Η μεθαυριανή έξοδος του πλωτού γεωτρύπανου «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στην Ανατολική Μεσόγειο έχει, όπως ήταν αναμενόμενο, φέρει ξανά στην επιφάνεια τις συζητήσεις για το εύρος της κλιμάκωσης που μπορεί να επιλέξει η Αγκυρα τον Αύγουστο. Δεδομένου του τρόπου με τον οποίο κινούνται συνήθως οι δραστηριότητες της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων (ΤΡΑΟ), τα πλωτά γεωτρύπανα δεν αναλαμβάνουν δράση στην τύχη, αλλά σε περιοχές όπου ήδη έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες έρευνες δύο και τριών διαστάσεων.
Τι δείχνει η εμπειρία
Με βάση αυτή την πεπατημένη, οποιαδήποτε περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού (δηλαδή νότια της Ρόδου και ανατολικότερα), μέχρι τα ανοιχτά δυτικά και βόρεια της Κύπρου, είναι πιθανός στόχος ερευνητικών γεωτρήσεων από το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν». Κατά το ίδιο σκεπτικό, οι περιοχές δυτικά του 28ου μεσημβρινού, είτε εντός της περιοχής που έχει οριοθετηθεί ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο είτε σε κάποιες που περιλαμβάνονται στο αποκαλούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο, συγκεντρώνουν μικρότερες πιθανότητες. Είναι δεδομένο ότι μια επιλογή προώθησης του γεωτρύπανου δυτικά του 28ου μεσημβρινού (στην Αν. Μεσόγειο ή στο Αιγαίο) θα γίνει αντιληπτή –όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και διεθνώς– ως μια κίνηση μονομερούς και κατακόρυφης κλιμάκωσης εκ μέρους της Τουρκίας.
Πάντως, η Αθήνα είχε δεχθεί μηνύματα ότι οι Αμερικανοί έχουν ασκήσει το τελευταίο διάστημα έντονες πιέσεις προς την τουρκική πλευρά για να μην προβεί σε ακραίες ενέργειες που θα πυροδοτούσαν ένταση. Το ίδιο κλίμα, περί συστάσεων στην Αγκυρα για αυτοσυγκράτηση, μετέφερε και ο ανώτατος διοικητής Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, Αμερικανός στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, στις επαφές του τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα στην Αθήνα. Σύμφωνα, λοιπόν, με εκτιμήσεις που έχουν προκύψει από την ανάλυση των δεδομένων και πληροφορίες οι οποίες καταφθάνουν διαρκώς, οι πιο πιθανές περιοχές τέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων από το γεωτρύπανο της ΤΡΑΟ είναι:
Η Αθήνα είχε δεχθεί μηνύματα ότι οι Αμερικανοί έχουν ασκήσει το τελευταίο διάστημα έντονες πιέσεις προς την τουρκική πλευρά για να μην προβεί σε ακραίες ενέργειες
Πρώτον, στην περιοχή βόρεια της Κύπρου, είτε εντός περιοχής η οποία πράγματι ανήκει στην Τουρκία είτε σε έκταση που αποτελεί την αποκαλούμενη «υφαλοκρηπίδα» του ψευδοκράτους. Σε περίπτωση αδειοδότησης της ΤΡΑΟ από το ψευδοκράτος, είναι πιθανή η επέκταση των δραστηριοτήτων του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στην περιοχή περί τη κατεχόμενη χερσόνησο της Καρπασίας, όπου στο παρελθόν έχουν διεξαχθεί εκτεταμένες σεισμικές έρευνες, βόρεια και νότια από αυτήν.
