Κάθε βράδυ η Αλέκα, όταν γυρίζει από τη δουλειά, ανοίγει την τηλεόραση για να χαλαρώσει. Αυτή την εποχή παρακολουθεί τη σειρά «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών: Τα δαχτυλίδια της δύναμης» σε μια πλατφόρμα στην οποία όμως δεν είναι συνδρομήτρια. Συνδέεται με έναν «σπασμένο» αποκωδικοποιητή. «Ενας φίλος μάς έφερε σε επαφή με τον άνθρωπο που μας το προμήθευσε· έτσι γίνεται συνήθως, από στόμα σε στόμα. Ηρθε, εγκατέστησε το μηχανάκι και ξαφνικά είχαμε στη διάθεσή μας αμέτρητες σειρές και ταινίες, ενώ το περιεχόμενο συνεχώς εμπλουτίζεται με τις νέες κυκλοφορίες. Εχουμε πάρει το full pack και πληρώνουμε περίπου 120 ευρώ το εξάμηνο, σε μηνιαίες καταβολές, που τις δίνουμε σε προσωπικά ραντεβού με τον άνθρωπο αυτόν», μου λέει η Αλέκα, η οποία βλέπει «πειρατικά» σειρές και αθλητικούς αγώνες την τελευταία πενταετία από συνδρομητικά δίκτυα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Ο αριθμός των «πειρατών» που βλέπουν τηλεόραση όπως η Αλέκα εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 600.000 έως 900.000 χρήστες σε όλη την Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία των παρόχων συνδρομητικού περιεχομένου. Οι «νομοταγείς» συνδρομητές των εγχώριων παρόχων ανέρχονται περίπου σε 1,2 εκατ., στους οποίους προστίθενται ακόμη μισό εκατομμύριο συνδρομητές από τις ξένες πλατφόρμες (Netflix, Amazon, Disney+, Apple TV). «Επικαιροποιημένες αναλύσεις, οι οποίες στηρίζονται στον αριθμό φραγών που έχουν λάβει χώρα με την εφαρμογή του πλαισίου για την καταπολέμηση της πειρατείας από τα υπουργεία Πολιτισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, υποδεικνύουν ότι περίπου 4 στους 10 χρήστες συνδρομητικής τηλεόρασης έχουν παράνομη συνδρομή. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο εκτεταμένο από ό,τι σε άλλες χώρες, αφού η διείσδυση της νόμιμης συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από ό,τι σε άλλα κράτη», σημειώνει η CEO της Nova Media, Κική Σιλβεστριάδου.
Τα διαφυγόντα έσοδα για το ελληνικό κράτος αγγίζουν τα 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, αλλά το πρόβλημα της πειρατείας δεν είναι καινούργιο. Εδώ και χρόνια, οι «μαυρογένηδες» των υπηρεσιών συνδρομητικής πλουτίζουν κερδοσκοπώντας εις βάρος των παρόχων και παραγωγών οπτικοακουστικού περιεχομένου. «Η πειρατεία περιεχομένου συνδρομητικών πλατφορμών στα σόσιαλ μίντια, σε παράνομες ιστοσελίδες και μέσω IP αποκωδικοποιητών streaming, έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις», προειδοποιεί ο Executive Director της Cosmote TV, Δημήτρης Μιχαλάκης.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως διαπιστώνει έρευνα της Συμμαχίας ενάντια στην Οπτικοακουστική Πειρατεία (Audiovisual Anti-piracy Alliance). Σχεδόν το 70% των Ευρωπαίων έχουν «κατεβάσει» ή παρακολουθήσει σε streaming υπηρεσίες παράνομο περιεχόμενο τουλάχιστον μία φορά. Στην Ισπανία, το κόστος της πειρατείας ανέρχεται σε 2 δισ. ευρώ και ευθύνεται για την απώλεια 20.000 θέσεων εργασίας.
