100 εκατ. ευρώ, όπου κυμαίνεται ο μέσος όρος συναλλαγών στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα πολλές εταιρείες τοποθετούσαν ίδια κεφάλαια. Επαγγελματίες στον χώρο της συμβουλευτικής, οι οποίοι ασχολούνται με τις εξαγορές και συγχωνεύσεις εκτιμούν ότι η διατηρήσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τη μείωση των επιτοκίων θα ευνοήσει τις επιχειρηματικές συμφωνίες.
Ο δεύτερος παράγοντας αφορά τη σοβαρή αναδιάταξη που επίκειται στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια, καθώς αυξάνεται πλέον η δύναμη πυρός του ελληνικού οικοσυστήματος των private equity funds, με τη δεύτερη γενιά των επιχειρηματικών κεφαλαίων να σηματοδοτεί και την είσοδο σε μια φάση ωρίμανσης αλλά και επίτευξης μεγαλύτερων σε αξία συμφωνιών. Πέραν όμως των funds και του χρηματοδοτικού κόστους, υπάρχει κι ένας σταθερός τρίτος παράγοντας που ωθεί προς νέες συμφωνίες. O λόγος για τον συνδυασμό του τρέχοντος οικονομικού περιβάλλοντος με τον εντεινόμενο ανταγωνισμό στην αγορά που αναγκάζει πολλές εταιρείες να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους, τις δομές τους και γενικά την οργάνωσή τους.
Στην τελευταία κατηγορία περιλαμβάνεται και το σενάριο πώλησης των καταστημάτων χονδρικής ENA Food Cash & Carry, που τρέχει η ΑΒ Βασιλόπουλος. Με στόχο να επικεντρωθεί αποκλειστικά στο κομμάτι της λιανικής και στα καταστήματα franchise, τα οποία εξάλλου αποτελούν κύριο άξονα στη στρατηγική ανάπτυξης, η ΑΒ Βασιλόπουλος έχει αναθέσει στην Deloitte να βολιδοσκοπήσει για την ύπαρξη ενεργού ενδιαφέροντος από άλλους παίκτες της οργανωμένης χονδρικής και υπό ποιες προϋποθέσεις προκειμένου να αξιολογήσει τις επιλογές της. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως υπήρξε θετική ανταπόκριση από τους άλλους τρεις βασικούς παίκτες της αγοράς που απο μόνη της αποτελεί μια αγορά 1,2 δισ. ευρώ, δηλαδή απ’ τον leader του κλάδου ΜΕΤΡΟ ΑΒΕΕ, με δυναμική δικτύου τα 50 σημεία Metro Cash & Carry, τη Δ. Μασούτης με 22 σημεία και τον Oμιλο Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης, μέσω της Τhe Mart, με 13 καταστήματα. Ωστόσο οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι δύο πρώτοι ενδιαφέρονται περισσότερο για την απόκτηση συγκεκριμένων καταστημάτων και όχι για το σύνολο του δικτύου, ενώ μόνο ο όμιλος Σκλαβενίτη θα συζητούσε την πλήρη εξαγορά του βραχίονα ENA Food Cash & Carry που μετρά 14 καταστήματα και σήμερα συνεισφέρει περίπου το 5% του συνολικού τζίρου της ΑΒ Βασιλόπουλος, ήτοι κάπου 100 εκατ. ευρώ. Το αν αυτή η εξέλιξη είναι ικανοποιητική ώστε να συντελέσει σε ένα deal μένει να φανεί.
Επισήμως, πάντως, η ΑΒ Βασιλόπουλος, μέσω αρμοδίων πηγών, χαρακτηρίζει στο «business stories» τη διαδικασία ως ένα σενάριο που έχει τρέξει και σε άλλες περιόδους η αλυσίδα, προσθέτοντας ότι δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα.
