Περνάτε μπροστά στην οθόνη περισσότερες ώρες απ’ όσο θα θέλατε σε βάρος του ελεύθερου χρόνου ή της εργασίας σας; Σκρολάρετε ασταμάτητα, χαζεύετε στα social media, ακούτε διαρκώς youtube, διαβάζετε άχρηστα reviews στο booking για ξενοδοχεία που δεν θα πάτε ποτέ; Αγοράζετε οτιδήποτε πουλιέται στο ίντερνετ; Βλέπετε σειρές μονορούφι στις πλατφόρμες; Ξενυχτάτε παίζοντας παιχνίδια online; Έχετε κολλήσει σε ερωτικό περιεχόμενο; Αν νιώθετε ότι αυτές οι συνήθειες σας κρατούν αιχμάλωτους, τότε χρειάζεστε την κούρα αποτοξίνωσης της Silicon Valley, το dopamine detox.
Photo: Unsplash
Η ντοπαμίνη, γνωστή και ως ορμόνη της ευτυχίας, είναι η χημική ουσία που εκκρίνεται στον εγκέφαλο όταν δεχόμαστε ένα ευχάριστο ερέθισμα. Όταν το ερέθισμα σταματήσει, τα επίπεδά της πέφτουν κι εμείς αναζητούμε και πάλι έναν τρόπο να τα ξαναανεβάσουμε, ένας μηχανισμός που βρίσκεται πίσω από κάθε είδους εθισμό. Οι online δραστηριότητες προκαλούν μεγάλη αύξηση στα επίπεδα της ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα να μην θέλουμε να σταματήσουμε να κάνουμε αυτό που την κρατάει ψηλά. Οι απλές δραστηριότητες της καθημερινότητας χάνουν το νόημά τους γιατί δεν μπορούν ν’ αυξήσουν την ντοπαμίνη όσο θα θέλαμε κι έτσι πέφτουμε όλο και πιο βαθιά στον εθισμό μας.
Τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην ψυχική και σωματική υγεία. Παρατεταμένη αναβλητικότητα, σημάδια κατάθλιψης, άγχος ή υπερβολική ενέργεια μπορεί να σχετίζονται με τον εθισμό στην ντοπαμίνη και την εξάρτησή μας από τα μέσα που διεγείρουν την έκκρισή της ώστε να εξασφαλιστεί η «δόση» του εγκεφάλου μας.
Το dopamine detox υπόσχεται να μας κάνει και πάλι κύριους των συμπεριφορών μας ώστε να μην εξαρτιόμαστε πλέον από τα highs της ντοπαμίνης. Πρόκειται για έμπνευση του ψυχολόγου Κάμερον Σίπα, καθηγητή του University of California San Francisco, με στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν και να συνειδητοποιήσουν τις ανθυγιεινές και εθιστικές συμπεριφορές που περιορίζουν την ελευθερία και την ευτυχία τους. Κατά τη διάρκεια του detox ο ενδιαφερόμενος μαθαίνει νέους τρόπους για να μειώσει τις παρορμητικές συμπεριφορές και να υιοθετήσει υγιείς. Έτσι ελέγχει καλύτερο το χρόνο του, αυξάνει την παραγωγικότητά του και πετυχαίνει έναν πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής.
