Έτοιμα σχέδια στα συρτάρια του υπουργείου Οικονομικών θα βρει αμέσως μόλις αναλάβει καθήκοντα η νέα κυβέρνηση που θα σχηματιστεί για να φέρει σε πέρας άμεσα τρεις μεγάλες προκλήσεις που ορθώνονται μετά τις εκλογές και έχουν ως deadline την 31η Αυγούστου.
Αν και δεν απασχόλησαν ιδιαίτερα στην προεκλογική περίοδο, τα μεγάλα ορόσημα που καλείται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει άμεσα η νέα κυβέρνηση είναι:
■ Αναθεώρηση Ταμείου Ανάκαμψης
Όλα τα κόμματα ερίζουν εδώ και δύο χρόνια για «επαναδιαπραγμάτευση» και αναδιανομή των 32 δισ. ευρώ του Ταμείου προς τη χώρα μας. Το θέμα αυτό δεν ανάγεται όμως στο απροσδιόριστο μέλλον, αλλά βρίσκεται προ των πυλών πια και δεν μπορεί να περιμένει.
Σε πρώτη φάση, άμεσα, η Αθήνα έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για να διεκδικήσει περί τα 5 δισ. ευρώ επιπλέον ευρωπαϊκά κονδύλια από το REPowerEU, υπό τη μορφή δανείων που θα φέρουν επενδύσεις 10 δισ. ευρώ στη χώρα.
Αν όμως δεν υποβληθεί αίτημα έως τις 31 Αυγούστου, η Ελλάδα βγαίνει από το «παζάρι» και χάνει το δικαίωμα για να ζητήσει έξτρα μερίδιο από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Για να μη χαθεί λοιπόν η ευκαιρία να έρθει φρέσκο χρήμα στην οικονομία, απαιτείται ειδική διαπραγμάτευση. Η Αθήνα πρέπει να υποβάλει πλήρη φάκελο τεκμηρίωσης, τον οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», έχουν ήδη συντάξει και είναι ουσιαστικά έτοιμος στο υπουργείο Οικονομικών. Ωστόσο τα περιθώρια για αλλαγές και ανατροπές από τη νέα ηγεσία είναι μάλλον στενά.
Επιπλέον, ταυτόχρονα με τη διαδικασία αυτή ανοίγει μέσα στο καλοκαίρι και ο ευρύτερος διάλογος για συνολική επαναδιαπραγμάτευση επί των ήδη διαθέσιμων κονδυλίων 32 δισ. ευρώ έως το 2026.
Και για το ζήτημα αυτό η επόμενη κυβέρνηση θα βρει έτοιμο φάκελο στο υπουργείο Οικονομικών, με συγκεκριμένες αναθεωρήσεις και αλλαγές όπου απαιτούνται. Αν θέλει όμως να διαπραγματευτεί δικά της σχέδια από μηδενικής βάσεως, οι διορίες πιέζουν πολύ και λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου.
Η διαδρομή πάντως δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, αντίθετα μπορεί να εξελιχθεί σε ναρκοπέδιο. Και αυτό διότι ολόκληρο το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης στηρίζεται σε δεσμεύσεις και ορόσημα που πρέπει να εκπληρώνει συνεχώς η χώρα πριν από κάθε εκταμίευση δόσεως επιχορηγήσεων και δανείων. Άρα, ακόμα και αν επαναδιαπραγματεύεται, πρέπει να τρέχει το πρόγραμμα.
Ο κίνδυνος έτσι είναι είτε να χάσει κονδύλια η χώρα είτε ακόμα και να επιστρέψει εκατοντάδες εκατομμύρια πίσω στην Ε.Ε. ως «ποινή» σε περίπτωση αποτυχίας – και με «ταρίφα» που ξεκινά από 50 εκατ. ευρώ τουλάχιστον ανά αστοχία ή απόκλιση, ενώ πολλαπλασιάζεται με συντελεστή 3 ή 4 ή πολύ παραπάνω αναλόγως της βαρύτητας που αυτή έχει.
