Τα 20 λεπτά που έπαιξε ο 20χρονος Ζίνι με τη φανέλα της ΑΕΚ κατά του Ολυμπιακού ήταν αρκετά για να στρέψουν όλα τα βλέμματα πάνω του και να ξεκινήσει μια συζήτηση για τις προοπτικές που δίνουν σε νεαρούς και ταλαντούχους ποδοσφαιριστές οι ομάδες Β΄ των τεσσάρων «μεγάλων» του ελληνικού ποδοσφαίρου, με τη συμμετοχή τους στο παρακμιακό και υποβαθμισμένο πρωτάθλημα της Σούπερ Λιγκ 2.
Το εγχείρημα ξεκίνησε την περίοδο 2021-22 στα πρότυπα του ισπανικού μοντέλου, με απαραίτητη προσαρμογή στα δικά μας καλούπια και δύο χρόνια αργότερα, στο ξεκίνημα της 3ης σεζόν, τα κέρδη δεν είναι τα αναμενόμενα. Αν ήταν, δεν θα γινόταν θέμα η εμφάνιση του νεαρού από την Ανγκόλα με την πρώτη ομάδα της ΑΕΚ σε ένα ντέρμπι: ο Ζίνι συζητήθηκε γιατί είναι η εξαίρεση σε έναν κανόνα που θέλει τους παίκτες των ομάδων Β΄ να μένουν στάσιμοι στην παρακάτω κατηγορία. Και αν μερικοί βρουν τον δρόμο για τα πιο ψηλά πατώματα, περνάνε συνήθως από χαραμάδες και όχι από ανοικτές πόρτες.
Οι ομάδες Β΄ της Σούπερ Λιγκ 2 έχουν παίκτες που κάποια στιγμή μπορούν να περάσουν το ποτάμι και να μπουν στο ρόστερ του «μεγάλου αδελφού», όχι περιστασιακά, για κάποια σκόρπια παιχνίδια στη διάρκεια της περιόδου, αλλά για να γίνουν «εργαλεία» στα χέρια του προπονητή. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι τώρα ελάχιστοι ποδοσφαιριστές πέρασαν το κατώφλι και έμειναν χωρίς να γυρίσουν πίσω, έστω και σε έναν πιο δεύτερο ρόλο. Περιπτώσεις σαν του Ντόη, π.χ., ο οποίος κέρδισε πέρυσι χώρο και χρόνο στον Ολυμπιακό, είναι δυσεύρετες και αποτελούν παράδειγμα για τους άλλους παίκτες που μοιράζονται τα ίδια όνειρα. Το περιβάλλον και η νοοτροπία μας δεν ευνοούν τέτοιες υπερβάσεις, υπάρχουν όμως ταλέντα στις ομάδες Β΄ που αν στηριχτούν, μπορούν να δικαιώσουν τις προσδοκίες.
Με το νέο πρωτάθλημα της ΣΛ2 να έχει μόλις ξεκινήσει, είναι πρόωρο να μιλήσει κανείς για ταλέντα που βρίσκονται στα σπάργανα και ετοιμάζονται να μας συστηθούν. Με βάση, όμως, την περυσινή εικόνα και τα όσα έχουν φανεί μέχρι στιγμής, ταλέντα όπως οι Ζίνι, Γιεμπόα, Γκολφίνος, Ραντόνια της ΑΕΚ, οι Μπιλάλ, Φρόκου, Σιδεράς του Παναθηναϊκού, οι Τζήμας, Δαρελάς, Κόττας, Ταλιχμανίδης του ΠΑΟΚ και οι Σαπουντζής, Μπαγκαλιάνης, Αποστολόπουλος, Μουζακίτης, Κωστούλας του Ολυμπιακού, μοιάζουν στοιχήματα που μπορεί να κερδηθούν εάν πάρουν ευκαιρίες και εμπιστοσύνη. Υπάρχουν και άλλοι, βέβαια, που έχουν καλή πρώτη ύλη, γι’ αυτό άλλωστε επιλέχθηκαν να δοκιμαστούν σε αυτό το επίπεδο.
Ο Γιάννης Βονόρτας είναι από τους πρώτους που έζησαν από την αρχή αυτή την προσπάθεια προσαρμογής του περίφημου ισπανικού μοντέλου στις δικές μας απαιτήσεις. Στην πρώτη χρονιά του εγχειρήματος, ανέλαβε να κτίσει από το πουθενά και με ελάχιστα εφόδια τον Παναθηναϊκό Β΄, σε μια προσπάθεια να φτιαχτεί ένα αξιόμαχο σύνολο χωρίς χρόνο, προεργασία και τις απαραίτητες υποδομές. Εχοντας ο ίδιος σημαντική καριέρα στους «πράσινους», προερχόμενος ο ίδιος, μάλιστα, από τις ακαδημίες τους, ξέρει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές για να βρουν χώρο στις πρώτες ομάδες των «μεγάλων» συλλόγων, γι’ αυτό και η τοποθέτησή του έχει ιδιαίτερη σημασία.