Τα «πακέτα»
Οι πειρατές διαθέτουν διάφορες συνδρομές, ετήσιες, εξαμηνιαίες και διαφορετικά πακέτα περιεχομένου. Αν δε κάποιος είναι εξοικειωμένος με το λογισμικό που χρησιμοποιείται, δεν χρειάζεται καν τη μεσολάβησή τους για τη σύνδεση του «κουτιού». Μπορεί να το προμηθευτεί ο ίδιος από κάποιο κατάστημα ή online και να το εγκαταστήσει, ενώ η ίδια σύνδεση μπορεί να γίνει και μέσω διάφορων εφαρμογών που κυκλοφορούν ελεύθερες στο Διαδίκτυο. Στην αρχή η Αλέκα ομολογεί ότι φοβόταν. «Κατάλαβα όμως ότι το έχουν όλοι και θεωρώ ότι δεν πρόκειται να κυνηγήσουν εμάς, αλλά αυτούς που το εμπορεύονται. Ξέρω ανθρώπους που την ώρα που παρακολουθούσαν κάποιο πρόγραμμα σταμάτησε η προβολή, λόγω επέμβασης των Αρχών μάλλον, όμως άλλαξαν ρυθμίσεις και λίγες ώρες αργότερα συνέχισαν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο», προσθέτει.
«Η πειρατεία αποτελεί ποινικό αδίκημα, τόσο για τον πειρατή όσο και για τον χρήστη», υπογραμμίζει ο κ. Μιχαλάκης, ο οποίος προειδοποιεί και για τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες του φαινομένου. «Η πειρατεία σκοτώνει τη δημιουργία», σχολιάζει και τονίζει ότι η απώλεια εσόδων αποθαρρύνει τους παρόχους από το να επενδύσουν σε περιεχόμενο. «Κάτι που έχει συνέπειες, μεταξύ άλλων, στον ελληνικό αθλητισμό και στην ελληνική παραγωγή κινηματογραφικού και τηλεοπτικού περιεχομένου» διευκρινίζει στη συζήτησή μας. «Η έκταση του προβλήματος αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για επενδύσεις σε ελληνικές παραγωγές και τηλεοπτικό περιεχόμενο», επιβεβαιώνει και η κ. Σιλβεστριάδου. «Αυτό πρακτικά μεταφράζεται σε λιγότερες θέσεις εργασίας για ολόκληρο το οικοσύστημα της παραγωγής, όπως ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, εικονολήπτες, ηχολήπτες και μοντέρ. Επίσης, επηρεάζεται ευρέως και ο ελληνικός αθλητισμός, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις η συνδρομητική τηλεόραση αποτελεί τον βασικό χρηματοδότη του», επισημαίνει.
«Η πειρατεία περιεχομένου συνδρομητικών πλατφορμών έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις», λέει ο Δημήτρης Μιχαλάκης της Cosmote TV.
Οι εγχώριοι πάροχοι υφίστανται σοβαρή απώλεια εσόδων από την πειρατεία. «Στην Ελλάδα η έκταση των παράνομων συνδρομών απειλεί τη βιωσιμότητα της συνδρομητικής τηλεόρασης», σημειώνει η CEO της Nova Media. «Πέραν του φαινομένου της πειρατείας, υπάρχουν επίσης φόροι και τέλη που αφορούν μόνο τους εγχώριους παρόχους και όχι τις πλατφόρμες της αλλοδαπής όπως για παράδειγμα το Netflix, η Disney+ και το Amazon Prime Video. Συγκεκριμένα, σε αυτές τις συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, ο Ελληνας πολίτης επιβαρύνεται με 10% φόρο συνδρομητικής τηλεόρασης, κάτι που δεν εφαρμόζεται στις πλατφόρμες του εξωτερικού. Αυτό μειώνει τη ζήτηση, η οποία ήδη μαστίζεται από την εκτεταμένη πειρατεία», τονίζει.
