Πεύκα, έλατα και πλατάνια κινδυνεύουν με αφανισμό στη χώρα μας, καθώς τις τελευταίες δύο δεκαετίες όλο και πιο συχνές είναι οι εμφανίσεις ασθενειών που «χτυπούν» είδη δέντρων, την ώρα που οι νέες κλιματικές συνθήκες εξελίσσονται στη μεγαλύτερη απειλή.
Ως ιδιαίτερα ανησυχητικά καταγράφουν οι επιστήμονες τα φαινόμενα ξήρανσης της ελάτης, και μάλιστα σε περιοχές με πλούσια εδάφη.
Ηδη, αυξανόμενη είναι η συχνότητα εμφάνισης ξήρανσης δέντρων στα ελατοδάση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και ειδικότερα στη Φθιώτιδα, την Ευρυτανία και τη Φωκίδα.
Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος στο ΑΠΘ Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, τον Μάιο η φύση βρίσκεται σε ανοδική φάση, «αυξάνονται τα δέντρα και τα φυτά αλλά και η υγρασία στο έδαφος και την ατμόσφαιρα.
Και όμως, πλέον βλέπουμε το φαινόμενο της ξήρανσης της ελάτης να εμφανίζεται όλο και πιο συχνά ακόμη και σε περιοχές όπου δεν θα έπρεπε. Οι κλιματικές συνθήκες και οι ελαττωμένες βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι οι αιτίες.
Το Αισθητικό Δάσος του Υμηττού
Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, στο Αισθητικό Δάσος του Υμηττού παρατηρείται το φαινόμενο σταδιακής ξήρανσης μεμονωμένων δέντρων ή ομάδων δέντρων, κυρίως πεύκων (Pinus brutia, Pinus halepensis) και κυπαρισσιών (Cupressus sempervirens).
Σύμφωνα με τα μέλη της Φιλοδασικής Ενωσης Αθηνών, οι ξηράνσεις παρουσιάζονται κυρίως σε εκτεθειμένα σημεία του δάσους, όπως κορυφές λόφων και αραιωμένες συστάδες.
«Το φαινόμενο αποδίδεται στον συνδυασμό δυσμενών παραγόντων, όπως παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, διαδοχικά κύματα υψηλών θερμοκρασιών και ήπιοι χειμώνες, καθώς και στις επιπτώσεις από τις κακοκαιρίες “Μήδεια” το 2021 και “Ελπίς” το 2022.
Οι συνθήκες αυτές φαίνεται πως εξάντλησαν τη φυσική ανθεκτικότητα των δέντρων και διευκόλυναν δευτερογενείς προσβολές από έντομα – κυρίως φλοιοφάγα – όπως και από την πευκοκάμπια (Thaumetopoea pityocampa)», σημειώνουν στα «ΝΕΑ».
Αλλωστε, εξηγούν, το Αισθητικό Δάσος, τεχνητά δημιουργημένο σε βραχώδη και φτωχά εδάφη κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες, παρουσιάζει περιορισμένες δυνατότητες φυσικής αναγέννησης.
«Το περιορισμένο βάθος εδάφους και η ανά περιοχές χαμηλή συγκέντρωση οργανικής ουσίας εντείνουν τη δυσκολία επιβίωσης, ιδιαίτερα σε συνθήκες αυξημένου θερμικού και υδατικού στρες.
Ωστόσο, η αντοχή του δάσους έχει αποδειχθεί ισχυρή στο παρελθόν και ως εκ τούτου εκτιμούμε ότι πιθανώς θα μπορέσει να ανακάμψει».
Σε μία από τις πρώτες ενέργειες διαχείρισης, ειδικά στην περιοχή που περιβάλλει τη Μονή Καισαριανής και τον λόφο των Ταξιαρχών – η οποία το 1993 διακρίθηκε ως Ιστορικός Κήπος της Ευρώπης –, έχουν ήδη υλοποιηθεί επεμβάσεις που συνδυάζουν απομάκρυνση ξερών δέντρων και φύτευση νέων, με σεβασμό στην ιστορική φυσιογνωμία του τοπίου.
Δυσοίωνες προβλέψεις
Την ίδια στιγμή, τον κώδωνα του κινδύνου για την καταστροφή του περιαστικού δάσους του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη από το φλοιοφάγο έντομο κρούουν οι επιστήμονες και οι δημοτικές Αρχές.
Οπως τονίζει ο δήμαρχος Νεάπολης – Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, το πρόβλημα με το καταστροφικό έντομο διαγνώστηκε επίσημα ήδη από το 2017. «Δεκάδες χιλιάδες νέα δέντρα έχουν ήδη αποξηρανθεί τα τελευταία χρόνια και το χειρότερο είναι ότι το φλοιοφάγο έντομο έχει μεταπηδήσει σε δεκάδες χιλιάδες δέντρα».
Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις και για τα πλατάνια, τα οποία στη χώρα μας αργοπεθαίνουν.
Σύμφωνα με τον Αλ. Δημητρακόπουλο, σε διάστημα μόλις 20 ετών από τον πρώτο εντοπισμό της νόσου του μεταχρωματικού έλκους πλατάνου στη χώρα μας στην περιοχή της Μεγαλόπολης, η ασθένεια έχει προσβάλει διαδοχικά όλα τα πλατανοδάση, από την Πελοπόννησο, την Ηπειρο επεκτάθηκε στη Στερεά Ελλάδα αλλά και τη Θεσσαλία.
«Μετά την Κεντρική Μακεδονία και τις διοικητικές περιφέρειες Πιερίας, Ημαθίας, Κοζάνης, πλέον ο “καρκίνος του πλατάνου” έχει εισβάλει στον Νομό Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα πολύ σύντομα να μην υπάρχει ούτε μία περιοχή στην ηπειρωτική Ελλάδα που να μην έχει προσβληθεί από την ασθένεια».