«Τρεις κατηγορίες»
«Στην αρχή ο πρωτεύων στόχος ήταν να πάρουν τα παιδιά εμπειρίες, στην πορεία στραφήκαμε στα αποτελέσματα», λέει στην «Κ» ο Γ. Βονόρτας.
«Η ιδέα είναι καλή. Ο στόχος ήταν να μαζευτούν παίκτες με μια αξιόλογη προοπτική και να δοκιμαστούν σε ένα πιο υψηλό επίπεδο, στον προθάλαμο της πρώτης ομάδας. Οι παίκτες αυτοί είναι κατά βάση χωρισμένοι σε τρεις κατηγορίες. Είναι όσοι ξεχωρίζουν από τα τμήματα υποδομής και φτάνουν κοντά στην ενηλικίωση, είναι παίκτες, συνήθως ξένοι, που αποκτήθηκαν σε νεαρή ηλικία ως επένδυση για το μέλλον, είναι και κάποιοι ποδοσφαιριστές που πέρασαν από την πρώτη ομάδα αλλά είτε δεν βρήκαν χώρο για να σταθεροποιηθούν εκεί, είτε είχαν δοθεί δανεικοί, είτε χρειάζονταν παιχνίδια σε πιο χαμηλό επίπεδο για να επιστρέψουν έπειτα από μια περιπέτεια τραυματισμού.
Το εγχείρημα ήταν βιαστικό και χωρίς καλή οργάνωση, τουλάχιστον με βάση τα όσα βίωσα εγώ στον Παναθηναϊκό Β΄. Το ρόστερ δημιουργήθηκε εκ του μηδενός, δεν υπήρχε σταθερό γήπεδο για προπόνηση, ούτε και έδρα για τα παιχνίδια· αναγκαζόμασταν να παίζουμε στην Ελευσίνα. Παίκτες έρχονταν από άλλες ομάδες ξαφνικά, άλλοι με διαφορετική νοοτροπία και φιλοσοφία, άλλοι με ένα βλέμμα γεμάτο υπεροψία.
Ενα σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργία των ομάδων Β΄ είναι ότι δεν υπάρχει κοινή γραμμή στον τρόπο δουλειάς και στην ποδοσφαιρική φιλοσοφία που πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε κλαμπ. Αλλο πρόβλημα είναι η σύνδεση της προσπάθειας με το αποτέλεσμα. Στη δική μου περίπτωση, ενώ στην αρχή ο πρωτεύων στόχος ήταν να πάρουν τα παιδιά εμπειρίες, στην πορεία στραφήκαμε στα αποτελέσματα. Είναι σαφές ότι υπάρχει μια σύγχυση ως προς τον ρόλο των ομάδων Β΄ και αυτό είναι λογικό. Η φανέλα τους είναι βαριά και οι ήττες ξενίζουν.
Σημαντική επιρροή στις ομάδες Β΄ έχει και το περίφημο “περιβάλλον”. Κάποιοι δεν ήξεραν τον ρόλο τους, έψαχναν περισσότερο μια σύνδεση με την πρώτη ομάδα. Ολοι ξαφνικά άρχισαν να δίνουν μεγάλη σημασία στο αποτέλεσμα. Οχι μόνο στον Παναθηναϊκό, σε όλες τις ομάδες Β΄. Ο Ιμπαγάσα απομακρύνθηκε από τον Ολυμπιακό γιατί δεν κέρδιζε, δημιουργήθηκε σε όλους μια αταίριαστη πίεση.
Πρόβλημα είναι και η θέση των ομάδων Β΄ σε ένα ανταγωνιστικό πρωτάθλημα, όπου κάποιοι παλεύουν για την άνοδο και κάποιοι άλλοι για να αποφύγουν τον υποβιβασμό. Επειδή τα δύο πρώτα χρόνια υπήρχε ασυλία και δεν έπεφταν κατηγορία, ο τρόπος που προσέγγιζαν τα παιχνίδια γεννούσε συζητήσεις, ανάλογα με το αποτέλεσμα, όποιο κι αν ήταν αυτό. Το καλό είναι ότι στην τελευταία έρευνα για τους χειραγωγημένους αγώνες δεν βρέθηκαν μπλεγμένες οι ομάδες Β΄ και αυτό απομάκρυνε τις δεύτερες σκέψεις. Τώρα που τελειώνει η ασυλία και θα υπάρχει κίνδυνος υποβιβασμού, θα αλλάξει και η προσέγγιση.