Πώς γίνεται το detox
Μία σοβαρή προσπάθεια μπορεί να διαρκέσει από 2 έως 12 εβδομάδες γιατί τόσο χρόνο χρειάζεται ο εγκέφαλός μας για να επανέλθει. Όπως κάθε πρόγραμμα αποτοξίνωσης έχει βήματα:
Photo: Unsplash
1. Κόβουμε τις δραστηριότητες που μας θέτουν σε λειτουργία «ζόμπι»: η λειτουργία «ζόμπι» είναι όταν κάνουμε ασταμάτητο scrolling, παρακολουθούμε μία σειρά χωρίς διακοπή ή παίζουμε για ώρες, χωρίς να το απολαμβάνουμε πραγματικά, δεν μπορούμε όμως και να σταματήσουμε. Οι πιο συνηθισμένοι ένοχοι είναι: social media, πλατφόρμες κοινοποίησης περιεχομένου (youtube, pinterest κ.ά.), πλατφόρμες gaming, βιντεοπαιχνίδια, Netflix και άλλα κανάλια on demand, πορνό και συνδυασμός όλων αυτών. Τα κόβουμε μαχαίρι και όχι απλώς περιορίζοντας τη χρήση τους γιατί αργά ή γρήγορα θα ξανακυλήσουμε. Επίσης, τα κόβουμε όλα γιατί συνήθως συνδέονται μεταξύ τους. Θα το καταφέρουμε διαγράφοντας τις εφαρμογές από το κινητό και μπλοκάροντας τα site που μας διασπούν την προσοχή στο safari. Αν ο εγκέφαλός μας ζητάει απεγνωσμένα να μπει στο instagram, του υποσχόμαστε ότι θα του το επιτρέψουμε όταν τελειώσει το detox. Αν οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές αφορούν εφαρμογές που σχετίζονται με τις υποχρεώσεις μας, όπως το να τσεκάρουμε διαρκώς τα μέιλ μας, ορίζουμε μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας που μας το επιτρέπουμε.
2. Ασχολούμαστε με τις δραστηριότητες της πραγματικής ζωής: αν δεν χτίσουμε μια πιο ικανοποιητική ζωή χωρίς το διαδίκτυο και εάν δεν προσπαθήσουμε να επιλύσουμε τα προβλήματα που μας έκαναν να αναζητήσουμε εκεί ευχαρίστηση, πιθανότατα θα υποτροπιάσουμε. Οι δραστηριότητες που υποστηρίζουν το detox είναι η ανθρώπινη επικοινωνία, η μαγειρική και το φαγητό, οι βόλτες, τα βιβλία, το ημερολόγιο, η γυμναστική. Αυτή είναι επίσης μία κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσουμε ένα μάθημα, ένα χόμπι ή την ένταξη σε μία ομάδα. Κάνουμε λίστα με όλες τις ποιοτικές δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνη, προτιμώντας αυτές που γίνονται σε εξωτερικό χώρο.
3. Καταναλώνουμε μόνο περιεχόμενο μεγάλης διάρκειας: επειδή οι 2 έως 12 εβδομάδες της αποτοξίνωσης είναι πολλές για να ζούμε σαν καλόγεροι, μπορούμε να καταναλώνουμε περιεχόμενο επιλεκτικά. Τα βιβλία και τα audio books είναι μια εξαιρετική ιδέα. Η παρακολούθηση μιας ταινίας χωρίς περισπασμούς είναι μια χαρά. Η παρακολούθηση μιας ολόκληρης σειράς του Netflix ενώ σκρολάρουμε στο τηλέφωνό, δεν είναι.
Τι θα πετύχουμε
Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ότι οι πρώτες μέρες μπορεί να είναι δύσκολες. Θα βαρεθούμε απελπιστικά πολύ. Ευτυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν μια αίσθηση ανακούφισης από νωρίς. Μετά από λίγες μέρες, οι συνηθισμένες δραστηριότητες θα αρχίσουν να μας φαίνονται πιο διασκεδαστικές. Αργότερα, η αίσθηση του ελέγχου μας θα αυξηθεί, θα γίνουμε πιο υπομονετικοί και θα αισθανόμαστε λιγότερο άγχος. Η ικανότητά της συγκέντρωσής μας σταδιακά θα αυξηθεί. Θα ανταμειφθούμε για την προσπάθειά μας όταν θα είμαστε σε θέση να επιτελέσουμε τις υποχρεώσεις μας χωρίς να χαζεύουμε στο κινητό, όταν η προσοχή μας δεν θα είναι διασπασμένη αλλά συγκεντρωμένη σε αυτό που ζούμε.
