Πολλοί υποψήφιοι γοητεύονται από τα τμήματα φιλολογίας, μαθηματικών, πολιτικών επιστημών, οικονομικών, μαθηματικών. Ακόμη και οι πολιτικές επιστήμες, η κοινωνιολογία, η ιστορία κερδίζουν μαθητές του λυκείου που θέλουν να τις σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο. Ωστόσο, πολλοί νέοι εγκλωβίζονται στις επαγγελματικές προοπτικές κάθε πτυχίου όπως τις γνωρίζουν από τους γονείς τους. Για παράδειγμα, πτυχία φιλολογίας, μαθηματικών, κοινωνιολογίας εμφανίζονται με μόνη επαγγελματική απόληξη την κορεσμένη δημόσια εκπαίδευση. Αυτό είναι λάθος. Ακόμη και στις παραδοσιακές σπουδές η νέα εποχή της τεχνολογίας ανοίγει νέους, γοητευτικούς επαγγελματικούς διαδρόμους, για την είσοδο στους οποίους απαιτούνται μοντέρνες μεταπτυχιακές σπουδές, προσαρμοστικότητα και ταχύτητα στην κατανόηση των εξελίξεων. «Σε 20-30 χρόνια οι δουλειές θα είναι πολύ διαφορετικές, γι’ αυτό θα πρέπει να πηγαίνουμε πολύ πιο γρήγορα από τα μηχανήματα ώστε αυτά να είναι φίλοι μας και να μη μας αντικαθιστούν», ανέφερε προ ημερών ο καθηγητής Jeffrey Sachs, διευθυντής στο Center for Sustainable Development του Πανεπιστημίου Columbia των ΗΠΑ, μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών.
«Στην ηλικία των 17 δεν επιλέγουμε επάγγελμα, επιλέγουμε σπουδές. Είναι πολύ σημαντικό οι υποψήφιοι να ξεκινήσουν από σπουδές που τους ταιριάζουν, ωστόσο ακόμα πιο σημαντικό είναι μέσα από αυτές να βρουν τις διάφορες εναλλακτικές διαδρομές που τους ανοίγονται στον χώρο εργασίας και να έχουν διαρκώς στραμμένο το βλέμμα στο μέλλον», τονίζουν από την πλευρά τους στην «Κ» οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού της εταιρείας Orientum, Σπύρος Μιχαλούλης και Νίκος Παυλάκος. «Οι μαθητές που θα δώσουν τώρα Πανελλαδικές θα βγουν στην αγορά εργασίας το λιγότερο σε έξι χρόνια κάνοντας και ένα μεταπτυχιακό. Τα επαγγέλματα του 2030 που θα κάνουν αυτοί οι μαθητές και ο τρόπος εργασίας τους θα διαφέρουν πολύ από τα σημερινά. Επίσης, ακόμα και αν οι πρώτες σπουδές δεν είναι αυτές που ονειρευόταν ένας μαθητής, δεν πρέπει να νιώθει εγκλωβισμένος σε μια λάθος επιλογή μιας και με ένα μεταπτυχιακό μπορεί να αλλάξει εντελώς το αντικείμενό του και να στραφεί σε πολλές εναλλακτικές καριέρας», προσθέτουν.
Φιλολογία
Χαρακτηριστικό είναι, σύμφωνα με τις μελέτες της Orientum, πως το πρώτο πτυχίο στη φιλολογία με ένα μεταπτυχιακό στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, τη μετάφραση, το μάρκετινγκ, τη γλωσσική τεχνολογία, την κοινωνική νευροεπιστήμη, μπορεί να «ξεκλειδώσει» πληθώρα νέων επαγγελματικών προοπτικών. Το ίδιο συμβαίνει με το γενικό πτυχίο στις οικονομικές επιστήμες, όταν ο κάτοχός του συνεχίσει σε μεταπτυχιακά, π.χ. στο κρυπτονόμισμα, τη ναυτιλιακή οικονομική, τη διοίκηση υγείας, τη διοίκηση επιχειρήσεων τροφίμων και γεωργίας.
