Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας με πρόσφατη έρευνά της, υποδεικνύει ότι σχεδόν το μισό του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού αποτελείται από γυναίκες, ενώ το 50,2% του εργατικού δυναμικού με πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι γυναίκες. Στο μεταξύ, σήμερα, οι πιθανότητες να βρούμε έναν άνδρα νηπιαγωγό είναι περίπου 1 προς 100, ενώ αν για παράδειγμα έχει χαλάσει το κλιματιστικό μας, υπάρχει 1% πιθανότητα ο εργάτης που θα έρθει να το φτιάξει να είναι γυναίκα. Στην Ελλάδα ίσως να είναι απολύτως μηδέν.
Πώς τα επαγγέλματα γίνονται έμφυλα;
Φαίνεται να υπάρχει μια γενική συναίνεση στους διοικητικούς και κοινωνιολογικούς τομείς, ότι ορισμένα επαγγέλματα είναι έμφυλα. Για παράδειγμα, οι δημόσιες σχέσεις, η νοσηλευτική και η διδασκαλία θεωρούνται επαγγέλματα του γυναικείου φύλου, ενώ το χρηματιστήριο, η μηχανική και οι κατασκευές θεωρούνται επαγγέλματα με “ανδρικό πρόσωπο”.
Στο χώρο εργασίας, οι άνδρες και οι γυναίκες αναμένεται συχνά να εκτελούν διαφορετικά καθήκοντα και να κατέχουν διαφορετικούς ρόλους με βάση το φύλο τους. Ακόμη και σήμερα πολλές επιχειρήσεις λειτουργούν υπό μια προοπτική που ευνοεί τις παραδοσιακές πεποιθήσεις σχετικά με τους ρόλους των φύλων, προσφέροντας, για παράδειγμα παροχές γονικής άδειας μόνο στις μητέρες και αρνούμενες τέτοιες παροχές στους πατέρες. Επιπλέον, επειδή η παραδοσιακή οπτική για τους ρόλους των φύλων παραμένει κυρίαρχη σε πολλά επαγγελματικά περιβάλλοντα, οι θέσεις που κατέχουν οι γυναίκες και οι άνδρες στις εταιρείες είναι συχνά διαχωρισμένες ανάλογα με το φύλο. Οι γυναίκες είναι περισσότερο πιθανόν να αναμένεται να εργαστούν ως γραμματείς και οι άνδρες ως διευθυντές και στελέχη. Επίσης, οι άνδρες θεωρούνται να είναι πιο φιλόδοξοι και προσανατολισμένοι στα καθήκοντά τους, ενώ οι γυναίκες θεωρείται ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τις σχέσεις τους με τους άλλους στην εργασία.
Ποιες δουλειές κάνουν οι άνδρες και ποιες οι γυναίκες;
Σύμφωνα με την έρευνα της Careersmart στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα επαγγέλματα των τεχνικών οχημάτων, μηχανικών και ηλεκτρολόγων, το γυναικείο εργατικό δυναμικό αγγίζει μόλις το 0,81%, ενώ το ανδρικό το 99,19 %. Αντίστοιχα οι ξυλουργοί, οι μαραγκοί, οι ηλεκτρολόγοι, οι συντηρητές μηχανημάτων και οι τεχνίτες επεξεργασίας μετάλλου είναι κατά κράτη ανδρικά επαγγέλματα με μόλις το 1,03 με 1,94 % να είναι γυναίκες.
Ανδροκρατούμενα είναι και τα επαγγέλματα που αφορούν την οδήγηση μεγάλων, ανυψωτικών μηχανημάτων, την κατασκευή παραθύρων και κουφωμάτων, την εγκατάσταση πλακιδίων και δαπέδων και τις οικοδομικές εργασίες. Μικρά είναι τα ποσοστά του γυναικείου εργατικού δυναμικού και στους οδηγούς ταξί (4,66%), στους IT (6.78%), τους επαγγελματίες αθλητές (9,02%), τους χασάπηδες (9,5%), στους αρχιτέκτονες και σχεδιαστές συστημάτων (17,49%) και τους σεφς, όπου οι γυναίκες καταλαμβάνουν μόνο το 20,8 % του συνολικού εργατικού δυναμικού.
Φυσικά, η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν και κάποια επαγγέλματα που μοιάζουν να είναι gender atypical, δηλαδή δεν κατανέμονται σε ανδρικά ή γυναικεία και τα ποσοστά των φύλων των εργαζομένων είναι πολύ κοντινά. Οι ηθοποιοί, παρουσιαστές, δημοσιογράφοι, συντάκτες εφημερίδων και περιοδικών, οι εργαζόμενοι στην κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, οι έμποροι και βοηθοί σε λαϊκές αγορές και δρόμους, οι δικηγόροι και δικαστές και οι διαχειριστές εστιατορίων και μπαρ, συμπεριλαμβάνονται στην προαναφερθείσα κατηγορία.
Η αλιεία και άλλα στοιχειώδη γεωργικά επαγγέλματα, τα επαγγέλματα καθαρισμού και οι διευθυντές και προϊστάμενοι εξυπηρέτησης πελατών είναι τα πρώτα επαγγέλματα, που σύμφωνα με την έρευνα τα ποσοστά τους σημειώνουν μεγαλύτερα νούμερα στον γυναικείο πληθυσμό. Τα κατεξοχήν θηλυκά επαγγέλματα ωστόσο, είναι οι νοσοκόμες και γραμματείς με μόλις το 2,22 % τους να είναι άνδρες. Παρόμοια μικρά ποσοστά σημειώνει ο ανδρικός πληθυσμός και στα επαγγέλματα των χορευτών και χορογράφων, των καμαριέρων, των επαγγελματιών θεραπευτών, των γραμματέων σχολών και των παιδαγωγών με τη συμμετοχή τους να κυμαίνεται από το 5,14 έως το 10,98 %. Χαμηλά ποσοστά σημειώνουν και οι άνδρες ψυχολόγοι, ρεσεψιονίστ, ποδίατροι, ταξιδιωτικοί υπάλληλοι, φυσικοθεραπευτές, αισθητικοί, κοινωνικοί λειτουργοί και οφθαλμίατροι.
Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας με ορισμένα από τα επαγγέλματα στα οποία απασχολούνται ανά ποσοστά τα δύο φύλα:
Γιατί οι έμφυλες θέσεις εργασίας μας βλάπτουν;
Όταν τα στερεότυπα του φύλου συνδέονται με μια θέση εργασίας, αυτό μεροληπτεί ως προς το κύρος που αποδίδουν οι άνθρωποι στον άνδρα ή τη γυναίκα που εργάζεται σε αυτή τη θέση, κάτι που όπως βλέπουμε από τα παραπάνω ταξινομεί πολλές φορές τα επαγγέλματα σε γυναικεία και ανδρικά και προκαλεί έναν αέναο φαύλο κύκλο. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνδρες βιώνουν αρνητική προκατάληψη όταν εργάζονται σε θέσεις που οι άλλοι συνδέουν με τις γυναίκες, ενώ ο χαρακτηρισμός μιας εργασίας ως “γυναικείας” υπονοεί ότι μια δουλειά έχει μικρότερη αξία.
