Μπορεί το άγριο να είναι και όμορφο; Ρητορική η ερώτηση. Φυσικά και μπορεί. Πολλοί ταξιδιώτες το ψάχνουν το άγριο περιβάλλον, αυτή τη μαγεία που προσφέρει η αγνή φύση, η ανέγγιχτη ακόμα από τον άνθρωπο. Στην Ευρώπη, δυστυχώς, είναι ελάχιστα τα μέρη όπου μπορεί να την απολαύσει κανείς. Οι Εβρίδες είναι σίγουρα ένα απ’ αυτά.
Εβρίδες. Ονομα άγνωστο στους πολλούς. Αν αναζητήσει κάποιος πληροφορίες θα μάθει ότι είναι ένα κομμάτι γης που δεν χτυπάει πολύ στο μάτι. Ενα αρχιπέλαγος κολλημένο στις δυτικές ακτές της Σκωτίας, ουσιαστικά προέκταση της θαλασσοδαρμένης ξηράς. Συνολικά 64 νησιά, τα οποία έχουν έκταση 7.285 τ. χλμ., κάτι λιγότερο δηλαδή από την Κρήτη.
Αυτός ο τόπος προσφέρει μερικά από τα πιο συναρπαστικά τοπία που μπορεί κανείς να απολαύσει στην Ευρώπη. Αγριες ακτές με γκρεμούς δεκάδων μέτρων, αλλά και παραλίες με λευκή άμμο όπως της Καραϊβικής. Εντυπωσιακοί όρμοι που μοιάζουν με νορβηγικά φιόρδ, αλλά και γραφικά λιμανάκια. Είδη πουλιών που δεν βρίσκονται πια πουθενά στη γηραιά ήπειρο, αλλά και ένας μοναδικός πολιτισμός, ένα κράμα σκανδιναβικού, κελτικού και βρετανικού στοιχείου που αντικατοπτρίζεται παντού όπου ταξιδεύει η ματιά.
Τα νησιά του αρχιπελάγους χωρίζονται σε δύο βασικές συστάδες, τις Εσωτερικές Εβρίδες (Inner Hebrides) και τις Εξωτερικές Εβρίδες (Outer Hebrides). Λογικά είναι αραιοκατοικημένα, η τελευταία απογραφή της Μεγάλης Βρετανίας έδειξε μόλις 45.000 μόνιμους κατοίκους εκεί. Το πιο ενδιαφέρον είναι πως σε αντίθεση με άλλα νησιά ο πληθυσμός είναι σχεδόν ομοιόμορφα κατανεμημένος (από τα 64 κατοικούνται τα 54) και η ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση, στο μεγαλύτερο ποσοστό δεν ξεπερνάει τα απολύτως αναγκαία.
Το νησί με τα δύο ονόματα και η ζωντανή κέλτικη γλώσσα
To μεγαλύτερο νησί απ’ αυτά, το Λούις & Χάρις, βρίσκεται στις Εξωτερικές Εβρίδες και οι ντόπιοι υπερηφανεύονται ότι είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος της Βρετανίας, μετά τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιρλανδία! Αλήθεια λένε, αν και βεβαίως το νησί τους καλύπτει μόλις το 1% της συνολικής έκτασης του Ηνωμένου Βασιλείου. Το παράδοξο μ’ αυτό το νησί είναι τα δύο του ονόματα: Παρ’ ότι πρόκειται για ενιαίο νησί, άλλο όνομα είχε το βόρειο μέρος του κι άλλο το νότιο, μάλιστα υπήρχε (και υπάρχει ακόμα) διοικητικός διαχωρισμός. Εκεί βρίσκεται και στο Στόρνογουεϊ, η πρωτεύουσα και μεγαλύτερος οικισμός του αρχιπελάγους, με κάτι λιγότερους από 7.000 κατοίκους.
