Του Θέμη Μπάκα
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια ανησυχητική αποδυνάμωση της σχέσης πολιτών και πολιτικής. Η αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες, η απουσία από τον δημόσιο διάλογο και η γενικευμένη δυσπιστία προς τους θεσμούς, δεν είναι, απλώς, ατομικές επιλογές, αλλά συμπτώματα μιας βαθιάς, δομικής κρίσης εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, η πολιτική αποστασιοποίηση δεν προέκυψε τυχαία. Είναι το αποτέλεσμα δεκαετιών συσσωρευμένης απογοήτευσης, πελατειακών μηχανισμών, λόγων χωρίς αντίκρισμα και πράξεων χωρίς αρχές. Ένα πολιτικό σύστημα που κατ’ επανάληψη δείχνει να λειτουργεί περισσότερο προς όφελος των προσώπων του, παρά υπέρ του συνόλου, αναπόφευκτα φθείρει και αποξενώνει τον πολίτη.
τυχαίο πέρασμα από το καφενείο, μια χειραψία, μια εξυπηρέτηση, μια φωτογραφία με πρόσωπα εξουσίας; Ή μήπως, απλώς, η κομματική γραμμή;
Πολλές φορές, χωρίς να το παραδεχόμαστε, κρίνουμε με βάση την εγγύτητα και την οικειότητα, όχι την αξιοσύνη. Με βάση την υπόσχεση, όχι το έργο. Με βάση την εξυπηρέτηση, όχι το όραμα. Και, ενίοτε, με βάση το χρώμα της παράταξης, αδιαφορώντας για το ποιος πραγματικά είναι αυτός που καλείται να υπηρετήσει.
Αυτό, όμως, είναι που οφείλουμε να αλλάξουμε. Η ψήφος δεν είναι χάρη, ούτε αντάλλαγμα. Είναι εντολή ευθύνης. Και όταν ασκείται με ευκολία ή επιπολαιότητα, το τίμημα το πληρώνουμε όλοι: με χαμένες ευκαιρίες, με παρακμή θεσμών, με έλλειμμα αξιοκρατίας.
Η πρόσφατη πολιτική επικαιρότητα ήρθε να επιβεβαιώσει το βάθος αυτής της κρίσης. Οι διάλογοι που περιλαμβάνονται σε δικογραφία που κατατέθηκε στη Βουλή – και που δημοσιοποιήθηκαν τις τελευταίες ημέρες – περιέχουν δηλώσεις σοκαριστικές: «Ο … θέλει ρουσφετάκια, δεν ζει χωρίς αυτά», αναφέρει ένας εκ των συνομιλητών. Δεν πρόκειται μόνο για μια φράση. Πρόκειται για τη γυμνή παραδοχή ενός πολιτικού μοντέλου, το οποίο στηρίζεται στην εξάρτηση, στην εύνοια, στον έλεγχο μέσα από την ανάγκη.
Ακόμη χειρότερα, αποκαλύπτεται πως κοινοτικά κονδύλια – που προορίζονται για την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα – δεν κατευθύνονται πάντα στους πραγματικούς δικαιούχους. Αντί να στηρίζουν τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους, τους παραγωγούς, συχνά χρησιμοποιούνται σαν εργαλείο για τη δημιουργία εκλογικών «στρατών». Αντί για πολιτικές ανάπτυξης, αναπαράγονται σχέσεις εξάρτησης. Αντί για έργα, χτίζονται πελατειακά δίκτυα.
Αυτό το φαινόμενο έχει βαθύ κοινωνικό αντίκτυπο. Αλήθεια, πώς μπορεί ένας βουλευτής να κοιτάξει στα μάτια εκείνον που άφησε εκτός ενίσχυσης για να εξυπηρετήσει «ημέτερους»; Πώς θα εξηγήσει στους νέους που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, ότι δεν μπόρεσε να τους προσφέρει μια δίκαιη ευκαιρία; Πώς θα διεκδικήσει ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών, όταν το πολιτικό του ήθος έχει ήδη δοκιμαστεί και έχει αποτύχει;
Η σημερινή απομάκρυνση του κόσμου από την πολιτική δεν είναι απάθεια. Είναι αντίδραση σε μια προδοσία. Είναι το αποτέλεσμα της αίσθησης ότι η αξιοπρέπεια του πολίτη υποτιμήθηκε. Κι αυτό δεν αντιμετωπίζεται με συνθήματα ούτε με επικοινωνιακή διαχείριση, αλλά με στροφή στην ουσία: διαφάνεια, λογοδοσία, ακεραιότητα, ειλικρίνεια.
Η αλλαγή ξεκινά όταν απαιτήσουμε περισσότερα, πρώτα από τον εαυτό μας και έπειτα από τους εκπροσώπους μας. Όταν η δημοκρατία πάψει να είναι μια τυπική διαδικασία κάθε τέσσερα χρόνια και γίνει τρόπος συμμετοχής, παρακολούθησης, διεκδίκησης.
Όταν το δημόσιο συμφέρον γίνει το κέντρο της πολιτικής δράσης, και όχι εργαλείο ατομικής επιβίωσης.
Η χώρα μας αξίζει τα καλύτερα. Κι εμείς, ως πολίτες, έχουμε όχι απλώς το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση να το απαιτήσουμε.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