«Ακόμα και αν οι πρώτες σπουδές δεν είναι αυτές που ονειρευόταν ένας μαθητής, δεν πρέπει να νιώθει εγκλωβισμένος σε μια λάθος επιλογή», λένε στην «Κ» οι σύμβουλοι της εταιρείας Orientum.
Eξειδίκευση μέσω των μεταπτυχιακών χρειάζεται και ένα πτυχίο πληροφορικής. Αντικείμενα όπως η νανοτεχνολογία, η ψηφιακή εγκληματολογία, η αναγνώριση και οι τεχνολογίες φωνής, η αναλογιστική επιστήμη και η διοικητική κινδύνου, η βιοπληροφορική και η νευροπληροφορική, οι εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας «ξεκλειδώνουν» πολύ καλές θέσεις στην αγορά εργασίας.
Οσο για το πτυχίο των μαθηματικών, τα μεταπτυχιακά στην υπολογιστική χρηματοοικονομική, τη μετεωρολογία, τη βιοστατική, τις μεθοδολογίες υπολογιστικής νοημοσύνης ανοίγουν ουκ ολίγες –απρόβλεπτες αρχικά– επαγγελματικές πύλες.
Εξειδίκευση
Σημαντική είναι και η διαθεματικότητα στις σπουδές. Χαρακτηριστικά, όπως λένε οι σύμβουλοι της Orientum, ο πολύ ενδιαφέρον διεπιστημονικός κλάδος της υπολογιστικής γλωσσολογίας με επαγγέλματα όπως ειδικός ανάπτυξης μοντελοποίησης γλώσσας σε τομείς όπως η μηχανική μετάφραση αλλά και η αναγνώριση φωνής αναμένεται να εξελίξει ακόμα περισσότερο την αυτόματη μετατροπή ομιλίας σε κείμενο, τη μηχανική κατανόηση φυσικής γλώσσας, τη μετατροπή κειμένου σε ομιλία και να αλλάξει τον τρόπο αλληλεπίδρασής μας με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τις smart συσκευές αλλά και με τα ανθρωποειδή ρομπότ. Παράλληλα, τομείς όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός, το εμπόριο, και η παροχή υπηρεσιών σε άτομα που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, καθιστούν απαραίτητη την εξειδίκευση σε μία ή περισσότερες γλώσσες τόσο σε επίπεδο ομιλίας όσο και σε επίπεδο μετάφρασης και διερμηνείας.
Τα επαγγέλματα του μέλλοντος
«Οι ταχύτατες αλλαγές και οι ραγδαίες οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις μεταμορφώνουν όλη την παραγωγή, τα συστήματα και τις υπηρεσίες, ενώ ταυτόχρονα μετασχηματίζουν τις διαδικασίες, τη μορφή εργασίας των εργαζομένων αλλά και το είδος των δεξιοτήτων και γνώσεων που απαιτούνται από αυτούς», αναφέρουν ο Μιχαλούλης Σπύρος και Παυλάκος Νίκος, σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού της εταιρείας Orientum. Ετσι, τα «επαγγέλματα του 2030» εύλογα θα σχετίζονται με τη διεπιστημονικότητα, το Διαδίκτυο και τη χρήση του σε όλες τις πτυχές της ζωής, την πράσινη ενέργεια, τη βέλτιστη αξιοποίηση των δεδομένων αλλά και τη βελτίωση του τρόπου ζωής και της υγείας των ατόμων. Ενδεικτικά:
• Ο ρυθμός της υιοθέτησης της τεχνολογίας αναμένεται να παραμείνει αμετάβλητος, ενώ μελέτες δείχνουν ότι ενδεχομένως και να επιταχυνθεί. Η υιοθέτηση του cloud computing και η ανάλυση μεγάλων δεδομένων παραμένουν υψηλές προτεραιότητες για τις επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα έχει υπάρξει σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος για κρυπτογράφηση. Καθώς, λοιπόν, θα εξελίσσεται η τεχνολογία, επαγγελματίες όπως προγραμματιστές, αναλυτές μεγάλων δεδομένων, σχεδιαστές ιστοσελίδων, ειδικοί αυτοματοποίησης διαδικασιών (Process Automation Specialists), ειδικοί ψηφιακού μετασχηματισμού (Digital Transformation Specialists), σχεδιαστές εφαρμογών για smartphones και tablets, υπεύθυνοι ασφάλειας δεδομένων, αλλά και νέα επαγγέλματα όπως ειδικοί καθαριστές δεδομένων, που θα απομακρύνουν με ασφάλεια ό,τι είναι περιττό, αναμένεται να έχουν αυξημένη ζήτηση.
