Η πλειονότητα των ειδησεογραφικών οργανισμών σε όλο τον κόσμο που συμμετείχαν σε διεθνή έρευνα, χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη στις αίθουσες σύνταξης, αντιλαμβανόμενοι ότι οι εφαρμογές στη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI), όπως το ChatGPT, παρουσιάζουν νέες ευκαιρίες για τη δουλειά τους.
Την ίδια ώρα, όμως, οι ανισότητες μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και Νότου, αλλά και μεταξύ των μεγάλων και μικρών ειδησεογραφικών οργανισμών, δεν επιτρέπουν τα οφέλη αυτά να είναι καθολικά.
Τα παραπάνω διαπιστώνει παγκόσμια έρευνα της πρωτοβουλίας JournalismAI του πανεπιστημίου «London School of Economics and Political Science». Η έρευνα παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Διεθνές Φόρουμ Δημοσιογραφίας που διοργάνωσε ο μη κερδοσκοπικός δημοσιογραφικός οργανισμός IMEDD στην Αθήνα.
Στην έρευνα, που διεξήχθη την περίοδο Απριλίου – Ιουλίου 2023, συμμετείχαν περισσότεροι από 100 ειδησεογραφικοί οργανισμοί από 46 χώρες. Από την Ευρώπη συμμετείχαν 19 ειδησεογραφικοί οργανισμοί, μεταξύ των οποίων το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Economist, το Αυστριακό Πρακτορείο Ειδήσεων και το τηλεοπτικό δίκτυο Arte.
Σκοπός της έρευνας ήταν να εξετάσει την ενασχόλησή τους με την τεχνητή νοημοσύνη και τις σκέψεις τους για το μέλλον αναφορικά με τα οφέλη και τους κινδύνους των νέων τεχνολογιών.
Από την έρευνα προκύπτει ότι πάνω από το 75% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη σε τουλάχιστον έναν από τους τομείς σε όλη την αλυσίδα συλλογής, παραγωγής και διανομής ειδήσεων. Το 85% των ερωτηθέντων (δημοσιογράφοι, τεχνολόγοι και διευθυντές ειδησεογραφικών οργανισμών) δήλωσαν ότι έχουν πειραματιστεί με τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) για να βοηθηθούν με εργασίες, όπως η σύνταξη κώδικα, η δημιουργία εικόνων και η σύνταξη περιλήψεων.
Περίπου οι μισοί συμμετέχοντες ανέφεραν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην εξοικονόμηση χρόνου για να είναι η δουλειά τους πιο δημιουργική, συμβάλλοντας σε εργασίες που απαιτούν χρόνο, όπως η απομαγνητοφώνηση συνεντεύξεων και ο έλεγχος των γεγονότων (fact-checking).
Περίπου το 80% δήλωσε ότι αναμένει μεγαλύτερο ρόλο για την τεχνητή νοημοσύνη στις δημοσιογραφικές αίθουσες στο μέλλον, κυρίως σε τέσσερις τομείς: Τον έλεγχο γεγονότων και την ανάλυση της παραπληροφόρησης, την εξατομίκευση του περιεχομένου, τη σύνοψη και δημιουργία κειμένου και τη χρήση λογισμικών chatbot, που προσφέρουν αυτοματοποιημένες συνομιλίες, για τη διεξαγωγή προκαταρκτικών συνεντεύξεων και τη μέτρηση του κοινού αισθήματος σε διάφορα θέματα.
Την ίδια ώρα, πάντως, περισσότεροι από το 60% των ερωτηθέντων ανησυχούν για τις ηθικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην ποιότητα της σύνταξης και στις δημοσιογραφικές αξίες, όπως στην ακρίβεια, στη διαφάνεια και στην αμεροληψία.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο καθηγητής, Τσάρλι Μπέκετ, διευθυντής του JournalismAI και συγγραφέας της έκθεσης μαζί με την ερευνήτρια Μάιρα Γιασίν, επισημαίνει ότι η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη «δεν θα φέρει το τέλος της δημοσιογραφίας, αλλά θα αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί. Θα υπάρξουν νέες δεξιότητες, νέοι ρόλοι και διαφορετικά συστήματα. Θα προσφέρει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις δημοσιογραφικές αίθουσες και νέους τρόπους σύνδεσης με το κοινό».
Σημαντική πρόκληση αναδεικνύεται από τους συμμετέχοντες ο καθορισμός τεχνικών για να αποφευχθεί η μεροληψία. Επιπλέον, υπάρχουν φόβοι ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα εμπορευματοποιήσουν περαιτέρω τη δημοσιογραφία, ενισχύοντας την κακή ποιότητα και πολώνοντας το περιεχόμενο και τελικά θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση της εμπιστοσύνης του κοινού στη δημοσιογραφία.