Σε επίπεδο οργανωμένου λιανεμπορίου πάλι, mega deal δεν διαφαίνεται ακόμα στον ορίζοντα παρά τις νέες φήμες που άρχισαν να κυκλοφορούν τον τελευταίο ενάμιση μήνα, αν και πληροφορίες αναφέρουν ότι συζητήσεις υπάρχουν, αλλά σε αρκετά ρηχό επίπεδο. Η τελευταία κίνηση από μεγάλο παίκτη ήταν αυτή της επέκτασης της παρουσίας του ομίλου Σκλαβενίτη στην Κύπρο μέσω της εξαγοράς του ομίλου υπεραγορών Παπαντωνίου. Αυτή ήταν η έκτη εξαγορά που έκανε ο όμιλος μετά την απορρόφηση της πάλαι ποτέ Μαρινόπουλος. Τον περασμένο Μάιο είχε προηγηθεί η εξαγορά των καταστημάτων σούπερ μάρκετ Φλεβάρης στη Ρόδο. Σύμφωνα με πηγές της αγοράς το μοτίβο αυτό, της απορρόφησης δηλαδή μικρών τοπικών παικτών από τους μεγάλους του κλάδου, θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα. Ηδη πληροφορίες αναφέρουν ότι σχεδόν έχουν ωριμάσει και εκτός απροόπτου ως το τέλος του καλοκαιριού θα κλείσουν δύο τέτοια deals, το ένα εκ των οποίων στην Πελοπόννησο.
Το σίριαλ του καλοκαιριού βέβαια αφορά τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών και δεν είναι άλλο απ’ το πωλητήριο που έχει μπει στην Avramar που, ως «too big to fail», πολλοί έχουν συνδέσει την πορεία κατάληξης της προσπάθειας με την ίδια την υπόσταση όλου του κλάδου, o οποίος σημειωτέον παραμένει απ’ τους πλέον εξωστρεφείς αν και με πολλές κεφαλαιακές τρύπες… Πληροφορίες αναφέρουν ότι τον Σεπτέμβριο, εφόσον διατηρηθεί το ενδιαφέρον των τριών υποψήφιων αγοραστών που πέρασαν στη shortlist των πιστώτριων τραπεζών, είναι ο μήνας των εξελίξεων. Κι αυτό καθώς θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις των τραπεζών με τον κάθε υποψήφιο προκειμένου να φτάσουμε στη φάση των δεσμευτικών προσφορών. Οι υποψήφιοι επενδυτές είναι το ισπανικό fund Atitlan, ο αραβικός όμιλος Aqua Bridge, στον οποίο υπάρχει ενεργή συμμετοχή αρκετών Ελλήνων στελεχών, και το fund Diorasis, βασικός μέτοχος της Philosofish, της δεύτερης μεγαλύτερης ελληνικής εταιρείας ιχθυοκαλλιέργειας. Με δεδομένες όμως τις μεγάλες κεφαλαιακές ανάγκες που θα απαιτηθούν για να αποκτήσει δυναμική και πάλι η Avramar, κάπου 120-150 εκατ. ευρώ, πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη κάποιοι απ’ τους υποψήφιους έχουν δεύτερες σκέψεις για το εάν θα προχωρήσουν τελικά ή όχι στη διαδικασία, κάτι που για πολλούς παράγοντες της αγοράς δεν θα αποτελούσε έκπληξη ακόμα και αν οι τράπεζες τελικά κούρευαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις τους, που φτάνουν τα 400 εκατ. ευρώ! Κι αυτό καθώς δεν μπορεί να βγει η εξίσωση… Γι’ αυτό και η συγκρότηση ενός Plan B ίσως τελικά είχε μια λογική, ειδικά καθώς είναι μεγάλος ο αντίκτυπος για όλο τον κλάδο, συμπεριλαμβανομένων των προμηθευτών του, που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει θέματα ρευστότητας.