«Δούρειος Ιππος»
Οι τελικοί χρήστες των πειρατικών συνδρομών, ακόμη και αν δεν αντιμετωπίσουν ποτέ κατηγορίες ενώπιον του νόμου, καθίστανται εξαιρετικά ευάλωτοι σε κυβερνοεπιθέσεις και διαδικτυακούς κινδύνους. «Μια πειρατική σύνδεση προϋποθέτει ότι υπάρχει μια συσκευή που είναι συνδεδεμένη στο δίκτυο του σπιτιού τους. Συνεπώς, μπορεί να λειτουργήσει ως “Δούρειος Ιππος” για την πρόσβαση σε οποιαδήποτε συσκευή είναι συνδεδεμένη στο Internet, από το κινητό και τον υπολογιστή τους μέχρι κάποια έξυπνη κάμερα κ.λπ. Με λίγα λόγια, η παράνομη πρόσβαση και η κλοπή προσωπικών δεδομένων γίνεται απλή υπόθεση», προειδοποιεί ο Executive Director της Cosmote TV. Στην έρευνα της Συμμαχίας ενάντια στην Οπτικοακουστική Πειρατεία διαπιστώθηκε ότι η πιθανότητα μια εφαρμογή οπτικοακουστικής πειρατείας να φέρει κακόβουλο λογισμικό φτάνει το 57%.
Το τελευταίο διάστημα, τόσο οι πάροχοι συνδρομητικού περιεχομένου όσο και η πολιτεία, μέσω των αρμόδιων υπουργείων, προχωρούν σε συντονισμένες και αποφασιστικές κινήσεις αντιμετώπισης του φαινομένου. Ηδη από το 2021, μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, ενισχύθηκε το θεσμικό οπλοστάσιο που διαθέτει η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ), που έχει τη δικαιοδοσία να ζητάει φραγή διευθύνσεων IP και domain names με παράνομο περιεχόμενο.
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει κατηγοριοποιήσει την πειρατεία μαζί με την εμπορία ναρκωτικών, τη μαστροπεία και τη σωματεμπορία, καθώς έχει αποδειχθεί ότι τα ίδια κέντρα οργανωμένου εγκλήματος έχουν απλωθεί σε όλες αυτές τις παράνομες δραστηριότητες», σημειώνει η κ. Σιλβεστριάδου. Η Nova, καθώς και άλλες θυγατρικές της United Group, ένωσε τις δυνάμεις της με περισσότερους από 100 οργανισμούς – παραγωγούς από διαφορετικά πεδία της ενημέρωσης, του αθλητισμού, της μουσικής και του πολιτισμού, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να λάβει αποφασιστικότερη νομοθετική δράση για την αντιμετώπιση της πειρατείας. «Παράλληλα, στη Nova εφαρμόζουμε εκτεταμένη χρήση της φραγής IP διευθύνσεων με παράνομο περιεχόμενο, ένα πλαίσιο το οποίο νομοθετήθηκε από τα υπουργεία Πολιτισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης και αποτελεί υπόδειγμα προς εφαρμογή από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Η Cosmote TV έχει προχωρήσει από την πλευρά της σε τεχνολογική αναβάθμιση της ασφάλειας τόσο της δορυφορικής όσο και της streaming πλατφόρμας της με χρήση νέας τεχνολογίας, για την αποτροπή της παράνομης αναμετάδοσης του περιεχομένου. Επιπλέον, σε τακτική βάση προχωράει σε αιτήσεις προς την ΕΔΠΠΙ και την ΕΕΤΤ για τη διακοπή πρόσβασης σε domain names και IP διευθύνσεις, όπως προβλέπει και η νομοθεσία για το live dynamic blocking, δηλαδή μαζική διακοπή της πειρατικής μετάδοσης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα.
«Η συνεισφορά και των δύο Αρχών είναι πολύτιμη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πειρατείας», σημειώνει ο κ. Μιχαλάκης. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι «είναι επιτακτική η ανάγκη περαιτέρω τροποποίησης του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου με αυστηροποίηση των προβλεπόμενων αστικών και ποινικών κυρώσεων. Ταυτόχρονα, οι νομοθετικές διαδικασίες θα πρέπει να απλοποιηθούν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποφασιστικά κάθε παράνομη ενέργεια των πειρατών».
Στα σχέδια των δύο παρόχων είναι η διοργάνωση μιας ενημερωτικής καμπάνιας για το κοινό, προκειμένου όλοι οι πολίτες, και ιδιαίτερα όσο διαθέτουν πειρατικές συνδρομές, να γνωρίζουν τις συνέπειες. «Πρόκειται για ένα θέμα που αφορά όλη την ελληνική κοινωνία. Πρέπει εμείς οι ίδιοι να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να χρηματοδοτούμε το οργανωμένο έγκλημα ή εάν θέλουμε να χρηματοδοτούμε τον ελληνικό αθλητισμό και τον πολιτισμό. Θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να ενημερώσουμε τους πολίτες για τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από την επιλογή μιας παράνομης συνδρομής και για το “ντόμινο” επιπτώσεων σε όλους τους τομείς, από την οικονομία, την εγχώρια παραγωγή περιεχομένου μέχρι την κυβερνοασφάλεια, τη δική μας προσωπική και οικογενειακή ασφάλεια», καταλήγει η κ. Σιλβεστριάδου.
