Περιθώριο για αύξηση του μέσου όρου των μισθών έως και 5,2% το 2024 και 3,4% το 2025 δίνει το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Σταθερότητας, με τον πληθωρισμό να εκτιμάται στο 2,8% για το 2024 και στο 2,1% για το 2025.
Το ερώτημα είναι αν αυτά τα ποσοστά θα αποτυπωθούν και στην πραγματική οικονομία προκειμένου να συμβάλλουν στην επίτευξη του κυβερνητικού στόχου ο μέσος μισθός να φτάσει τα 1.500 ευρώ το 2027.
Ο στόχος δεν είναι εύκολος καθώς οι 1,7 εκατομμύριο μισθωτοί (σε σύνολο 2.296.845) που αμείβονται με μισθό υψηλότερο από τον κατώτατο των 830 ευρώ έλαβαν το 2023 αυξήσεις που κυμαίνονται κατά μέσο όρο 4%-5%, δηλαδή ελάχιστα πάνω από τον ετήσιο πληθωρισμό 3,5%. Με βάση την αναθεώρηση των οικονομικών προοπτικών ανάπτυξης, οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι στο τέλος του 2027 το μέσο επίπεδο των μισθών προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 1.455 ευρώ και θα χρειαστεί ακόμα ένας χρόνος για να φτάσει στα 1.500 ευρώ.
Αλλά και τα εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών, σύμφωνα με τη ΓΣΒΕΕ, υστερούν κατά 20% σε σχέση με το 2009.
Στην αύξηση των μισθών με το σταγονόμετρο συμπράττει και η περιορισμένη επίδραση των συλλογικών συμβάσεων στους μισθούς, καθώς από συμβάσεις καλύπτεται μόνο το 30% των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα. Οι εν ενεργεία κλαδικές συμβάσεις είναι σήμερα μόλις 17 τη στιγμή που πριν από τα μνημόνια ανέρχονταν σε 55.
Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης έχει εκφράσει την άποψη ότι η οικονομία θα πάει ακόμα καλύτερα από τις παραδοχές του Προγράμματος Σταθερότητας, αναφέροντας ότι ο μέσος μισθός έχει ήδη ξεπεράσει τα 1.300 ευρώ από 1.252 που ήταν το 2023.
Τα «κλειδιά»
Ποια είναι τα «κλειδιά» που θα δώσουν την απαραίτητη ώθηση στις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε μισθολογικές αυξήσεις;
2/ Για την αύξηση του κατώτατου μισθού και το 2025 τον τελευταίο λόγο έχει η κυβέρνηση, καθώς ο νέος τρόπος προσδιορισμού του με βάση μαθηματικό τύπο θα ξεκινήσει από την 1/1/2028. Πάντως, για τα επόμενα χρόνια η δέσμευση της κυβέρνησης για κατώτατο μισθό 950 ευρώ το 2027, το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Σταθερότητας αλλά και ο μαθηματικός τύπος που εν τω μεταξύ θα «κατασκευάζεται» από την ΕΛΣΤΑΤ σχηματίζουν την εικόνα μιας αύξησης του 4,7% για το 2025, αλλά και για τις επόμενες χρονιές έως το 2027. Οι μελέτες της ΤτΕ, του ΙΟΒΕ και άλλων φορέων δείχνουν ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού επιδρά και στις ανώτερες μισθολογικές βαθμίδες ασκώντας πιέσεις για αυξήσεις.
3/ Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ποσοστιαία μονάδα από την 1/1/2025 (0,5 για τον μισθωτό και 0,5 για τον εργοδότη). Η μείωση του μη μισθολογικού κόστους αναμένεται να ελαφρύνει τις επιχειρήσεις και να τις προτρέψει να αυξήσουν τους μισθούς.
4/ Η επίδραση των συλλογικών συμβάσεων (Κλαδικές, Τοπικές Ομοιοεπαγγελματικές ή συμβάσεις που έχουν προκύψει μετά από παρέμβαση του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας – ΟΜΕΔ).
5/ Η έλλειψη εργαζομένων που δημιουργεί την ανάγκη μισθολογικών αυξήσεων προκειμένου οι επιχειρήσεις να προσελκύσουν νέους εργαζόμενους αλλά και να διατηρήσουν το προσωπικό τους.
Οι συμβάσεις
Μεγάλοι κλάδοι επιχειρήσεων όπως το μέταλλο και τα πετρέλαια ήδη υπέγραψαν συμβάσεις τριετούς διάρκειας με αυξήσεις κατά μέσο όρο 14%, ενώ και μικροί κλάδοι όπως των αισθητικών συμφώνησαν για αυξήσεις έως 14%. Παράλληλα, κερδοφόροι κλάδοι όπως τεχνολογία – πληροφορική, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, εταιρείες τροφίμων και ποτών έχουν καταβάλει αυξήσεις στο προσωπικό τους κατά μέσο όρο 7%. Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, οι μικρές επιχειρήσεις, με έως 10 εργαζόμενους, κατά μέσο όρο έχουν χαμηλότερους μισθούς σε σχέση με τις πιο μεγάλες (>10) που προσφέρουν κατά κανόνα καλύτερες αμοιβές, ενώ καταγράφονται και συστηματικές κλαδικές μισθολογικές διαφορές.
Ο κλάδος με την υψηλότερη αύξηση το 2023 ήταν η ενημέρωση και επικοινωνία (106,2 ευρώ), ενώ στους υπόλοιπους κλάδους η αύξηση είναι χαμηλότερη των 100 ευρώ. Πάντως, την υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση καταγράφει ο πρωτογενής τομέας, καθώς και οι κατασκευές και οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες.
Τα νέα στοιχεία για τις μισθολογικές αυξήσεις του 2024 στον ιδιωτικό τομέα έχουν αρχίσει να καταγράφονται και αναμένεται να δημοσιοποιηθούν την άνοιξη του 2025. Σύμφωνα δε με τις προθέσεις των επιχειρήσεων που αποτυπώθηκαν σε σχετικές έρευνες, το 72% σχεδιάζει να προσφέρει υψηλότερες αποδοχές στους εργαζομένους του το 2024, ενώ στο 17% οι μισθοί θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα. Αν και λίγες οι συλλογικές συμβάσεις που βρίσκονται εν ενεργεία, έχουν θετικό πρόσημο καθώς προβλέπουν αυξήσεις έως 6% στους μισθούς, δηλαδή διπλάσιο ποσοστό από τον ετήσιο πληθωρισμό που αναμένεται να κλείσει στο 2,8%-2,9%.
Στον αντίποδα, πολυπληθείς ομάδες εργαζόμενων όπως οι εμποροϋπάλληλοι, οι οποίοι έχουν να υπογράψουν κλαδική σύμβαση εδώ και 14 χρόνια, αμείβονται με χαμηλότερους μισθούς και δίχτυ ασφαλείας τον κατώτατο ύψους 830 ευρώ.
Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας μελετά παρεμβάσεις και στο πεδίο των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων με την κατάρτιση οδικού χάρτη προκειμένου να αυξηθεί το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από συλλογικές διαπραγματεύσεις. Η Κοινοτική Οδηγία που θα ενσωματωθεί το επόμενο διάστημα στο Εθνικό Δίκαιο θέτει στόχο να αυξηθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις στο 80%.
Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτών που καλύπτονται από σύμβαση κυμαίνεται στο 25% έως 30%.