• Τομέας ενέργειας και περιβάλλοντος: Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, η παραγωγή ενέργειας, τροφής κ.ά. Παράλληλα, ολοένα περισσότερες εταιρείες στρέφονται στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία, στο πώς, δηλαδή, διαχειρίζονται τα απόβλητά τους με φιλικό τρόπο προς το περιβάλλον και στο πώς αξιοποιούν τους κατάλληλους πόρους για τις ανάγκες της παραγωγής προϊόντων, μειώνοντας στον μέγιστο δυνατό βαθμό το οικολογικό τους αποτύπωμα. Ετσι θα υπάρξει ζήτηση μελλοντικά σε επαγγέλματα σχεδιασμού και συντήρησης αιολικών πάρκων, εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών, σχεδιαστών εναλλακτικών αυτοκινήτων, βιοκλιματολόγων και γεωπόνων εξειδικευμένων σε νέες τεχνικές, ενώ παράλληλα αναμένεται να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας ειδικών ανακύκλωσης και διαχείρισης άχρηστων υλικών.
• Τομέας marketing, πωλήσεων και χρηματοοικονομικών: Ο αυξανόμενος ανταγωνισμός, η πανδημία, αλλά και η επιθυμία των επιχειρήσεων για νέους τρόπους εύρεσης διαφήμισης και προώθησης των προϊόντων τους και των υπηρεσιών τους αναμένεται να εξελίξει ακόμα περισσότερο επαγγέλματα όπως αυτά του Digital Μarketing & Strategy Specialist, Marketing Data Scientist και του Search Engine Optimization Specialist. Ακόμα αναμένεται αύξηση στον αριθμό των προσωπικών χρηματοοικονομικών συμβούλων, ενώ ταυτόχρονα ο διεπιστημονικός κλάδος του FinTech που αφορά την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών αποκλειστικά μέσω καινοτόμων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών μέχρι το 2030 θα αποτελέσει ακόμα μία συνήθεια της καθημερινότητάς μας.
Επιπλέον, στο μέλλον θα δοθεί περισσότερη έμφαση στη βελτίωση της εμπειρίας του καταναλωτή μέσα από τον τρόπο που συνδέεται ένα προϊόν, επιλέγοντας το κατάλληλο χρώμα, υφή, οσμή ή άλλα αισθητηριακά χαρακτηριστικά για να είναι ελκυστικό. Αυτές οι καινοτόμες προσεγγίσεις στο μάρκετινγκ απαιτούν τη συνεργασία επαγγελματιών με διαφορετικές εξειδικεύσεις από χώρους όπως η πληροφορική, το μάρκετινγκ, η ψυχολογία, η χημεία κ.ά. Επίσης, η μετάβαση από το φυσικό κατάστημα μιας επιχείρησης στο ψηφιακό κατάστημα (e-shop) μεταβάλλει τη φύση της πώλησης και αναπτύσσει τομείς που έχουν σχέση με την εφοδιαστική αλυσίδα.
