Πριν από πολλά χρόνια είχα συμμετάσχει σε ένα συνέδριο στην Ουγγαρία σχετικά με το ζήτημα της αποκατάστασης σημαντικών μνημείων αλλά και κατεστραμμένων περιοχών και κατά πόσον είναι πρέπον να επαναφέρονται στην αρχική τους μορφή.
Το συνέδριο αφορούσε αρχιτέκτονες και νομίζω ότι ήμουν ο μοναδικός Πολιτικός Μηχανικός και κατά κάποιον τρόπο σε πλεονεκτική θέση, διότι προσέγγιζα περισσότερο από τεχνικής απόψεως το ζήτημα παρά φιλοσοφικής. Άκουσα με μεγάλη προσοχή επιστήμονες από όλον τον Κόσμο, οι οποίοι ανέλυαν με επιχειρήματα τις απόψεις τους.
Η Κρακοβία, σε αντίθεση με τη Βαρσοβία υπέστη σχετικά λιγότερες καταστροφές. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν ζημιές σε σημαντικά ιστορικά κτίρια, ιδιαίτερα στην Εβραϊκή συνοικία Kazimierz. Μετά τον πόλεμο, ξεκίνησαν και εκεί εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης για την αναβίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.
Τα προηγούμενα τα αναφέρω ως παραδείγματα, διότι απετέλεσαν βασικά σημεία ενδιαφέροντος του συνεδρίου. Τότε δεν κατέληξα σε κάποιο συμπέρασμα. Μάλλον στην πραγματικότητα δεν υπάρχει συμπέρασμα. Εννοώ πως είναι τόσο ισχυρά τα επιχειρήματα και το σκεπτικό και από τις δύο πλευρές (αναστήλωση ή άφεση στην όποια κατάσταση), ώστε να θεωρώ πως δεν υπάρχει ακριβώς σωστό ή λάθος. Εδώ όμως θα προσθέσω μία προσωπική πινελιά.
Δεν είναι δυνατόν να συνοψίσω όλα όσα άκουσα και κατόπιν διάβασα και δεν είναι και ο σκοπός του άρθρου αυτός, αλλά να εκφράσω τι αποκόμισα και πώς με την πάροδο των ετών συνειδητοποίησα. Και μάλιστα δεν… συνειδητοποίησα ακριβώς, αλλά είχα την τύχη και ευκαιρία να αναλάβω έργα στατικής (προσοχή ΔΕΝ είμαι αρχιτέκτονας) αποκατάστασης διατηρητέων κτιρίων πάντα με την αρχιτεκτονική επίβλεψη και συνεργασία του αγαπημένου φίλου και δασκάλου Στάθη Χρυσικόπουλου με τον οποίον διατηρούσαμε μαζί γραφείο.
Η γενική μου ιδέα είναι πως όταν κάτι χρησιμοποιείται σήμερα όπως στην αρχική του λειτουργία θα πρέπει κατά το δυνατόν να αποκατασταθεί. Το Ρωμαϊκό Ωδείο της Πάτρας, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα ήταν και είναι λειτουργικό. Υπέροχες στιγμές έχουν χαραχθεί στη μνήμη όλων των Πατρινών -και όχι μόνον- με τις θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες έδιναν έναν εξωτικό τόνο τις ζεστές καλοκαιρινές βραδιές. Ο χώρος είναι ζωντανός και πρέπει πλέον να ακολουθήσει τις σύγχρονες επιταγές και προδιαγραφές.
Είναι αλήθεια πως τα κατεστραμμένα απομεινάρια έχουν μία ιδιαίτερη γοητεία και κάτι το μυστηριακό, αλλά εδώ πρόκειται για ένα θέατρο, το οποίο λειτουργεί. Και πρέπει σε αυτό να εστιάσουμε.
Η Ακρόπολη των Αθηνών δεν λειτουργεί πλέον ως Ναός της Αθηνάς. Είναι ένα σπουδαίο μνημείο της αρχαιότητας (μην με κατηγορήσετε για σωβινισμό, αλλά το θεωρώ ως το σπουδαιότερο) και ας μείνει ως έχει με τα τραύματα του παρελθόντος, ενδεικτικά της ισχύος και ομορφιάς της. Υπήρχε ωστόσο στα Προπύλαια ένας Φράγκικος Πύργος, ο οποίος κατεδαφίστηκε (πολύ ορθώς) το 1874 με δαπάνες μάλιστα του Ερρίκου Σλήμαν. Τότε θεωρήθηκε από κάποιους ως βανδαλισμός· αλλά ΔΕΝ ήταν. Βανδαλισμός ήταν η ανέγερση και η ύπαρξή του στον Ιερό Βράχο.
Για τα περίφημα μονοπάτια του… Πικιώνη, τα οποία ΔΕΝ ήταν του Πικιώνη (εννοώ τα συγκεκριμένα) και για τα οποία και πάλι πριν κάποιο διάστημα έγινε μεγάλος λόγος είχα υποστηρίξει πως πολύ σωστά εξυπηρετούσαν τους πολυπληθείς επισκέπτες καθώς και τα άτομα με ειδικές ανάγκες με τον καλύτερο τρόπο και ελάχιστα επηρέαζαν τη μορφή του Μνημείου. Προφανώς έχω ιδίαν άποψη του πριν και του μετά ενώ και ως μηχανικός γνωρίζω και την υφή των υλικών, τα οποία επιλέχτηκαν και χρησιμοποιήθηκαν.
Για το τέλος άφησα το μικρό κτίσμα στη γωνία του αρχαιολογικού χώρου, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί από όσα διάβασα ως χώρος τουαλετών. Και εδώ δεν βρίσκω κάτι αντιαισθητικό ή παράταιρο και φυσικά ένα έργο κρίνεται στο τέλος του και όχι κατά τη διάρκεια κατασκευής του. Είναι προφανές ότι πρέπει να υπάρχουν τουαλέτες στο χώρο και κάπου αυτές έπρεπε να κατασκευασθούν. Λιτό και απέριττο κτίσμα, ως οφείλει. Επίσης και διάδρομοι πρόσβασης για τα άτομα με προβλήματα κινητικότητας.
Υποθέτω εν τω μεταξύ (είμαι σίγουρος δηλαδή, αλλά δεν την έχω δει και δεν είναι αυτή η δουλειά μου) πως υφίσταται και μελέτη φωτισμού, η οποία τις νύχτες θα δημιουργεί μία ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.
Εν κατακλείδι αναμένω με ενθουσιασμό να απολαύσουμε ξεχωριστές βραδιές στο… σύγχρονο θέατρο των… χιλίων οκτακοσίων ετών! Αυτά τα ολίγα από κάποιον, ο οποίος έθεσε την επαγγελματική του σφραγίδα και ενεργά έχει συμμετάσχει στην στατική αποκατάσταση πολλών διατηρητέων κτιρίων της πόλης μας.
Παραθέτω δική μου φωτογραφία του Ρωμαϊκού Ωδείου της 10ης Μαΐου 2014. Προσέξτε πως η εσωτερική σκηνή υφίσταται -και δεν ενοχλεί-!
Στα σχόλια ένα film μου του Ρωμαϊκού Ωδείου (αρκετά παλαιές λήψεις με αναπροσαρμογή το 2022) και δύο παλαιότερες αναρτήσεις μου σχετικά με το σύστημα παροχέτευσης των ομβρίων υδάτων και τα υλικά δόμησης των Ρωμαίων.