■ Επενδυτική βαθμίδα
Μετά τις κάλπες, κλειδώνει η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα μας εντός του 2023. Το «ραντεβού» της 21ης Απριλίου με την S&P χάθηκε λόγω εκλογών, το επόμενο όμως έρχεται στις 8 Σεπτεμβρίου. Εφόσον ο καναδικός οίκος DBRS ανακοινώσει αναβάθμιση, η χώρα θα ανέβει στο σκαλοπάτι που τη χωρίζει σήμερα από την επενδυτική βαθμίδα προσδίδοντας αυξημένη ασφάλεια που σήμερα δεν έχει.
Η απόφαση της DBRS θα βασιστεί στο αποτέλεσμα των εκλογών, κρίνοντας αν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση και ποιες είναι οι προγραμματικές της θέσεις για την οικονομία – και όχι μόνο.
Ετσι, μέχρι τέλος Αυγούστου η Αθήνα και η νέα κυβέρνηση θα έχουν δώσει ήδη τις πρώτες εξετάσεις τους απέναντι στους οίκους αξιολόγησης.
■ Πρωτογενές πλεόνασμα και διανομή του
Είναι από τις σπάνιες στα χρονικά φορές που η όποια κυβέρνηση σχηματιστεί δεν θα μπορεί να πει πως βρήκε άδεια ταμεία ή καμένη γη πίσω της. Και είναι η πρώτη φορά που παράγονται πλεονάσματα χωρίς λιτότητα αλλά από ανάπτυξη. «Και μόνο γι’αυτό μπορείτε να είστε υπερήφανοι», έλεγε πριν από περίπου έναν μήνα στον Χρήστο Σταϊκούρα ο πρόεδρος του Eurogroup.
Το «πρόβλημα» για την επόμενη κυβέρνηση είναι ότι θα βρει εξασφαλισμένο πλεόνασμα – όχι μόνο ταμειακό αλλά και δημοσιονομικό! Στο α’ τετράμηνο ο Προϋπολογισμός κατέγραφε πρωτογενές πλεόνασμα-έκπληξη ύψους 2,5 δισ. ευρώ, ενώ με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν αναμένεται φέτος να προκύψει περίσσευμα πλεονάσματος έως και 2,7 δισ. ευρώ!
Ο… πονοκέφαλος έτσι είναι πού και πώς θα αξιοποιηθεί. Η ύπαρξη υπερ-πλεονάσματος θα μπορούσε να κλειδώσει τις αποφάσεις των οίκων για επενδυτική βαθμίδα, η χρήση του όμως μπορεί και να την αναβάλει…
Ιούλιος και Αύγουστος είναι οι μήνες των αποφάσεων για τη νέα κυβέρνηση. Για παράδειγμα, αρχές Ιουλίου τελειώνουν οι πληρωμές Market Pass αλλά «οι ανάγκες παραμένουν πολλές», λένε στο υπουργείο Οικονομικών και κομίζουν έτοιμα σχέδια στήριξης για ευάλωτους -και όχι μόνο-, όπως επέκταση του μέτρου ως τον Δεκέμβριο κ.λπ. Αλλα κόμματα έχουν απορρίψει την παροχή κουπονιών στη μεσαία τάξη, αλλά υπόσχονται παροχές δισεκατομμυρίων «εντός 50 ημερών» από τις εκλογές – δηλαδή έως Ιούλιο ή Αύγουστο, το αργότερο.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, αγορές, αναλυτές και οι ξένοι οίκοι έχουν προεξοφλήσει ότι:
■ Οι ρυθμοί ανάπτυξης συνεχώς αυξάνονται φέτος φτάνοντας ή ξεπερνώντας και το 3%.
■ Η προεκλογική περίοδος μπορεί να διαρκέσει έως και δύο μήνες, μέχρι τις αρχές Ιουλίου.
Με αυτό το σενάριο, η χώρα παραμένει εντός πλαισίου. Αντιθέτως τυχόν αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης πέρα από τον Ιούλιο (δηλαδή Αύγουστο ή και τους επόμενους μήνες) ανατρέπει ό,τι θεωρούνταν δεδομένο και αναγκάζει κόμματα και οικονομικούς παράγοντες να επανατοποθετηθούν επί των νέων εξελίξεων.