«Η αμαρτία είναι γλυκιά, είναι όμως καταστροφικό φαινόμενο»
Ο Γιώργος Γκικαπέππας έχει υπογράψει γνωστές τηλεοπτικές σειρές και αξιόλογα ντοκιμαντέρ, στην ελεύθερη αλλά και στη συνδρομητική τηλεόραση, θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες. «Η αμαρτία είναι γλυκιά. Είναι δελεαστικό να σου προσφέρει κάποιος πρόσβαση σε όλες τις πλατφόρμες και τα κανάλια, με ένα μικρό ποσό κάθε μήνα. Ο επίδοξος χρήστης θεωρεί ότι έχει ένα θησαυρό στα χέρια του», λέει σχετικά με την πειρατεία. «Είναι όμως καταστροφικό ως φαινόμενο. Επειδή ξέρω πολύ καλά πόσα χρήματα δαπανούν τα συνδρομητικά κανάλια για πνευματικά δικαιώματα, πόσα χρήματα παίρνουν οι ομάδες, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αν ο καθένας προμηθευτεί από ένα τέτοιο παράνομο μηχανάκι, οι ομάδες δεν θα έχουν έσοδα, εμείς ως καλλιτέχνες και δημιουργοί δεν θα μπορούμε να προτείνουμε παραγωγές. Οι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι ασκήσαμε πίεση στη συνδρομητική τηλεόραση εδώ και καιρό, ώστε να εισπράττουμε τα πνευματικά μας δικαιώματα από τις επαναλήψεις και τα καταφέραμε. Αν έρθει ένας τύπος και μοιράσει μηχανάκια στον κόσμο, εγώ δεν θα πάρω χρήματα γι’ αυτές τις επαναλήψεις. Βλέπετε, λοιπόν, πόσο το ένα επηρεάζει το άλλο».
Για τον λόγο αυτόν είναι κατηγορηματικός ότι αυτό πρέπει με κάποιον τρόπο να σταματήσει. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι η συνδρομητική τηλεόραση δεν είναι ένα δημόσιο αγαθό και ότι κάποιοι την παράγουν. Πώς θα πληρωθούν οι εργαζόμενοι της συνδρομητικής; Πώς θα γίνουν παραγωγές; Αν συνεχιστεί αυτό, θα κλείσουν τα συνδρομητικά. Η πειρατεία, όμως, δεν συνεπάγεται μόνον απώλεια εσόδων για τη συνδρομητική τηλεόραση, μπορεί να οδηγήσει στο να βρεθούν άνθρωποι χωρίς δουλειά. Η πειρατεία παράγει ανεργία».
Επισημαίνει επιπλέον ότι η μείωση ή αδυναμία παραγωγής πρωτότυπου περιεχομένου μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ έχει ευρύτερες κοινωνικοπολιτικές συνέπειες. «Η ζωή και ο κόσμος εξελίσσονται και αλλάζουν και πρέπει να υπάρχουν δημιουργοί, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες και παραγωγοί, που θα προτείνουν τα έργα που εκφράζουν την εποχή μας.
Διότι την εποχή μας δεν τη βλέπουμε τη στιγμή που τη ζούμε, αλλά περνάει ένα διάστημα και μέσα στο διάστημα αυτό έρχονται αυτές οι προτάσεις, είτε είναι μυθοπλασία, είτε ντοκιμαντέρ, είτε μια ενημερωτική εκπομπή, και αναγνωρίζουμε και αποκωδικοποιούμε τον κόσμο που υπάρχει γύρω μας. Αν δεν συμβαίνει αυτό, είναι σαν να ζούμε σε έναν κόσμο που δεν τον παρακολουθεί κανείς».