Οι ερωτηθέντες αναγνώρισαν την ανάγκη να ελέγχεται από τον άνθρωπο οποιοδήποτε περιεχόμενο δημιουργείται με τεχνητή νοημοσύνη για να μετριάσει πιθανά προβλήματα, όπως η προκατάληψη και η ανακρίβεια.
Μία από τις πτυχές που αναδεικνύει η έρευνα είναι η ανισότητα ανάμεσα στον παγκόσμιο Βορρά και Νότο αναφορικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις αίθουσες σύνταξης. Ο Βορράς συγκεντρώνει υποδομές και πόρους, ενώ στον Νότο οι προκλήσεις είναι πιο έντονες για τα newsrooms, μεταξύ των οποίων γλωσσικές και πολιτικές προκλήσεις, όπως και προκλήσεις στις υποδομές.
Οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης τείνουν να συγκεντρώνονται γεωγραφικά στον παγκόσμιο Βορρά, όπου υπάρχουν καλύτερες υποδομές και ευκολότερη πρόσβαση σε πόρους. Συμμετέχων από τις Φιλιππίνες σχολίασε το γεγονός ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης είναι κατά κύριο λόγο διαθέσιμες στα αγγλικά. Ανισότητα διαπιστώθηκε και ανάμεσα στις μικρές και μεγάλες αίθουσες σύνταξης.
Ο κ. Μπέκετ σχολιάζει ότι «η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύ πιο προσιτή από παλαιότερες μορφές τεχνητής νοημοσύνης, καθώς αρκεί να γράψεις μια προτροπή και δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις τεχνολογίας γι’ αυτό. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμη κυρίως στα αγγλικά, οπότε είναι λιγότερο χρήσιμη στις μη αγγλόφωνες δημοσιογραφικές αίθουσες.
Όμως, αυτό θα αλλάξει αρκετά γρήγορα. Γενικά, οι μεγαλύτερες αίθουσες σύνταξης μπορούν συνήθως να επωφεληθούν καλύτερα από τη νέα τεχνολογία γιατί διαθέτουν τους πόρους για έρευνα και ανάπτυξη. Ωστόσο, με τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη, τα μικρότερα δημοσιογραφικά γραφεία ενδέχεται να είναι σε θέση να καλύψουν τη διαφορά».
Στην έρευνα, μόλις το ένα τρίτο των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι έχουν ή ότι αναπτύσσουν αυτή την περίοδο μια θεσμική στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη. Οι δημοσιογραφικές αίθουσες εντοπίστηκε ότι έχουν ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων στη στρατηγική τους για την τεχνητή νοημοσύνη, ανάλογα με το μέγεθος, την αποστολή και την πρόσβασή τους σε πόρους. Το ένα τρίτο των ερωτηθέντων πιστεύει ότι οι οργανισμοί τους είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θα προκύψουν από την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοσιογραφία, ενώ σχεδόν οι μισοί ανέφεραν ότι είναι μόνο εν μέρει έτοιμοι ή καθόλου έτοιμοι.
Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς; Ο κ. Μπέκετ απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «εναπόκειται στους ειδησεογραφικούς οργανισμούς να επιλέξουν αν θα είναι υπεύθυνοι ή όχι. Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλούς ή κακούς σκοπούς. Οι υπεύθυνες δημοσιογραφικές αίθουσες θα ανακαλύψουν την τεχνολογία και θα διερευνήσουν πώς θα μπορούσαν να τη χρησιμοποιήσουν.
Αλλά δεν θα βιαστούν να τη χρησιμοποιήσουν για να δημοσιεύουν απευθείας μέχρι να επεξεργαστούν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της τεχνολογίας. Οι καλύτερες αίθουσες σύνταξης θα έχουν επεξεργαστεί μια στρατηγική και κατευθυντήριες γραμμές για να τους βοηθήσουν να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη με τρόπο που να μην θέτει σε κίνδυνο τα στάνταρ τους».
Το JournalismAI είναι μια παγκόσμια πρωτοβουλία του Polis, της δημοσιογραφικής δεξαμενής σκέψης του «London School of Economics and Political Science» και υποστηρίζεται από την πρωτοβουλία της Google «Google News Initiative». Ο στόχος του είναι να ενδυναμώνει τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, προκειμένου να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη υπεύθυνα ενημερώνοντάς τους για τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και ενθαρρύνοντας τη συζήτηση σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοσιογραφία.