Exits
Ο χρόνος, πάντως, μετρά αντίστροφα για τη ΜΙΝΕΡΒΑ. Το πρόσφατο deal απόσχισης και πώλησης του βραχίονα των τυροκομικών, που στο μεταξύ έγινε εταιρεία με το όνομα Τυροκομεία Δωρική Α.Ε. στον αυστριακό συνεταιρισμό Berglandmilch φέρνει ακόμα πιο κοντά το exit που μεθοδεύει απ’ τις αρχές της χρονιάς το fund Diorama Investments SICAR S.A. (Diorama I), συμφερόντων του πρώην προέδρου του ΣΕΒ Δημήτρη Δασκαλόπουλου, όπως είχε αποκαλύψει το «b.s.». Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν πως έχει δοθεί εντολή σε χρηματοοικονομικό σύμβουλο για τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων πώλησης μέσω διεθνούς διαγωνισμού, ενώ ο φάκελος της εταιρείας βρίσκεται ήδη στα χέρια ενδιαφερόμενων επενδυτών, Ελλήνων και ξένων.
Ο χρονικός στόχος για τη μεταβίβαση της «παλαιότερης ελαιουργικής εταιρείας της χώρας» δεν τυχαίος, καθώς η διάρκεια της ζωής του Diorama I, που βρίσκεται υπό την αποκλειστική διαχείριση της Deca Investments, ολοκληρώνεται εντός του 2024, εξ ου και δρομολογείται η αποεπένδυση από τις εταιρείες στις οποίες είχε τοποθετήσει κεφάλαια.
Υπενθυμίζεται ότι το Diorama I από κοινού με τα private equity funds EOS Capital Partners του κ. Απόστολου Ταμβακάκη και Elikonos Capital (Πέτρος Κατσούλας, Παντελής Παπαγεωργίου, Τάκης Σολωμός, Δημήτρης Βιδάκης) εξαγόρασαν τη ΜΙΝΕΡΒΑ τον Σεπτέμβριο του 2019 επενδύοντας περίπου 45 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι το Diorama Ι κατέχει το 68% των μετοχών της εταιρείας, ενώ από 16% κατέχουν EOS και Elikonos.
Το ίδιο fund, το Diorama I, έχει βάλει πωλητήριο και στην Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης (ΕΖΑ) με την ελπίδα ότι υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να πετύχει ένα exit έστω με τις δυνατές μικρότερες απώλειες, μια και η επένδυση αποδείχθηκε από τις πλέον ζημιογόνες. Προς το παρόν η τελευταία διοίκηση που τοποθετήθηκε στην ΕΖΑ υπό τον διευθύνοντα σύμβουλο Νικήτα Ασπιώτη ακολουθεί στρατηγική συμμαζέματος και στροφής σε προϊόντα με μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, κάτι που τελικά της επέτρεψε το 2023 να γυρίσει σε θετικό EBITDA (1,8 εκατ. ευρώ) και να περιορίσει τις καθαρές ζημίες σε 2,9 εκατ. ευρώ. Η νέα στρατηγική δίνει έμφαση στο ισχυρό πρόγραμμα ταμειακών ροών και στη μείωση του καθαρού δανεισμού της, ωστόσο έχει ακόμα δρόμο. Γι’ αυτό τελικά και το καλάθι παραμένει μικρό για την πιθανότητα ενός exit ως το τέλος της χρονιάς και το ενδεχόμενο οι μετοχές τελικά να περάσουν στο Diorama II κρίνεται ως πιο πιθανό.
Το τελευταίο, πάντως, που κατάφερε να συγκεντρώσει δύναμη πυρός 213 εκατ. ευρώ, ήδη έχει κάνει την πρώτη του κίνηση στον χώρο των τροφίμων εξαγοράζοντας το πλειοψηφικό μερίδιο της εταιρείας Leader, που δραστηριοποιείται στην αντιπροσώπευση, αποθήκευση, διανομή και εμπορία κυρίως γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων.