Οι φίλαθλοι
Προβληματική είναι και η ανταπόκριση του κόσμου. Δεν αγκάλιασε το εγχείρημα, δεν έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Εμείς παίζαμε μπροστά σε 300 με 500 άτομα και λέγαμε ότι αυτό γινόταν επειδή πηγαίναμε στην Ελευσίνα. Η ίδια εικόνα υπάρχει όμως και στις άλλες ομάδες Β΄. Ισως είναι θέμα νοοτροπίας, ίσως οι οπαδοί να αγαπούν μόνο τον πρωταθλητισμό και πρωταθλητισμό οι ομάδες Β΄ δεν επιτρέπεται να κάνουν…».
«Μόλις 8% των νέων γίνονται επαγγελματίες»
Περιθώρια για παρεμβάσεις που μπορούν να αλλάξουν την εικόνα και να αξιοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό το νέο μοντέλο, υπάρχουν, σύμφωνα με τον Γιάννη Βονόρτα. «Παρά τα προβλήματα, οι ομάδες Β΄ είναι επαγγελματικές και προσφέρουν ευκαιρίες», λέει χαρακτηριστικά και εξηγεί πως «είναι πιο εξελιγμένο μοντέλο από τις Κ-19 που λειτουργούν σαν “χρυσό κλουβί” και δεν βοηθούν τα παιδιά να βελτιωθούν σημαντικά. Για να ωριμάσουν, θέλουν τρία χρόνια εμπειρίας κοντά σε άντρες και όχι να παίζουν μόνο μεταξύ τους. Μια διέξοδος θα ήταν να μετέχουν σε ερασιτεχνικά πρωταθλήματα, μια άλλη να προπονούνται και να συγχρωτίζονται με τους άντρες της πρώτης ομάδας. Αυτή την προοπτική, την προσφέρουν τώρα οι ομάδες Β΄».
«Τα χρήματα είναι απαραίτητα, φυσικά. Στον Παναθηναϊκό Β΄ είχαμε 700.000 ευρώ μπάτζετ, ενώ τώρα είναι πολύ μεγαλύτερο», προσθέτει. «Οι συνθήκες για πιο αποτελεσματική παραγωγική διαδικασία είναι πλέον καλύτερες και στις 4 ομάδες. Πρέπει, όμως, να φτάσει η τεχνογνωσία μας στο επίπεδο όσων Ευρωπαίων εφαρμόζουν ανάλογο μοντέλο και να γίνεται πιο σοβαρή επιλογή παικτών, ειδικά των ξένων.
Ως εκπαιδευτής της ΕΠΟ, διαπιστώνω ότι σε πιο χαμηλό επίπεδο οι προπονητές παίρνουν ρίσκο με τα νέα παιδιά, κυρίως τα ελληνόπουλα, ιδίως όταν στηρίζονται από τη διοίκηση και τον κόσμο. Με χαρά είδαμε να ορίζεται στις μικρότερες κατηγορίες αναγκαστικός αριθμός νεαρών και Ελλήνων παικτών».
Πόσοι νεαροί ποδοσφαιριστές, ωστόσο, θα δουν το όνειρό τους να πραγματοποιείται; «Απ’ όσα παιδιά εκπαιδεύονται, μόλις 8% θα γίνουν επαγγελματίες και όσο περνάει ο καιρός, αυτό το ποσοστό θα μικραίνει», σημειώνει ο Γ. Βονόρτας και επισημαίνει ότι «πρέπει να δοθεί διέξοδος στα νέα παιδιά ώστε να παίξουν σε μεγαλύτερες ομάδες, με καλύτερες αμοιβές. Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο μιας χώρας στρέφει πολλά παιδιά στο ποδόσφαιρο. Οταν όμως ανεβαίνει, προσφέρει και άλλες εναλλακτικές για επαγγελματική αποκατάσταση και πρέπει να βρούμε τρόπο να κρατήσουμε τα παιδιά, να μην απογοητεύονται και φεύγουν από τον χώρο. Οι ομάδες Β΄ είναι ένας προθάλαμος για το πιο υψηλό επίπεδο κι αν αξιοποιηθούν καλύτερα, το κέρδος θα είναι μεγάλο».