Δεύτερον, σε περιοχές που βρίσκονται καθαρά εντός της οριοθετημένης ΑΟΖ της Κύπρου στα νοτιοδυτικά του νησιού. Σε αυτή την περίπτωση το βόρειο τμήμα του οικοπέδου 6 (στο νότιο πραγματοποιεί γεωτρήσεις η ιταλογαλλική κοινοπραξία Eni/Total) είναι ένας από τους προφανείς στόχους και όχι μόνο. Τα οικόπεδα 4 και 5 αποτελούν πιθανούς στόχους στα ΝΔ του νησιού, όπως και το οικόπεδο 3 στα ΝΑ. Η πρόσφατη κινητικότητα ανάμεσα σε Ισραήλ και Λίβανο, όπως αυτή καταγράφηκε και από την περιοδεία του ειδικού απεσταλμένου του Λευκού Οίκου για την Ενέργεια Εϊμος Χόκσταϊν, για τη διευθέτηση της διαφοράς που υπάρχει προκειμένου να ολοκληρωθεί η οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες, δεν έχει περάσει απαρατήρητη από την Αγκυρα, η οποία επιθυμεί να υπενθυμίσει την παρουσία και τις διεκδικήσεις της περί την Κύπρο.
Τρίτον, στις περιοχές που βρίσκονται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, στη μεγάλη θαλάσσια περιοχή από τα νότια της Ρόδου έως και 6 ναυτικά μίλια έξω από την Πάφο. Αρμόδιες πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι το συγκεκριμένο σενάριο είναι εκείνο που συγκεντρώνει τις λιγότερες πιθανότητες, δίχως ωστόσο να αποκλείεται τίποτα. Πρακτικά η επαλήθευση ενός τέτοιου σεναρίου θα οδηγούσε σε σκηνικό επανάληψης των συνθηκών του θέρους και φθινοπώρου του 2020, όπως αυτό εξελίχθηκε με το ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» να πλέει επί τρίμηνο, πλαισιωμένο από ναυτικές δυνάμεις Τουρκίας και Ελλάδας. Βέβαια, αν επιβεβαιωθεί ένα τέτοιο σενάριο, τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα, καθώς ουδείς θα μπορεί να ισχυριστεί ότι το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» δεν παραβιάζει τη δυνητική υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας. Πάντως, εφόσον το πλωτό γεωτρύπανο της TPAO αναπτυχθεί σε κάποιο από τα οικόπεδα που βρίσκονται στη ΝΔ πλευρά της κυπριακής ΑΟΖ, δεν αποκλείεται να μετακινηθεί και ελαφρώς δυτικότερα από το οικόπεδο 4, φθάνοντας στο ανατολικό τμήμα της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Τον Οκτώβριο του 2018 το ερευνητικό πλοίο «Μπαρμπαρός» είχε αναλάβει να κάνει έρευνες στο ανατολικότερο κομμάτι της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σε μια επιχείρηση που διαδραματίστηκε επί σχεδόν ενάμισι μήνα, με την παρουσία φρεγάτας του Π.Ν. (αρχικά η «Νικηφόρος Φωκάς» και εν συνεχεία η «Σαλαμίς»).
Θα υπάρξει αντίδραση
Είναι απολύτως σαφές και δεδομένο ότι, ειδικά στην περίπτωση που το πλωτό γεωτρύπανο επιχειρήσει να κινηθεί σε περιοχή δυνητικής ελληνικής κυριαρχίας, οι Ενοπλες Δυνάμεις θα αντιδράσουν, μάλιστα βάσει σχεδίων, τα οποία έχουν εμπλουτιστεί μετά την πολύμηνη και διδακτική εμπειρία του 2020. Στο διπλωματικό πεδίο η Αθήνα έχει προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να υφίσταται ξεκάθαρη εικόνα σε όλες τις δυτικές πρωτεύουσες και πέρα από αυτές. Οι πρόσφατες επαφές που είχε ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας στη ΝΑ Ασία –κυρίως η συζήτησή του με τον Κινέζο ομόλογό του Γουάνγκ Γι– είχαν ακριβώς αυτόν τον σκοπό. Σε περίπτωση που εξελιχθεί το βασικό σενάριο, δηλαδή η έναρξη γεωτρήσεων περί την Κύπρο, τότε αναμένεται με ενδιαφέρον η ένταση των αντιδράσεων από την Ε.Ε. Και τούτο, βέβαια, εξαρτάται από το αν το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» πλεύσει στα βόρεια της Κύπρου ή στον νότο, όπου βρίσκονται τα διεθνώς αναγνωρισμένα ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