Αρκετή κινητικότητα, όμως, υπάρχει και στον χώρο της οινοποιίας. Ο άλλοτε leader του κλάδου, τα Ελληνικά Κελλάρια Οίνων ή πιο γνωστά ως Οινοποιία Κουρτάκη, εμφανίζεται, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ως μία από τις εταιρείες όπου μπορεί να υπάρξουν εξελίξεις. Κι αυτό καθώς απ’ τον θάνατο του Βασίλη Κουρτάκη, προ τριετίας, η υπεραιωνόβια εταιρεία βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία χάνοντας πλέον την ηγετική της θέση έναντι της Cavino σε όρους πωλήσεων. Από τα 28,47 εκατ. ευρώ πωλήσεις προ πανδημίας και κέρδη περίπου 57.000 ευρώ, έφτασε το 2022, τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις να έχει κύκλο εργασιών 23,93 εκατ. ευρώ και ζημιές περίπου 140.000 ευρώ. Επικεφαλής της οικογενειακής επιχείρησης έχει αναλάβει ο κ. Δημήτρης Κουρτάκης, γιος του Βασίλη, ο οποίος μέχρι κάποια χρόνια πριν ήταν ενεργός σκηνοθέτης και δραματουργός. Σήμερα εκτελει χρέη προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου εκπροσωπώντας την 4η γενιά της οικογένειας πίσω απ’ την ιστορική οινοποιία. Η αδερφή του, Διώνη, κατέχει τη θέση της αντιπροέδρου.
Μια άλλη ιστορική οινοποιία της χώρας είτε θα περάσει στα χέρια τρίτων είτε θα πτωχεύσει ως το τέλος της χρονιάς, όπως εκτιμούν στην αγορά. Ο λόγος για την Τσάνταλη, για την οποία έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον εξαγοράς απ’ την Ελληνικά Οινοποιεία των αδερφών Ηλία και Θωμά Γεωργιάδη, η οποία έχει αποκτήσει την οινοποιία Μπουτάρη και το φυσικό μεταλλικό νερό Ιόλη. Ωστόσο η απόσταση που φέρεται να χωρίζει τον ενδιαφερόμενο επενδυτή από τις πιστώτριες τράπεζες είναι μεγάλη, καθότι οι τελευταίες δεν εμφανίζονται διατεθειμένες να κουρέψουν σε ποσό κάτω των 25 εκατ. ευρώ τα δάνεια της εταιρείας, ενώ η Ελληνικά Οινοποιεία, με βάση την τελευταία της προσφορά, φέρεται να δίνει συνολικά περίπου 10 εκατ. ευρώ για την απόκτησή της.
Η εταιρεία από πέρυσι τον Αύγουστο ουσιαστικά σταμάτησε τη δραστηριότητά της, αφήνοντας ξεκρέμαστους και με οφειλές αρκετών μηνών τους εργαζομένους. Υπενθυμίζεται ότι η εταιρεία βρίσκεται στην πιο κρίσιμη καμπή της ιστορίας της με υποχρεώσεις που στη χρήση του 2022 ήταν 54,465 εκατ. ευρώ από 55,373 εκατ. ευρώ το 2021. Από αυτές τα μακροπρόθεσμα δάνεια ήταν 29,2 εκατ. ευρώ, ενώ ο συνολικός δανεισμός της στις 31 Δεκεμβρίου του 2022 ήταν 32,115 εκατ. ευρώ και οι υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές της είχαν καταστεί ληξιπρόθεσμες.
Κινητικότητα στο catering
Τέλος, μεγάλη κινητικότητα παρατηρείται στον χώρο της οργανωμένης εστίασης και δη του catering. Πληροφορίες αναφέρουν πως η Γευσήνους, ο leader του κλάδου, μετά την απόκτηση του 60% της εταιρείας catering ΤΟΠ ΚΡΑΦΤ, είναι κοντά στην εξαγορά ακόμα μιας τους προσεχείς μήνες.
Παράλληλα μια έτερη σημαντική εταιρεία του κλάδου, το Δειπνοσοφιστήριον, εσχάτως κάνει κινήσεις αναδιοργάνωσης των οντοτήτων που ελέγχει. με τελευταία την απορρόφηση της συνδεδεμένης Καψάλης Διομήδης Α.Ε. προμηνύοντας εξελίξεις. Επίσης η Korinthian Foods έχει βάλει πλώρη για την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο, κάτι που θα γίνει αργότερα.
