28 Μαρτίου 2019
Το ευρωκοινοβούλιο ψηφίζει για την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης. Με την απόφαση, η οποία προγραμματίστηκε να τεθεί σε ισχύ το 2021 σε όλες τις χώρες μέλη της Ε.Ε., απαγορεύονται τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα, οι μπατονέτες, τα καλαμάκια, οι αναδευτήρες και συνολικά τα 10 πλαστικά αντικείμενα που έχει διαπιστωθεί ότι ρυπαίνουν περισσότερο τις παραλίες και τις θάλασσες.
Η απόφαση ελήφθη την ώρα που τα στοιχεία έλεγαν ότι οι Ευρωπαίοι παράγουν 25 εκατ. τόνους πλαστικών σκουπιδιών τον χρόνο, αλλά λιγότερο από το 30% εξ αυτών των σκουπιδιών ανακυκλώνεται. Πάνω από το 80% των σκουπιδιών που εντοπίζονται στις θάλασσες είναι πλαστικά.
Παρότι η απαγόρευση τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2021, στην Ελλάδα, τα απαγορευμένα πλαστικά καλαμάκια κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Απλά από μίας χρήσης, έχουν «βαφτιστεί» επαναχρησιμοποιούμενα, καθώς η χρήση των εναλλακτικών δεν έτυχε ποτέ καθολικής αποδοχής.
Όμως το θέμα, που όπως φαίνεται, προκαλεί έντονα συναισθήματα σε όλο τον κόσμο, ήρθε δυναμικά στο προσκήνιο όταν ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump υποσχέθηκε να δώσει ένα τέλος στην «γελοία κατάσταση» με τα χάρτινα καλαμάκια. Ο ίδιος τα είχε χρησιμοποιήσει πολλές φορές και όπως είπε «κάποιες φορές σπάνε, εκρήγνυνται».
Με προεδρικό διάταγμα το οποίο υπέγραψε, πήρε πίσω την προηγούμενη απόφαση που στόχευε στην σταδιακή κατάργηση των πλαστικών μίας χρήσης, όπως είναι τα καλαμάκια, στις λειτουργίες του ομοσπονδιακού κράτους. Πλέον, ο Trump έχει δώσει οδηγία στο αμερικανικό κράτος να μην αγοράζει χάρτινα καλαμάκια.
Για πολλούς, πρόκειται για ένα σύνθημα υπέρ της επιστροφής στο πλαστικό, γενικά, που αναιρεί την όποια πρόοδο έχει γίνει στον τομέα αυτό.
Η ευαισθητοποίηση του κοινού για το πρόβλημα των πλαστικών είχε ξεκινήσει –για πολλούς- με ένα βίντεο του 2015, το οποίο έδειχνε την επώδυνη προσπάθεια να αφαιρεθεί ένα πλαστικό καλαμάκι που είχε σφηνώσει στο ρουθούνι μιας χελώνας.
Έκτοτε, τα πλαστικά καλαμάκια έγιναν το σύμβολο του παγκόσμιου προβλήματος της ρύπανσης με πλαστικά, το οποίο φτάνει σε κάθε γωνιά της γης.
Οι άνθρωποι πετούν κάθε χρόνο 380 εκατ. τόνους πλαστικών, εν των οποίων 43 εκατ. τόνοι αφορούν πλαστικά μίας χρήσης, όπως είναι τα καλαμάκια. Σύμφωνα με μία εκτίμηση, πάνω από 8 δισεκατομμύρια πλαστικά καλαμάκια ρυπαίνουν τις ακτές του πλανήτη.
Το πλαστικό χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια για να διασπαστεί αλλά δεν αποσυντίθεται ποτέ πλήρως. Μικροσκοπικά σωματίδια, τα λεγόμενα μικροπλαστικά, έχουν βρεθεί στο νερό, το έδαφος, τον αέρα, την τροφική αλυσίδα ακόμα και στο σώμα μας. Ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών έχει δείξει ότι το πλαστικό συνδέεται με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως η μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα και ο καρκίνος.
Και ενώ υπολογίζεται ότι τα πλαστικά καλαμάκια αποτελούν λιγότερο από το 1% του βάρους των πλαστικών απορριμμάτων στους ωκεανούς, το μικρό τους βάρος και το μέγεθός τους σημαίνει ότι αυτά τεμαχίζονται πιο γρήγορα και συλλέγονται πιο δύσκολα.
Είναι πραγματικά καλύτερα τα εναλλακτικά καλαμάκια;
Καθώς όλο και περισσότερος κόσμος δέχθηκε τα τελευταία χρόνια να κάνει αυτή τη μικρή «θυσία» για το καλό του πλανήτη, μια σειρά από φιλικά προς το περιβάλλον καλαμάκια –από μέταλλο, γυαλί, μπαμπού, χαρτί- έκανε την εμφάνισή της.
Τα χάρτινα καλαμάκια είναι σίγουρα εκείνα που δεν αρέσουν στους περισσότερους, αφού ο Donald Trump δεν είναι ο μοναδικός επικριτής τους.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα εναλλακτικά καλαμάκια έχουν και αυτά τα μειονεκτήματά τους σε ό,τι αφορά τις συνέπειες για το περιβάλλον. Τα χάρτινα, για παράδειγμα, έχουν συχνά μια πλαστική επικάλυψη, για να γίνονται αδιάβροχα. Κάποιες έρευνες έχουν δείξει υψηλότερα επίπεδα PFAS, δηλαδή χημικών που μολύνουν το νερό και έχουν συνδεθεί με προβλήματα υγείας- σε σχέση με τα πλαστικά.
Την ίδια στιγμή, η διαδικασία για να παραχθεί ένα καλαμάκι από γυαλί ή από μέταλλο απαιτεί τόση ενέργεια ώστε το καλαμάκι αυτό θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί 23-39 ή 37-63 φορές αντίστοιχα για να αντισταθμιστεί η ζημιά αυτών των εκπομπών ρύπων.
Και ενώ οι εναλλακτικές σίγουρα δεν είναι τέλειες, οι ειδικοί λένε ότι τα πλαστικά καλαμάκια μίας χρήσης αποτελούν τη χειρότερη επιλογή, αφού συνήθως κατασκευάζονται από πολυπροπυλένιο, το οποίο σε μεγάλο βαθμό δεν μπορεί να ανακυκλωθεί. Όσα πλαστικά καλαμάκια έχουν παραχθεί έως σήμερα υπάρχουν ακόμα κάπου εκεί έξω, είτε σε κάποια χωματερή ή στο περιβάλλον. Ο μόνος τρόπος καταστροφής τους είναι η καύση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη μόλυνση του αέρα.