Αν ψάχνετε για εντυπωσιακά τοπία οι Εξωτερικές Εβρίδες τα προσφέρουν σε αφθονία. Τα πιο απομονωμένα νησιά (αρχιπέλαγος Σεν Κίλντα) είναι ακατοίκητα εδώ και περίπου έναν αιώνα. Διατηρούνται όμως ακόμα τα σπίτια των τελευταίων κατοίκων πριν εγκαταλείψουν τα νησιά, καθώς και σπίτια-μουσεία που μαρτυρούν την ύπαρξη ανθρώπινης ζωής πριν χιλιάδες χρόνια. Ολο αυτό το αρχιπέλαγος βρίσκεται υπό την προστασία της UNESCO και της επιτροπής τουρισμού της Σκωτίας. Οι κάτοικοι παραμένουν απόλυτα προσηλωμένοι στις παραδόσεις τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις Εβρίδες παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό καθημερινής χρήσης της αυθεντικής σκωτσέζικης κελτικής γλώσσας (scots gaelic). Τη μιλούν πάνω από τους μισούς κατοίκους. Είναι μια γλώσσα που μοιάζει πιο πολύ με τα ιρλανδικά παρά με τα αγγλικά, οπότε είναι απίθανο να καταλάβει κανείς τι του λένε ή να διαβάσει με σωστή προφορά μία πινακίδα…
Ο τουρισμός αναπτύχθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια κι έχει δώσει άλλη ώθηση στη ζωή των νησιών. Οι παρεμβάσεις όμως είναι πάντα σύμφωνες με το περιβάλλον. Οι πιο δημοφιλείς κατοικίες για τους τουρίστες είναι αυτές που προσφέρονται σ’ ένα παραδοσιακό χωριό από «μαύρα σπίτια» (blackhouse) στην περιοχή Γκέραναν, στο βόρειο μέρος του Λούις & Χάρις. Οι κατοικίες ήταν κάποτε κανονικά σπίτια, χτισμένα με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της περιοχής, χαμηλά, με ειδικό αχυρόχωμα που προσφέρει εξαιρετική μόνωση. Αλλά έχουν ανακαινιστεί για να προσφέρουν όλες τις σύγχρονες ανέσεις.
Η πεζοπορική διαδρομή Hebridian Way είναι ό,τι καλύτερο για να γνωρίσει κάποιος όλη την ομορφιά των Εβρίδων, αρκεί βέβαια να έχει τις αντοχές και να του αρέσει η πεζοπορία. Η διαδρομή καλύπτει συνολικά 252 χιλιόμετρα σε δέκα από τα 15 νησιά των Εξωτερικών Εβρίδων, είναι οργανωμένη και μπορεί να γίνει σε διάστημα μίας ως δύο εβδομάδων, ανάλογα με τον ρυθμό πεζοπορίας. Τα νησιά ήδη αναφέρονται από αρχαίους γεωγράφους, όπως ο Πλίνιος και ο Πτολεμαίος, όμως υπάρχουν μαρτυρίες οργανωμένης ζωής από χιλιάδες χρόνια. Οι λεγόμενες Callanish Stones, ένας κύκλος από 13 πέτρες γύρω από έναν κεντρικό μονόλιθο, είναι το αρχαίο αξιοθέατο των νησιών. Είναι πιο παλιό από το πασίγνωστο Στόουνχετζ της Αγγλίας και οι ντόπιοι το αναφέρουν με καμάρι και υπερηφάνεια.
Μοσχάρια, σολωμοί και ουίσκι
Εκτός από τον τουρισμό, οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, το ψάρεμα και την παρασκευή ουίσκι. Τα νησιά φημίζονται για τα βοοειδή τους και το μοσχαρίσιο κρέας είναι από τις σπεσιαλιτέ τους. Ο σολομός, όπως άλλωστε και σε όλη τη Σκωτία, είναι το ψάρι που προτείνουν όλοι ότι θα πρέπει να γευτείτε οπωσδήποτε. Σχεδόν κάθε οικισμός έχει το δικό του αποστακτήριο. To 2016 ξεκίνησε να λειτουργεί το πιο γνωστό απ’ αυτά στην περιοχή Χάρις, το οποίο έχει ήδη προλάβει να λάβει 17 διεθνή βραβεία και να το επισκεφθεί και ο νυν βασιλιάς Κάρολος, την εποχή που ήταν ακόμη πρίγκιπας της Ουαλίας.
Η ανακάλυψη πετρελαϊκών κοιτασμάτων κυρίως στα βόρεια παράλια της Σκωτίας έχει γεννήσει και στις Εβρίδες κάποιες ιδέες για περισσότερη αυτονομία, όπως και στις Ορκάδες και τα Σέτλαντ, τα άλλα νησιώτικα συμπλέγματα γύρω από τη σκωτσέζικη ενδοχώρα. Οι Εβρίδες ψήφισαν καθαρά υπέρ της ανεξαρτησία της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο το 2014.
Πώς φτάνει κάποιος στις Εβρίδες;
Υπάρχουν τέσσερα μικρά αεροδρόμια στα νησιά, το πιο πολυσύχναστο βέβαια είναι αυτό της πρωτεύουσας Στόρνογουεϊ, με καθημερινές πτήσεις από το Εδιμβούργο. Το μεγαλύτερο λιμάνι που βρίσκεται πιο κοντά στα κατοικημένα νησιά είναι το Ινβερνές, το οποίο απέχει σχεδόν 10 ώρες με το τρένο από τη σκωτσέζικη πρωτεύουσα. Από εκεί υπάρχουν φέρι μπόουτ που κατευθύνονται στα κυριότερα νησιά.
